Víðir - 27.01.1929, Page 1
I. árg.
Vestmannaeyjum 27. janúar 1929
11. tbl.
Bæjarstjóniarkosningin laugar-
daginn 12 þ. m. var sæmilega
sótt saman borið við venjulegan
áhuga kjósenda hjer, í þessum
efnum. En þegar tekið er tillit
til þess. hversu fá skref kjós-
endur verða að ganga til þess
að komast að kjörborðinu, þar
sem hjer í bæerum engar veru-
legar vegalengdir að ræða, og í
öðru lag'i hversu hagstætt veður
var, auk þess sem sjósókn var
ekki alment byrjuð, þá verður
varia hsegt að álíta annað, en
að kjósendum sje ósýnt um að
nota kosningarjett sinn.
Á kjörskrá voru að þessu
sinni 1443, en 1092 neyttu at-
kvæðisrjettar síns, eða 75,68°/0.
Úrslitin -urðu þau, að A-listi
(jafnaðarmena) hlaut 390 atkv.
og einn fulltrúa, en B-listi (íhalds-
menn) 691 atkv. og tvo full-
trúa. Ógildir voru 7 seðlar, en
4 áuðir.
Samkvæmt þessu hefur A list-
inn 54 atkv. færra en í fyrra, en
B listanum bætst 141 atkvæði.
Hvað er nú orðið alt okkar
starf, mættu jafnaðarmannafor-
kólfárnir spyrja. Hver er árang-
urinn af ölium stóryrðunum?
Hver ltafa áhrif „Vikunnar" orð-
ið og allra æsingagreina henn-
ar, eftir hina nýju liðsmenn ?
Hvcr urðu áhrif árásargreinar
ísleifs Högnasonar á Sig. Sigurðs-
son, lyfsala og ósannindavaðals
„Vikunnar“ um Jóh. þ>. Jósefs-
son o. fl. ?
það er sá sorglegi sannleikur
fyrir jafnaðarmannaforkólfana og
fulltrúaefni A listans að öll vopn
snjerust í höndum þeirra. En
það er of seint að sjá það nú,
að þeim hefði hent betttr að
hafa lægra og hamast minna en
þeir gerðu á borgatafundinum
og rita ekki eins og ritstjórar
„ Vikunnar“.
þeir hafa undanfarin ár ætíð
þótst vera að vinna á, en sann-
leikurinn er sá, að þeir hafa
ekkert unnið á, en tapað — og
aldrei meira en nú, en eiga þó
eftir ab tapa meiru. —
Lesendum Víðis til fróðleiks
fer hjer á eftir skýrsla yfir úr-
slit bæjarstjórnarkosninga hjer
síðustu 5 dr.
Ár Kosið hafa íhaldsm. Jafnaðarm. AuÖ og ógild
alls af hundr. alls af hundr. af hundr.
1925 627 343 54,70°/o 270 43,06% 2,24%
1926 964 591 61 >31% 367 38,07% 0,62%
1927 1084 627 57,84% 434 40,04% 2,12 %
1928 1017 . 550 54,08% 444 43,66% 2,26%
1.929 ' 1092 ' 691 63,28% 390 35,72% 1% ”
Stefnur Kr.
, b æjarfógeta.
nnets
það eru tvö atriði í nefndri
grein, sem jeg vildbgera ftánar
að umtalsefni. Anna'ö- snýr að
bændastjett íslánds; Jvitt' að sjálf-
u.ii mjer uð nokkru leyti.
Um bændurna farast greinar-
höfundi m. a. orð á þessa leið:
„það -hefur verið reynt — ' og
sumpart tekist að hóa bænclnm
landsins saman í einn flokk uiidir
pólitísku yfirskyni samvinnu-
stefnunnar“. Litlti 'ne8ar er svo
þéúa' sama fullyrt, því þar er
enn sagt: „Eins og bændum
landsins hefi'f verið hóað saman
í pólitísk stjettasamtök undir
röngu yfirskyni eins hefir verka-
mönnum og sjómönnum verið
hóað saman í öfiugan stjettafjel-
agsskap sömuleiðis undir röngu
yfirskyni".
Hjer er sagt berum orðum
að tveim stjettum þjóðarinnar
sje „hóað saman", svona eins
og smali kallar saman búpening
því að öðru getur bkingin að
hóa saman ekki lotið. Vaf'alaust
verða hjer einhverjir til að bera
hönd fyrir höfuð verkamanna-
stjettarinnar. Jeg læt þá um það.
Aftur á móti munu „bændur
landsins" eiga hjer formælendur
fáa. þessvegna vil jeg bera af
þeim blak, og það því fremur,
sem þeir mutiu allra stjetta síst
eiga ámælið skilið.
Bændur eru yfirleitt viður-
kendir gætnir og varkárir öðrum
fiokkum fremur. Fremur mætti
bregða þeim um helsti mikið
íómlæti og einræningshátt, ep
það að þeir hlaupi upp til handa
og fóta, þótt gjálfur stjórnmál-
anna ieiki þeim um hlustir.
Svo hlýtur það og að vera.
Lífsstörf þeirra og umhverfi,
kjör þeirra öll og kostir skapa
þeim víðast slíka eiginleika.
Sjálfur er jeg alinn og fæddur
inn til afdala og lifði ungiingsár-
in í miðju einnar þeirrar sveitar,
s’,m síðan hefir haft hr. Kr,
Linnet að sýslumanni. Og jeg
vissi þess engin dæmi, að bænd-
um yrði „hóað saman* eins og
kvikfjenaði til neinna mála Slíkt
er óhæfileg ummæli til einhverr-
ar greindustu og gætnustu stjett-
ar þjóðfjelagsins.
Og þó að sýsla þessi hafi
verið íhaldskjördæmi um undan
farin ár, trúi jeg ekki að hinum
pólitísku fulltrúum hennar hafi
tekist að umbreyta svo skapgerð
fólksins og menningu, að nú
megi líkja því við búsmala, sem
hægt sje að hóa saman eftir geð-
þótta.
En vel á minst! Greinarhöf-
undur minnist ekki á það einu
orði að íhaldsmenn „hói“ nje
að þar kenni nokkur kallið.
Bændur einir og verkamenn
eru það sem svo ginnast. þaþ
er ekki laust við að. greinin f'ái
öll við þetta sinn broslega b!æ,
einkum þegar svo óheppilega
vill til, að þetta er ritað svona
rjett eftir kosningar. Jeg hefi
enga tilhneigingu til þess að ó-
virða íhalds- nje verkamenn, en
naumast verða það taldar ýkjur
einar, þó að talið sje að h j e r
megi þetta „hó“ meirtil sanns veg
ar iæra Hjer og l'klega í fléstum
kaupstöðum er orðið „smali“
í merkingunni m a n n s m a 1 i
álíka algengt — m. k. um kosn-
ingar allar — og orðið smali í
þýðingunni fjársmali upp til
sveita. Og þeim verður eigi
öllum brigslað um það, blessuð-
um, að þeir sjeu í mútum svona
kring um kjördaginn.
Jeg hygg því að Jijer hafi
verið gripið til öfugs enda, þcg
ar bera átti á bændurna póli-
tíska leiðitemi og þroskaleysi.
Samvinnu sína hafi þeir sjálfir
skapað og fylgja henni fram í
því formi og háttum, er þeir
telja heiliadrýgst fyrir lífsstarf
sitt og annan megin atvinnuveg
þjóðar sinnar.
Og þá kem jeg að síðara at-
riðinu í sömu grein.
Kr. L. er þar — að ýmsu
leyti rjettilega að áfellast jafnað-
armenn fyrir fjandskap þeirra
gegn trúarbrögðum. þar viö er
það eitt að athuga, að ýmsir
ísíenskir jafnaðarmenn hafaverið
og eru stuðningsmenn göfugra
trúarbragða, t. d. þorst. Erlings-
son, Stephan G, Jakob Smári,
Grjetar Fells og m. fl. En göf-
ug kalla jeg þau trúarbrögð, sem
beina breytni manna til sem
mests samræmis við kenningar
Krists. Og það teldi jeg betur
farið en er, hefði engin hjer —
í neinum flokki — ógöfugri lífs-
skoðanir en þeir menn höfðu
og hafa.
„Enda þótt mig greindi eigi á við
þessa men'n um annað en afstöð-
una tiltrúmálanna,mundi jegaldrei
fylgja þeim" segir greinar höf.,
og hann bætir við að sig undri
að menn „sem meta trúmálin
mikils“ sýni þeim „ótrúmensku“
með því að fylgja þessum mönn-
um án þess að varna þeim máls
um sínar sjerskoðanir.
Um mig er það svo, að trú-
málin skifta mig nokkru máli.
Og jeg er einnig að reyna til
að átta mig á þjóðmálunum. Og .
jeg er dálítið undrandi á þessum
orðum Kr. L., af því jeg tel
hann víðsýnann mann. Jeg hefði
fullan vilja á að fylgja hverjum
þeim manni að málum, hvort
heldur sem væri íhaldsmaður
eðasósíalisti, sem berðist fyrir ein
hverju göfugu, háleitu máli sem
mjer væri líka kært, hvað eindreg
ið sem okkur greindi aftur á um
ýms önnur einstök efni, hvort
heldur að væru trúmál eða ann-
að. Og það mundi í mínum
augum vera „heldur bágborin
frammistaða“, að setja sem skil-
yrði fyrir fylgi við hið sam-
eiginlega áhugamál, að náungi
minn yrði að þegja um sínar
einka skoðanir. þá fyrst er þröng-
sýni mannanna komin í háska-
legt efni, þegar þeir geta eigi
átt samleið um n e i 11, af því
að þeir hafa orðið ósammáia um
eitthvað e i 11.
Setn betur fer, er þetta sjaldn-
ast svo. Tökum dæmi: „Jeg
hcfi heyrt mæta góðtemplara og
bannmenn hjer telja bindindis-