Alþýðumaðurinn - 21.04.1966, Blaðsíða 5

Þar væri hægt að una sér margar stundir
AM heimsækir Sigurhæðir, hús Matthíasar
SÍÐasta sunnudag í vetri skruppum við Níels Hansson í stutta
lieimsókn að Sigurhæðum og undir góðri handleiðslu Martems
Sigurðssonar kaupmanns, formanns Matíhíasarfélagsins og safn-
varðar, lituni við muni skáldsins og við fundum að Marteinn og
félag hans hafði unnið hér þarft og gott verk.
Það er kalt í veðri hinn síð-
asta sunudag í vetri og snjókorn
falla þá er við göngum stíginn
úr Hafnarstræti upp að Sigur-
- hæðum, en það andar strax ylur
í dyrum er Marteinn opnar hús
trúai'skáldsins. Um leið og inn
er komið er fundið að v.ið höfum
skilið við nútímánn en gengið
á vit fortíðar. Af innileik og
áhuga sýnir Marteinn okkur og
kynnir muni skáldsins. Við
finnum nálægð mikilmennisins
er við hlustum á Martein kynna
húsmuni í skrifstofunni, skrif-
borðið, stóllinn, bókaskáparnir,
fjölskyldumyndir á veggjum,
-bækurnar. Þarna var • fornleg
hattaaskja, kjólföt hanga á
vegg, snyrtileg skrift Matthías-
ar má sjá undir glerplötu á skrif
borði hans og lítilfjörlegur
blaðamaður nær þeirri hugsýn
að eygja skáldið og manninn, er
gaf þjóð sinni þann þjóðsöng er
hlýtur að ná til undirvitundar
hvers þess ísíendings, sem er
verður þess að heita því nafni
og nemur í þeim „sálmi“ fóta-
tak íslenzkrar þjóðar, hljóðláta
sókn þurrabúðarmanna á Odd-
eyri við Eyjafjörð og kotbónda
í Vaðla- eða Þingeyjarþingi. í
helgilundi Matthíasar nemum
við ekki ákall til Washington
og Moskva, heldur hróp stórrar
íslenzkrar sálar til máttar kær-
leikans guðsins, er e. t. v. Kani
og Asíumaður ákalla sundur-
skotnir á vígvellinum í Víet
Nam um þessar mundir. Við
nemum stórbrotna sál heyja
sálarstríð við skrifpúlt og skrif-
borð og skynjum hróp hans:
„Guð minn, Guð minn“, þá er
snjóaði á veginn til sannleikans
og lífsins.
Við göngum um stofur og sjá-
um þann innileik er safnvörður
og aðrir aðdáendur Matthíasar
hafa haft til brunns að bera er
þeir gengu frá húsmunum
skáldsins. Fallega skattholið er
komið var til Kaupmannahafn-
ar, klukkan útskorna á veggn-
um, áletraður bikar frá Einari
Benediktssyni, neftóbaksdósir,
lampi í lofti, vandaður stofu-
ofn, myndÍL' og málverk af skáld
jöfrinum á veggjum, heiðUrs-
borgarabréfið og fagri sálmur-
inn hans „Veikur maður
hræðstu ei hlýddu“, með lagi
Jóhanns Ó. Haraldssonar, ann-
ars andans snillings er Akur-
eyri átti og tregar nú látinn.
Við setjumst á stól við dag-
stofuborð; skáldsins, borðið er
Matthíasarsafnið endurheimti
að Sigurhæðum brotið, en
akureyrskur hagleiksmaður
gerði við óaðfinnanlega. Á borð
inu liggur „Gestabók", þar sem
skráðir eru allir þeir sem heim-
sótt hafa Matthíasarsafn, og
mann grípur sú hugsun þá pár-
að er nafnið í bókina, að þar
muni það geymast, þótt það
hyljist gleymsku í sandfoki áf-
anna.
Hvað hafa margir skráð sig í
bókina, spyrjum við Martein?
Þeir munu vera eitthvað um
800.
Hvenær var Matthíasarsafn
opnað?
Það var 24. maí 1961.
Ertu skyldur skáldinu Mar-
teinn?
Nei, það er ég nú ekki.
En liefir dáð Matthías mikið?
- LÍFIÐ SJÁLFI
(Framhald af blaðsíðu 8).
hlutlaus góðvild, gera það að
verkum að maður bíður þess
með eftirvæntingu að hann birt
ist á sviðinu hverju sinni. Sami
maður bregður sér úr jakkan-
um, breytir málróm og göngu-
lagi, og skilar þar með hlut-
verki „sjoppu“eiganda mjög trú
verðulega. Þáttur Haraldar í
þessari leiksýningu verður lengi
minnisstæður.
Júlíus Oddsson og frú Guð-
laug Hermannsdóttir leika d-r.
Gibbs og frú, bæði gera þau vel,
frúin sýnir vel elju og önn
heimilisstarfanna, umhyggju fyr
ir börnunum og dreymna þrá,
eftir hvíld og ferðalögum, sem
nær þó ekki að rætast. Júlíus
túlkar vel hinn skyldurækna
lækni, sem kýs fremur að falla
á vettvangi starfsins, en una sér
hvíldar. Sérstaklega er áminn-
ingarræðan yfir syninum, vel
útfærð og eftirminnanleg. Allur
er leikur hans eðlilegur og
sannur, framsögn góð.
Webb ritstjóri er leikinn af
Marinó Þorsteinssyni, en frú
Webb leikur frú Björg Bald-
vinsdóttir. Bæði eru þau sviðs-
vön og hafa margoft á liðnum
árum glatt leikhúsgesti með góð
um leik, svo er og enn. Frúin
sýnir trúverðulega vinnusama
húsmóður, og hann þróttmikinn
glæsilegan mælskumann og rit-
stjóra. Segja má um báða þessa
heimilisfeður í leiknum, að þeir
skilja börn sín og umhverfi,
ekki aðeins með heilanum held-
ur einnig hjartanu, og slíkt er
oftast vænlegt til farsældar.
Börn læknishjónanna eru leik
in af Sigurbjörgu Steindórsdótt
ur og Sigurgeir Hilmar, en börn
ritstj órah j ónanna leika þau
Sunna Borg og Þorsteinn Helga
son. Fjölskyldurnar Gibbs og
Webbs tengjast, er George
Gibbs kvænist Emily Webbs.
Það er erfið hlutverk lögð á
ungar herðar þar sem þau hvort
um sig sýna skólabörn, ungling
með vaxtarverkjum gelgju-
skeiðs, og loks ung hjón, og
Marteinn safnvörður við skrifborð skáldsins. Ljósm.: N. H.
Já, víst geri ég það.
Ég fann að þetta var kjánaleg
spurning, því að við kynningu
sína á munum skáldsins, hafði
Marteinn sannað svo ótví-
rætt hug sinn til skáldjöfursins
mikla.
Er við stöndum á tröppum Sig
urhæðar að lokinni heimsókn,
bendir Marteinn út í mugguna
til Vaðlaheiðar og segir: „Vaðla
heiðin er mér sagt að hafi verið
Matthíasi mjög kær“.
Við kveðjum vin Matthíasar
og fetum aurugan gangstíg nið-
ur á Hafnarstræti og -sú kend
grípur hjarta að kvaddur sé
helgilundur, musteri, er mín
kynslóð og þær er við taka
hann síðar ekkil. Ég mun hafa
haft á orði, í leikumsögn, um
ungfrú Sunnu Borg, að hún
hefði hæfileika til að ná langt
á leiklistarbrautinni. Hún hefir
ekki brugðizt þeim vonum.
Skólatelpan, unglingurinn og
gifta konan er allt vel og eðli-
lega sýnt, sannfærandi eru erfið
leikarnir og vandræðin í sam-
bandi og umgengni ástfanginna
unglinga, og hugljúft er sak-
leysið og hreinskilnin í því að
leitast við að komast að réttri
niðurstöðu, um hvort rétt sé að
stíga hið mikilvæga spor að
gifta sig, allt er þetta sýnt á
nærfærinn hátt eins og þaulvön
leikkona ætti í hlut, vel gert.
Sigurgeir Hilmar stendur og vel
fyrir sínu, þessi stóri skóla-
drengur, gleymir í ánægju
leiksins skildunum við heimilið,
og skælir þegar faðir hans hirt-
ir hann í orðum, af því* hann
finnur að áminningin er rétt-
mæt. Þessi ungi maður er þó
gerður úr góðum efniviði, og
verður ljóst hvað hann vill, og
stefnir þá hiklaust að settu
marki og nær því. Hann stað-
festir ráð sitt, en missir konuna
eftir stutta sambúð, söknuður
hans og sorg er sannfærandi.
Vel gert af lítt vönum leikara.
Jón Ingimarsson, Bjarni Bald
ursson, Kristín' Konráðsdóttir,
Kjartan Ólafsson, Eggert Ólafs-
son, Ulfur Hauksson, Sæmund-
ur Guðvinsson, Jón M. Guð-
mundsson, Svanhildur Eggerts-
dóttir og Ragnheiður Júlíusdótt
ir hafa öll hlutverk á hendi í
leiknum og gera þeim góð skil,
enda þótt þau verði ekki gerð
að sérstöku umtalsefni, nema
að litlu leyti tvö þeirra, þá
gegna þau mikilvægu hlutverki
í því að gera heildarmyndina
fyllri og margbreytilegri, sann-
ari.
Jón Ingimai'sson leikur
Simoni Stimson tónlistai'mann
og oi'ganleikai'a í kii'kjunni. Af
tali kvenna sem eru að koma af
söngæfingu verður ljóst að
Stimson er di'ykkfeldur og að
það ágerist frekar en hitt, þó
bera tvær þeiri'a blak af hon-
um — kvenlegt og mannlegt
þurfi að varðveita líkt og fjör-
egg. Akureyri má aldrei láta
Sigui'hæðir eyðast í stormbylj-
um nýrra tíma. Matthíasarfélag
ið, undir forustu Marteins hefir
unnið gott verk, ómetanlegt fyr
ir komandi kynslóðir íslands.
Ár og aldir líða, við væntum
giftu íslands það stóra að um
komandi aldir skynji íslenzk
þjóð reisn og mikilleik þess
anda, er gaf húsi sínu mál, liti
og hljóma, þótt genginn væri á
fund guðsins er hann efaðist um
að til væri, en trúði þó á.
Hin stutta heimsókn í hús
skáldsins var ljúf, og þökk fyr-
ir leiðsögn þína Marteinn.
s.j.
í senn —. Stimson birtist svo á
sviðinu, sem lifandi, aðeins hálfa
mínútu eða svo, og segir ekki
eitt einasta orð, en gengur þvert
yfir sviðið, en úr þessai'i hálfu
mínútu gerir Jón Ingimarsson
svo mikið að ágætt vei-ður að
teljast, göngulagið, tillitið til
mannanna sem fyrir eru á svið-
inu, og útlitið, segir heila rauna
sögu um eyðilagt líf af því skap
gerðin hefir vei'ið veilli, en löng
unin í áfengið. Sé svo þessi
stutta dvöl Jóns á sviðinu sett
í samband við upplýsingar sem
grafarinn gefur um endalok
Stimssons þá er þetta hlutverk
með þeirri úrvinnslu sem á því
er kröftugasta predikun móti
áfengi, og áhrifameiri en ýmsar
ræðui' og blaðaskrif, og ættu
templai'ar að verðlauna Jón fyr
ir afrekið.
Warran lögi-eglustjóri er leik
inn af Bjarna Baldui-ssyni.
Bjarni er myndarmaður og mik
ill að vallai'sýn, ekkert í leikn-
um gefur upplýsingar um að
hann sé mjög gamall, þess
vegna finnst mér hreyfingar.
hans of hægai', gamalmennis-
legax', maður í þessari stöðu hef
ir til að bei'a ákveðni og virðu-
leik í fasi, en á það skortir að
mínum dómi. Ef til vill er þetta
.stafnum að kenna, mér dettur
í hug gamla máltækið: „Sá.sem
gengur við staf, er á einhvern
hátt haltur“. Stafur getur verið
ágætur þar sem hann á heima,
en jafn óheppilegúr ef hann er
á slóðum þar sem hann á ekk-
ert erindi.
Hlutur ljósameistai'ans er mik
ill í þessari sýningu. Árni Valur
Viggósson hefir staðið sig með
mestu pi-ýði í því starfi.
Ég vil svo þakka stjórn Leik-
félagsins, og öllum þeim öðrum
sem haldið hafa og halda enn á
lofti leiklistarstarfi, góð leiklist
á alltaf erindi við almenning,
og þegar almennigur finnur að
hann hefir mikið að sækja í
leikhúsið, þá vei'ður einnig auð-
velt að fá almenning til að
styðja óskir um bætta aðstöðu
við leiksýningar með byggingu
nýs og fullkomins leikhúss.
A. S. |