Alþýðumaðurinn - 17.02.1966, Síða 4

IJIMIIMHIHíHHIIIIItHIHHHHHHHHHHlMIHHHHIIHIIHHHIIIIHIIH^IHHHHHIHHIHHHIfMllHHHtllHHIIIIIHHrHIIHIHHIIHIIIHIIHIIIIHHIHIIIIIHIIHIIIIIIIIIIIri*
3P
Hitií»rli SÍGDHIÓN JÓHANNSSON (áb.).
Útgeíándí: AÍÍ-ÝÐUFLOKKSFeLAG AKUR-
EYRARr —■ Afgreiðsla og auglýsingar:
Strandgötu 9, II. hæð, síxni (96)11399. —
Prentverlc Odds Björnssonar h.f., Akureyri
A L. ÞÝÐ UIVJ A£> U R1N N
llllllllllllllllllllll

1111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111IIIIIIIIIIIIK ll>
Gróandi þjóðlíf
ISLAND er land stórstígra framfara. Um það verður \
ekki deilt. F.t' vér skyggnumst um öxl aftur í tím- |
ann um aldarfjórðungsskeið, þá eru framfarir frá byrj- |
un þess tíma tii þessa dags svo ævintýralegar, að sagan jj
um Aladínslampann verður fátækleg hjá þeim. Oss, f
sem lilað höfum með þessu framfaraskeiði, verður |
stundum á að hugsa, að engin kynslóð hér í landi 1
muni lifa líkt ævintýri, en hví þá það? Tækniöldin er |
rétt að byrja, og ef vér reynumst menn, íslendingar, tii f
að láta hana vökva og frjóvga með réttum hætti jarð- 1
veg vorn, er engin bjartsýni að ætla, að Island verði f
álram land ævintýralega stórstígra framfara.
17 X ÞAÐ þarf mikla jjekkingu, víðsýni, dómgreind og f
þrek til að hafa farsæla stjórn á straumrásinni, f
sjálfir í straumnum. Maðurinn sér skammt fram og |
gleymir fljótt. Vér erum því að krefjast hins ómögu- f
lega, þegar vér ætlumst til, að allt gangi fellt og slétt i
og aldrei fari neitt úrskeiðis hjá: þeim, sem um stjórn- f
völinn halda. Skoðanir hljóta alltaf að vera skiptar f
og alltaf að vera „þessi“ og „hin“ leiðin til að mark- f
inu í augum manna. Samt má lítil og fátæk þjóð í f
kapphlaupi við framfarirnar ekki deila svo hart um =
leiðirnar, að markið sjálft gleymist: hið gróandi þjóð- f
líf. Þetta minnum vér oss aldrei of oft á, því að vissu- f
lega erum vér Islendingar deilugjörn þjóð, Þjóðarsaga f
jj vor geymir mýmörg dæmi þess, að stórorustur hafa e
ii staðið milli flokka og einstaklinga um aukaatriði, með- f
;j an mergur málsins fékk tæpast rúm undir smásjá at- 1
i hyglinnar, og eftir á furðum vér oss á, að vér sjálfir, f
| feður vorir eða afar hafi deilt um málin, svo sjálfsögð |
jj hafa úrslitin orðið í lífi þjóðarinnar að úrskurði f
jj reynslunnar. I
ij ^pÖKUM til dæmis Símamálið svonefnda í tíð Hann- f
ij esar Hafsteins. Svo heiftúðug var andstaða ýmissa f
i[ andstæðinga hans gegn því, að hann átti að vera aug- f
ij ijós landráðamaður fyrir að koma framgangi þess á. f
jj Að engum landsmanna hvarflar nú annað en Hannes f
ij liafi þar unnið landi og þjóð hið nytsamasta verk. j
Tökum tii dæmis úrskurð Jónasar Jónssonar um f
ij það, að hér á Akureyri skyldi stofnaður menntaskóli. j
jj Þetta var í augum ýmissa nær geðveikisverk. En hverj- f
ij um finnst nú, að það hafi ekki verið sjálfsagt?
Tökum til dæmis lausn landhelgisdeilunnar við - f
jj Breta og þau landniðanöfn, sem Guðmundi 1. Guð- j
ij mundssyni voru valin fyrir störf sín að henni. Nú að f
jj fáum árum iiðnum viðurkennir öl 1 þjóðin, að sú úr- j
|j lausn var farsæl, og á krymt þeirra, sem enn vilja rétt- f
ij læta öndverða afstöðu sína þá til málsins, hlusta nú 1
jj engir. f
Þetta sýnir oss, að vér skulum umgangast skoðanir j
| og úrskurði í máltim með gætni og íhugun og forðast f
ij að láta tilfinningar hlaupa með oss í gönur eða stað- j
ij bundin viðhorf. Taka með öðrum orðum sjálfa oss f
ij með gætni og gagnrýni í dómsniðurstöðum.
F'RAMUNDAN bíður oss að taka afstöðu til margra f
*■ afdrifaríkra mála vaxandi þjóðar við vaxandi þjóð- f
j líl’. Þá skiptir miklu fyrir framtíðarfarsæld þjóðar §
vorrar, að hver afstaða verði tekin að vel athuguðu f
máli undir leiðsögn viturra og víðsýnna forystumanna, i
og ágreiningnr og deilur um, hverja afstöðu skuli taka, f
j verði til þess eins, að bezta úrlausnin finnist, en verði i
j aidrei hemill á vc'jxt og viðgang hins gróandi þjóðlífs. f
Undir því er heill þjóðarinnar komin. f
biiiiiiiiiiiiiiniii111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111117
MINNING
Jóliann O. Haraldsson tónskáld
Fæddur 19. ágúst 1902 - Dáinn 7. febrúar 1966
HORFINN er af jarðarsviðinu
Jóhann Ólafur, eins og ég
ætíð nefndi hann, einn af mín-
um nánustu vinum og það er
með trega að ég minnist hans í
dag, og mér finnst að umhverf-
ið sé með „sorgar blíðu hjúp“
og þó mun hann lifa hér áfram
í lögunum sínum sem halda
áfram að berast út yfir landið
á bylgjum ljósvakans.
Segja má að við Jóhann Ólaf-
ur höfum verið fóstbræður frá
upphafi þessarar aldar, við er-
um fæddir og uppaldir hlið við
hlið, hann að Dagverðareyri, en
ég nokkrum árum fyrr að
Glæsibæ, en báðir eru bæir
þessir örskammt út með Eyja-
firðinum að vestan, í fögru um-
hverfi, og bæjarleiðin ekki löng.
Eftir að við fluttumst báðir til
Akureyrar, hafa leiðir okkar
alltaf legið saman, og við mjög
mikið samstarf átt í tónlistar-
málum, fyrst í Karlakórnum
Geysir og síðan í Tónlistarfé-
lagi Akureyrar á þriðja tug ára,
þar sem hann var með mér í
stjórn næstum öll þessi ár.
Foreldrar Jóhanns Ólafs voru
hjónin Katrín Jóhannsdóttir og
Haraldur Pálsson, þá um skeið
núandi á Dagverðareyri að
nokkrum hluta. Haraldur var
mörg ár organisti í Glæsibæjar-
kirkju og við fleiri kirkjur í
nágrenninu af og til, til dánar-
dægurs árið 1938, og áttu feður
okkar náið samstarf í söngmál-
um í upphafi aldarinnar, en fað
ir minn, Kristján í Glæsibæ, dó
árið 1928. Voru þeir báðir mjög
vel þekktir og vinsælir radd-
menn og bæði heimilin umtöl-
uð á sviði söngmála. Dagverðar-
eyrarmenn og Glæsibæjarfeðg-
ar komu víða við í kirkjusöng
og kórsöngvum, mjög hand-
gengnir Magnúsi Einarssyni þá
organista á Akureyri og söng-
stjóra, og létu sig ekki muna
um að skreppa til Akureyrar á
æfingar og samsöngva undh-
stjórn hans, og oft kom Magnús
út að Glæsibæ og var þá sung-
ið glatt. Stundum þjónaði líka
að Glæsibæjarkirkju Geir Sæ-
mundsson vígslubiskup, er söng
og tónaði með svo miklum un-
aðj og fegurð, að aldrei líður
mér úr minni.
Það er því sérstakt andrúms-
loft, sem Jóhann Ólafur elst
upp í, fullt af fögrum hljómum,
enda skynjar hann snemma tón
anna mál og nær valdi yfir því,
smátt og smátt. Fyrstu merkin
um sérgáfu hans komu í Ijós
þegar áður en hann varð árs-
gamall og sagði faðir minn mér
að Þá hefði hann sungið „Hlíð-
in mín fríða“ skýrt og greini-
lega þó eigi næði hann að
mynda orðin svo skildist. En
dult fór hann með þessa gáfu
sína er hann komst á fót. Þó
mun hann 7 ára hafa komist að
orgeli föður síns, sem áður hafði
verið vandlega læst, en lykill-
inn týndist um þessar mundir
og smátt og smátt kynnti hann
sér svo lítið bar á töfra þá, sem
í hljóðfærinu bjuggu. En ekki
Jóhann Ólafur Haraldsson.
vissi faðir hans um þetta fyrr
en hann var 11 ára, að hann eitt
sinn fyrir tilmæli kennara síns
í barnafræðslu, Stefáns Marz-
sonar, settist að hljóðfærinu og
lék utanað í fullri raddsetningu
nokkur lög, eftir eyranu og
naut hann engrar tilsagnar í
organleik, því faðir hans taldi
þá strax að hann myndi lítið
geta kennt honum umfram það
er hann hafði lært af sjálfum
sér en lét hann þó hafa eitt lag
merkt með réttri fingraferð.
Eftir þetta lék hann hvert lag
sem hann heyrði utanað og
færði það millj tóntegunda eins
og honum sýndist. Bætti þá jafn
vel inn í lögin ýmsum „varia-
tionum“ og hafði sérstakan
söngsmekk, fínan og hárná-
kvæman og hataði alla mis-
hljóma, enda ekki lengi að
heyra, ef feilnóta var slegin eða
falskur tónn tekinn.
Þeir sem komið hafa til Trold
haugen, bústaðar Griegs í Ber-
gen, skilja hans dásamlegu tón-
verk betur en áður og láta sér
detta í hug að annað hvort hafi
tónskáldið Grieg orðið fyrir á-
hrifum af .þessu fagra umhverfi
í sínum mest heillandi tónverk-
um, eða að hann hafi valið
þetta umhverfi í samræmi við
hjartalag sitt og fegurðarskynj-
an.
Ekki er vafi á því, að í söng-
lögum Jóhanns kemur fram á-
hrifaríkur þáttur frá umhverf-
ínu, þar sem hann ólst upp.
Hann hefur tjáð mér, að ekkert
hafi haft eins.mikilfengleg áhrif
á barnshuga sinn og Grettis'-
hallið fyrir ofan bæinn Dagverð
areyri. Þar uppi stendur stór
steinn með fingraförum Grett-
is, Grettistakið, eins og þjóðtrú
in segir. f sumum lögum Jó-
hanns má finna sérstakan þrótt
og dulmagnaða skynjan. E. t. v.
áhrif Grettistaksins. En oftar er
það þó hið fíngerða og fagra,
sem ræður ríkjum í hugarheimi
Jóhanns. Að bakj Grettishall-
inu rísa í vestri Möðruvallafjöll
in, mild og hlýleg, á bak við
hinn sögufræga stað Möðru-
velli, sem sést þó ekki frá Dag-
verðareyri. En fjöllin virðast
undur nærri bænum í mildum
bláma vorsins, en til austurs rís
Vaðlaheiðin í litbrigðanna
ljóma, þegar kvöldsólin sendir
síðustu geislana inn Eyjafjörð-
inn, gáraðan mjúkri hafgolu
eða spegilsléttan, líkur stóru,
bogadregnu stöðuvatni, því til
norðurs lokar tignarlegur Kald
bakur og Hjaiteyrarásinn opn-
un hans til hafs heiman frá
bænum séð. — Þó hefir sjálf-
sagt haft mest að segja hin með
fædda tónlistargáfa Jóhanns,
sem var óvenjuleg, enda á hann
til þeirra að telja í báðar ættir.
Haraldur faðir hans var, eins og
áður er sagt ágætur raddmað-
ur og góður organleikari. Um
móður Jóhanns, Katrínu, sagði
faðir minn mér eitt sinn að hún
hefði verið óvenjulega söngvinn,
enda bróðurdóttir séra Árna, er
var síðasti búandi prestur í
Glæsibæ, söngmaður svo að a£
bar að fegurð og fyllingu.
Jóhann Ólafur átti líka mikla
möguleika á þessu sviði, hafði
háan og bjartan tenói', og á
þeim árum 'höfðu honum ekki
opnast þær leiðir, sem leiddu
hann síðar fyrir sérstaka rás
viðburðanna, að tónskálda-
bekknum, heldur stóð hugur
hans mjög til söngnáms, og
fyrstu tilsögn í raddbreytingu
fékk hann þó ekki fyrr en 1927
—1928 er Benedikt Elfar var
hér söngþjálfari og söngstjóri
Karlakórsins Geysis. En árið
1930 kom hingað Sigurður
Birkis sfðar söngmálastjóri þjóð
(Framhald á blaðsíðu 7.)