Alþýðumaðurinn - 06.01.1966, Blaðsíða 5

tn
Louisa E. Rhine:
Dulskynjanir og dular-
reynsla
Rvík 1965. Bókaútgáfan Fróði.
Margt bóka um dultrú og dul
vísindi hefir verið gefið út hér
á landi hin síðari ár. Eru þær
eins og vænta má misjafnar að
gildi og gæðum, sumar ágætar
en aðrar lítils virði. Þessi bók
er tvímælalaust ein hin merk-
asta, sem birst hefir á íslenzku
um þessi efni, og hlýtur hún að
snerta hvern hugsandi mann.
Höfundur hefir um áratugi
rannsakað dularfyrirbæri, eink-
um allskonar fjarskynjanir,
ásamt manni sínum J. B. Rhine,
prófessor .við Duke-háskólann í
Bandaríkjunum, en hvergi hafa
slíkir hlutir verið rannsakaðir
af jafnmiklu kappi og einlægni
og þar, enda er árangurinn eftir
því.
í bókinni er lýst dularreynslu
fjölda fólks af margs konar tagi,
og leitast er við að gera grein
fyrirbæranna eftir því sem unnt
er. Er hér um algerlega vísinda-
lega rannsókn að ræða. Niður-
staðan er sú, að fyrirbæri þessi
eru taiin fullkimin staðreynd,
og jafnframt, að maðurinn er
gæddur hæfileikum, til að
skynja hluti án hjálpar skyn-
færanna. Hins vegar eru menn
misjafnlega gefnir í þessum efn
um, og suma virðist skorta hæfi
leikann með öllu. í bók þessari
er aðallega fjallað um ýmiskon-
ar fjarhrif svo sem drauma, fyr-
irboða, forspár, forvizku, hreyfi
fyrirbæri og furður. Hér er því
bæði um að ræða samtímis at-
burði og ókomna. Það sem ger-
ist í nálægð viðtakandans og
einnig í órafjarlægð. Bæði ér
um að ræða atvik, er snerta
þann, sem fyrir skynjanni verð
ur og hin, sem honum eru óvið-
komandi með öllu. Skynjanir
þessar gerast jafnt í vöku og
svefni, eru bæði sýnir, heyrnir
og hugboð. 011 eru þessi fyrir-
bæri kölluð á vísindamáli ESP
fyrirbæri. En þótt fyrirbærin
sjálf séu sönnuð, skortir enn
mikið á, að skynjunarhæfileik-
inn, sem nemur þau sé skýrður.
En að því verður stefnt að finna
í hverju hann sé fólginn. Segja
má að niðurstaða þessara rann-
sókna sé, að fýrirbærin hafi
opinberað oss víðari heim en
þann, er vér skynjum daglega,
heimurinn er þannig stærri en
hann sýnist, „og við sjálfir er-
um meira en dauðlegar verur
algerlega háðar skynjunum
skynfæranna", eins og höf.
kemst að orði.
Þegar kemur að umræðunni
um framhaldslífið vill höf. ekk-
er fullyrða, telur hún meðal
annars, að þótt líkurnar séu
miklar á því, að ýmis fyrirbær-
anna séu frá framliðnum mönn-
um og bendi ótvírætt á fram-
haldslíf mannsins, séu sannan-
irnar ekki óyggjandi, meðan
ekki sé kunnugt í hverju sjálf-
ur dulskynjanarhæfileikinn sé
fólginn. En þótt þessi niðurstaða
höf. verði ýmsum vonbrigði,
verður að gæta þess, að hún
vill hvergi grípa til þess, sem
henni þykir trúlegast, fyrri en
öll önnur sund eru lokuð. Hins
vegar segir hún að í heimi þeim,
sem rannsókn ESP fyrirbær-
anna hefir opnað, sé nóg rúm
fyrir persónulekia manrísins eft
ir dauðann, og rannsóknunum
er haldið áfram.
Hér skal ekki lagður dómur
á viðhorf höf. í einstökum at-
riðum. En lestndinn hlýtur að
viðurkenna hófsemi hennar og
sanngirni, og það að vilja ætíð
hafa það er sannara reynist.
Bókin stefnir að því að opna
mönnum nýja sýn yfir tilver-
una og skyggnast út fyrir efnis-
heiminn, sem umlykur oss, en
jafnframt hvetur hún til þrot-
lausra rannsókna, uríz markinu
er náð um lífsgátuna sjálfa. En
auk þess sem hér er um fróð-
lega og vekjandi bók að ræða er
hún beinlínis skemmtileg aflestr
ar. Hefir síra Sveinn Víkingur
fært hana í aðlaðandi íslenzkan
búning, og skrifar hann stuttan
formála til betri skilnings á
henni.
U nglingabækur
Leiftur h.f.
Eins og undanfarin ár hefir
bókaútgáfan Leiftur í Reykja-
yík gefið út margt barna- og
unglingabóka, sem alltaf geta
sér vinsældir.
Fyrst skal þar nefna Söguna
af Tuma litla 'eftir Mark Twain,
sem er sígild unglingabók um
heim allan, og er að vísu lesin
jafnt af ungum og gömlum, og
er alltaf jafn ný og lifandi.
Þá eru tvö bindi af hinum
vinsælu Kim-bókum, sem þýdd-
ar eru úr dönsku. Eru það Kim
og leðurjakkamir og Khn og
smyglararnir. Þar er lýst nokkr
um spennandi ævintýrum, sem
Kim og félagar hans komast í,
og vitanlega bera þeir sigur úr
býtum í viðureign sinni við
þorparana, sem hljóta makleg
málagjöld.
Einnig eru á ferðinni ný
Zorro-bók og Bob Moran-bók:
Gríman fellur, en þessir bóka-
flokkar eiga miklum vinsældum
að fagna enda mikið um ævin-
týri og afrek söguhetjanna.
Þá er loks bók, er nefnist
Fallegu ævintýrin, eru það sög*
ur þær og ævintýri, er á sínum
tíma birtust í Kveldúlfi með
nokkrum viðauka. Óhætt er að
fullyrða, að þegar sú bók kom
út fyrir um 60 árum, var hún
lesin til agna, enda vandfundin
ævintýrabók handa börnum, og
á það jafnt við nú og þá.
St. Std.
Friðjón Stefánsson:
Tylftareiður
Bókaútgáfan Fróði 1965.
Höfundurinn hefur lengi helg
að smásögunni krafta sína og er
þetta 7. safnið frá hans hendi.
Hér er því enginn viðvaningur
á ferð, heldur sá, sem fyrirferð-
armestur er og hefur verið í
nánustu fortíð. Maður þarf ekki
lengi að blaða í þessari bók, til
að finna að höf. kann margt
fyrir sér og hefur tileinkað sér
vinnubrögð meistaranna. En
smásagan er hál í hendi, eins
og hellan á Húsafelli. Það þarf
lag til að lyfta henni. Kraftar
einir duga ekki. Hinn almenni
lesandi kærir sig kánnski koll-
óttan um form og sálarlíf, en
heimtar atburði og ævintýr.
Gagnrýnendur skoða ramman
og mæla hlutföll myndflatar.
Dæma svo.
Friðjón hefur hlotið góða
dóma fyrir hyrri bækur, doktor
ar hafa m. a. s. talið hann meist-
ara, sem náð hafi fullkomnun í
formi, og ýmsar sögur hans
hafa verið þýddar í úrvöl í út-
landinu. Gott og blessað.
Það situr ekki vel á mér,
kolleganum, að dæma þessar
sögur, enda skal ég vera spar á
grjótið og minnugur míns eigin
húss.
f fáum orðum sagt: mér líka
sögurnar vel í heild og hver fyr-
ir sig. Sumar verða mér minnis
stæðar, eins og t. d. sú fyrsta
Snúið heim úr róðri. Þar er
brugðið upp mynd af slysförum
á dekki og greint frá hugar-
stríði formannsins, sem þarf að
snúa bátnum heim á leið og til-
kynna vandamönnum lát eins
hásetans. Það er fengur að þess
ari stuttu frásögn. Ég man held-
ur ekki, að efnið hafi verið s.tíl-
fært áður, þótt það sé algengt
og nærtækt.
Þá er Kosningadagur býsna
hugnæm saga og tímabær. Lát-
in móðir sameinar kappsfulla
bræður, sem pólitíkin hefur
skilið.
Ein nærfærnasta sagan og um
leið hin skemmtilegasta, er
Systur. Systur þessar tileinka
sér ólík lífsviðhorf, a. m. k. á
yfirborði og hreppa misjöfn
örlok. Önnur er gleðikona í
borg, hin hefðarfrú í sveit. Við-
horfum þeirraTrverrar til ann-
arar og gagnkvæmri meðaunk-
un, er ágætlega lýst. En þafna
finnst mér höfundurinn yei’a
helzt til stuttorður og ætli form
inu einu of stóran hlut. Ég Kéfði
viljað láta hann teygja lopann
svolítið. Við viljum að brauðið
sé a. m. k. jafn þykkt smjöi-inu,
þó aldi-ei nema smjöi-ið sé gott.
Lélegasta sagan firínst mér
Laxveiðimenn. Éfnið er hvers-
dagslegt og ekkert nýjabi-agð
að því. Niðurstaðan alkunn í
reyndinni, hvoi’t sem um hana
hefur verið skrifuð saga fyrr,
eða ekki. Ef efnið væri einhvers
virði, yrði stíltónninn að vera
gáska- og grínfullur, en höf. nær
sér aldi-ei upp á þeim nótum
og mynd hans verður því til-
komulítil, eins og sinuborinn ár
bakki.
Tylftareiður færir okkur 12
sögur, nokkuð jafnar að lengd
og flestar raunar líkar að gæð-
um. Þeir, sem hafa gaman af
smásögunni, leita ekki þangað í
geitai'hús að ull. Höfundurinn
hefur staðist sveinspi'ófið í iðn-
gi'eininni. Bókin er smekklega
úr gai-ði gerð og nokkuð nýstár,-
lega. R. G. Sn.
Jón úr Vör:
Maurildaskógur
Bókaútg. Menningarsjóðs 1965.
Enn er deilt um ói'ímaða ljóða
gerð hér á landi, þótt nokkuð
hafi hljóðnað þær raddir er
töldu þetta form óalandi með
öllu og fáir munu þeir nú vei’a,
er telja hin rímlausu ljóð meist
ai-a Steins til leirburðar.' Jón úr
Vör er það íslenzka skáldið er
hæst hefir náð í listsköpun í
hinni nýju ljóðagerð, að Steini
Steinar frágengnum, og hver
myndi af sann girni geta neitað
því, að í hinni nýju ljóðabók
Jóns mætti eigi finna gullnar
perlur, sem telja má dýi’mæti á
íslenzkum Ijóðaakri. í hinni
nýju bók eru bæði frumsamin
kvæði og þýðingar og eru það
vei’k Hai’i’y Mártinson og
Lagercrantz er Jón kynnir í
bók sinni.
Jón úr Vör er fagurkei’i í
máli og stíl, en þó mætti finna
að einu með nokkrum rökum,
en það er ofnotkun sumra orða,
en hann er ekki einn um slíka
yfii’sjón, það hefir hent mai’ga
meistax-a og hefir eigi verið fært
þeim til foi’áttu. Jón yrkir enn
ádeilukvæði, þótt strengir þeir
er hann slær á nú sé á ýmsan
hátt ekki eins háværir og í fýrri
ádeilukvæðum hans. Ádeilan er
mýkri en hittir þó engu síður
í mark en áður. Möi’ð skáld hafa
oi’kt óð til Akureyrar og bætist
Jón úr Vör nú í þeirra hóp.
Mjúkum höndum
hefir morgunregnið
(Framhald á blaðsíðu 6.)
ÞAÐ er snjór á gluggum er
við göngum frá þessum
!; þætti, og þykir okkur því vel
hæfa að byrja með vísu eftir
Albert Sölvason, er höfundur
!; nefnir Harðindi.
; i t
!; Áfram dagar lafhægt lötra
; lífi og eignum hætta vís
I; Allt er reyrt í frostsins fjötra
;! fannadjúp og sjávarís.
!; Og nú er stórhríðin bylur á
;| glugga á Akureyri, mun ugg-
;! laust vera moldbylur út í
;! Svarfaðardal, og næsta ósjálf-
!! rátt vérður mér hugsað til
!! frænda míns Sveins heitins frá
!; Hæringsstöðum, er marga
;; hildi háði við glórulausan
;; skammdegisbyl á meðan hann
;! var mjólkurbílstjóri Svarfdæl-
;! inga og sigraði jafnan af æðru
I lausri karlmennsku. Hér kem-
!; ur afmælisvísa til Sveins, er
!; Þorsteinn Kristinsson á Dal-
;; vík orkti.
:: í
Heldur taki heim í vör
!: hann ei slaka gefur. (
Marga svaka svaðilför
!; Sveinn að baki hefur.
;! Er byrjað var á innri hafn-
í: argarðinum á Dalvík, voru
!; notuð tæki til flutninga á
!! grjóti, sem almennt nefndust
!; „asnar“. Um þetta kvað Hall-
!; dór Gunnlaugsson.
;! Asnar sjást liér endalaust
:; asnast fram á nýja garðinn.
!; Á ösnum byggir allt sitt traust
!; asnalegur minnisvarðinn.
!; „Öskubuska“ sendir þessa
;! vísu til manns, er örugglega
!; mun lesa AM.
)
!; Bar ég þrá í brjósti mér
!; að breyta lífi þínu,
; en örlögin þau ógna þér
;> með ægivaldi sínu.
!; Þessi vísa er kveðin til góð-
!; mennis að allra dómi, en gæt-
!; ir þó efasemda hjá N. N.
;j Oft ert þú á gæði gjöfull
glöggt það margur sér.
!; En leynist ekki drýsil djöfull
!; djúpt í brjósti þér?
!; Við látum svo Baldvin
;; skálda hafa síðasta orðið í dag.
!; Dórnar falla eilífð í
!; öld þó spjalli minna. i
;| Gæta allir ættu því |
;! eigin galla sinna. j i
i! I
!; Verið þið sæl að sinni.

BÚKAKYNNING A. M.