Alþýðumaðurinn - 29.09.1966, Blaðsíða 5

Hefir sfarfsemi ísienzkra verkalýðsfélaga dofnað og seft ofan hin
síðari árin? Hverjar felur þú þá helzfu orsakir til þess. Og hvaða
úrbætur mundu líkiegasfar fil árangurs?
Spurningunni svarar
ALBERT SÖLVASON, járnsmiður
IDAG svarar Albert Sölvason, jámsmiður spurningu vikunnar.
Allir virðast vera sammála um það að íslenzk verkalýðslireyf-
ing sé niður í öldudal hvað félagsmálastarfscmi snertir. Hér er
vissulcga uni mikla liættu á ferðum, því að enginn veit nema liarð-
svíruð samtök sem vissulega eru fyrir liendi innan borgaraflokk-
anna beggja eigi eftir að sameinast í ríkisstjórn. Hvar eru nú hinir
logandi kyndlar er forustumenn verkalýðshreyfingarinnar á ís-
landi tendruðu svo skært á árdögum þeirrar hreyfingar? En hér
heyrið þið svar Alberts Sölvasonar.
Svo AM fýsir að vita hver sé
skoðun mín á því, hvort starf
íslenzkra verkalýðsfélaga hafi
sett ofan hin síðari árin, hverj-
ar séu orsakirnar til þess, ef
svo sé, og hverjar úrbætur séu
líklegastar. Ekki mundi AM
skorta lesmál á næstunni ef ég
reyndist maður til að gera þess
um spurningum full skil, en til
þess þarf mikinn tíma og mörg
heimildarit, og ég hefi á hvor-
ugu ráð nú. En í örstuttu máli
vil ég þó svara spurningunni,
með því að draga fram nokkur
atriði, og gæti það þá orðið
átylla eða ástæða fyrir aðra, til
að leggja orð í belg.
'. 1. Ég svara fyrsta Uð spurn-
ingarinnar með — já.
2. Helztu orsakir: Klofning
verkalýðsins. Áhugaleysi sem
afleiðing bættra kjara og nægr-
ar atvinnu.
3. Úrbætur: Sameining allra
vinnandi manna í einu voldugu
heilsteyptu verkalýðssambandi,
sem byggt væri upp af sérsam-
böndum verkalýðsfélaga með
svipuðu hagsmunasjónarmið, og
hefðu vestrænt lýðræði að leið-
arljósi.
Fyrstu árin eftir aldamótin,
ér íslenzk verkalýðshreyfing
veikburða,-og á sér formælend
ur fá en örugga, Með stofnun
Alþýðuflokksins 1916 vex henni
ásmegin og forsvarsmönnunum
fjölgar. Fundir í verkalýðsfé-
lögunum eru vel sóttir, mörg
mál tekin til meðferðar og um-
ræðu, ályktanir gerðar og þeim
framfylgt með mætti samtak-
anna af óhvikulli staðfestu.
Þessi barátta var jöfnum hönd-
um fyrir hækkuðu kaupi, betri
-kjörum og aðbúnaði, en síðast
en ekki sízt fyrir viðurkenn-
ingu á rétti félaganna, og fyrir
afnámi ýmissa þeirra laga, sem
settu fátæka menn skör neðar
í þjóðfélaginu, en þá sem efn-
aðri voru. Með þessum vinnu-
brögðum vanzt hver sigurinn af
öðrum, með samstiltum átök-
um, og fór svo fram til ársins
1930 þegar sú ógæfa hendir ís-
lenzkan verkalýð, að óhappa-
menn kljúfa hina pólitísku for-
ystu, og þá jafnframt verka-
lýðsfélögin. Milli þessara arma
myndast fljótlega djúpstæður
ágreiningur, sem hindrar allt
samstarf. Kommúnistarnir trúa
á byltinguna og boða hana, sem
hið eina er leyst geti verkalýð-
inn af klafa ófrelsis og áþjánar.
Jafnaðarmenn boða hins vegar
að stöðug vinna íyrir málunum,
þoki þeim smá saman til rétts
vegar, og þótt lítið vinnist
hverju sinni, þá náist þó markið
oftast fyrr og öruggar, en með
valdbeitingunni. Þessi höfuð
sjónarmið voru strax, og eru
enn ósættanleg, eins og einræði
og lýðræði hljóta alltaf að
verða. Og meðan Kommúnist-
arnir halda fast við kerfi og
kennisetningar sínar, líkt og
steinbítur sem bitið hefir í báts
þóftu. Kennisetningar, sem ef-
laust hafa átt stoð í veruleikan-
um, þegar þær voru settar
fi’am, en eru í dag ósannar og
úreltar, hafa fallið fyrir dómi
reynslunnar, þá verður ekki um
sættir eða sámeiningu að ræða,
og er þó hvert árið sem líður
án þess að slík sameining takist
eyðimerkurganga fyrir íslenzk
an verkalýð. j
Þessi klofhingur í tvær fylk-
ingar nokkúð jafnstórar, sem
eiga í stöðugu hjaðningavígum,
hefir fælt margan mætan mann
frá þátttöku -í verkalýðsmálum
og fyllt þá yantrú á að hér á
landi geti þrifist öfugur verka-
lýðsflokkur, sem geti verið jafn
oki og mótyægi bargaraflokk-
anna. í verkalýðsfélögunum,
þar sem þessir flokkar, ásamt
fleirum þurfa að vinna saman
og samtaka, ef vel á að vera —
er tortryggnin, vantrúin og
áhugaleysið fyrir hendi. Nú eru
ekki fundir þessara félaga fjöl-
sóttir, þvert á móti, jafnvel stór
málum er þar ráðið til lykta
með 10 til 20 mönnum, þótt
heildartala félagsmanna skipti
hundruðum. Oft er þessi fá-
menni hópur harðsnúnir jábræð
ur í pólitíkinni sem kemst í
þessa aðstöðu vegna sinnu og
áhugaleýsis alls þorra félags-
manna. Það er þetta — mér er
sama — afskiptaleysi, sem bitið
hefir bakfiskinn úr íslenzkri
Albert Sölvason.
verkalýðshreyfingu, og það er
vitneskjan um þetta ástand,
sem gerir það að ég svara fyrsta
lið spurningarinnar játandi.
Fleiri orsakir hafa valdið því,
að svo er komið málum, en það
sem að framan er talið. Getum
við þeir eldri, áfelzt ungt fólk,
sem t. d. er fætt eftir stríðslok-
in 1945 og hefir frá bernsku haft
fullar hendur fjár og kynnst
því hve auðvelt er að afla þess,
þótt það geti ekki skilið það
þegar við segjum því að í okkar
ungdæmi, höfum við þurft að
athuga vel hvort við mættum
eyða 10 aurum í eitthvað sem
talið var óþarfi, slík frásögn er
þeim ungu nú svo framandi, að
þau trúa henni ekki, en líta
nánast svo á að viðkomandi sé
að reyna að vera fyndinn. En
hvernig á þá þetta sama unga
fólk, sem allsstaðar sér velmeg
un umhverfis sig, sem allsstað-
ar býðst atvinna, ef það vill
vinna— að skilja það ástand
sem var þegar frumherjar
verkalýðshreyfingarinnar hófu
störf sín. Hvernig á þetta unga
fólk að trúa því að menn hafi
ekki getað fengið vinnu, jafn-
vel allan veturinn, og búið við
skort á flestu því sem öllum
þykir sjálfsagt nú? Hvernig á
unga kynslóðin að skilja hvaða
þrek, kjark og fórnfýsi þurfti
til, til að bera fram kröfur um
meira kaup og betri kjör og
geta átt á hættu að verða úti-
lokaður frá allri vinnu fyrir að
leyfa sér slíkt. En þótt hinir
ungu geti ekki skilið þetta til
fullnustu, þá mega þeir vita að
á grunninum sem þessir menn
lögðu er byggð velmegunin í
dag. Víst kemur margt fleira til,
en kennið þeim ungu að meta
virða og skilja þátt eldri kyn-
slóðarinnar, og þá munu þeir
um leið láta sér skiljast að starf
ið í verkalýðsfélögun.um má
ekki vera hornreka, heldur eru
þar hornsteinai' sem borið geta
háreista byggingu sem veitt get
ur komandi kynslóðum skjól pg
einnig starfsgrundvöll í þágu
frelsis, jafnréttis og bi'æðralags.
AM þakkar Alberti fyrir tæpi
tugulaust svar og veit að svar
hans verður lesið, bæði af vel-
vildarmönnum vérkalýðshreyf-
ingarinnar og einnig andstæð-
ingum liennar. s. j.

S
- l ícyrt, spurt...
MAGGA skrifar. Ég les nú öll
bæjarblöðin. Er nú ekkert
í pólitíkinni eins og sagt er. En
ég var gasalega snortin af nýja
þætfinum í íslendingi, þessum
með myndinni af Herbert og
hefir hann sennilega dobblað
mig yfir í sjálfstæðið. Því varð
ég fyrir liörku vonbrigðum er
engin mynd birtist í síðasta
blaði fslendings af Herbert.
Viltu góði AM koma þeirri orð-
sendingu til skila að ég óski eft-
ir framhaldi af þessum þætti.
Hann var svo góður. Ég las
hann að vísu ekki en myndin
var svo smart. Þín Magga. AM
er alltaf brjóstgóður og kemur
þess vegna þessu SOS skeyti
til skiia, þó að liann verði ásak-
aður fyrir þá hægrimennsku að
liafa útvegað íhaldinu 1 at-
kvæði, því að eflaust bænheyr-
ir Ilerbert, Möggu.
MKOM ekki út í síðustu
viku, en þá skrifaði rit
stjóri íslendings hr. Herbert
Guðmundsson alllangan pistil í
málgagn sitt, sennilega í þeirri
trú að hann væri að hrekja for
síðuleiðara AM, er ritstjórinn
lét birta án nokkurs fljótfærnis
feitletraðann i síðasta tölublaði.
En því miður varð Herbert það
á, vonandi í fljótfæmi, að sanna
þær fullyrðingar, eða öllu lield-
ur staðreyndis er forsíðuleiðari
AM birti. Það liafa a. m. k.
margir fyrrverandi sjálfstæðis-
menn tjáð AM og telja að Her-
bert hafi stuðlað að nokkrum
uppblæstri bæði á Moldliaugna
hálsi og Súluhlíðum íhaldsins
og því gæti moldryks í lierbúð-
um þess um þessar mundir. En
í fullri vinsemd vill AM benda
ritstjóra íslendings á það að
(Framhald á blaðsíðu 7)
STAKAN
okkar i
M17" SENDIR þættinum
þessar vísur og fylg
ir kveðja til Hríseyjar og Dal-
víkur.
Hríseyjan er héraðsvörður,
hana elskar byggðin öll.
Hennar ljómi af hagleik
gjörður.
Húsin mörg en engin fjöll.
Dalvíkurbær er draumahölliu,
dvergar og álfar byggja fjöllin.
Frá haföldunni lieyrast
sköllin,
er liús og götur kýfur mjöllin.
Haraldur Zopiioníasson á
Dalvík er kunnur öllum vísna
vinum. AM birti eina vísu eft-
ir hann um Skíðadal í fyrra-
haust. Við hittum Harald fyr-
ir nokkrum dögum og sagði
hann að blaðið hefði ekki farið
rétt með vísuna. Birtum vi^
hana hér með aftur, ásamt 2
öðrum vísum um Skíðadal, eft
ir Harald.
Græddu mein hjá meyju og
sveinj,
man þig sprund og halur.
Sjónarsteina unurn ein
ertu Skíðadalur.
Meðan áin blástraum ber
og brýtur úr farveg sínum,
vefðu það sem íslenzkt er
upp að barmi þínum. j
Eigðu þessa ósk frá mér, j
æ í skaut þitt niður,
ár og daga drjúpi þér, ,
drottins náð og friður. 1
I!
Benedikt Valdemarsson fi'á
Þröm í Garðsárdal á margan.
góðar stökur í fórum sínum,
Hér kemur ein, en í næsti*
blöðum munum við birta fleir|
vísur eftir Benedikt.
Lífsins gæfu löngum finn,
þó léttan beri malinn.
Alltaf leitar andi minn
inn í Garðsárdalinu.
i
Svo er það hann Trygfgví
vinur minn í Lundargötunni.
AM sendi honum vísu umi
daginn. E. t. v. hefir honrun
ekki líkað vísan, því að harrn
kom með eftirfarandi vísu, og
óskaði eftir að hún birtist í
blaðinu og auðvitað gerurri
við það.
Sigurjón minn segir margt, j
svona ekki í einni fart.
Konur vænar kyssir hamt,
kannski það rnegi heita smart.
Þetta látum við nægja í dag,
En þakka skal fyrir allar vís-
urnar er nú berast. AM lítur,
fram á góðan vetur a. m. k. i
þessu efni, og sæl að sinni.