Víðir - 20.04.1929, Blaðsíða 1

I. árg.
22. tbl.
Vestmannaeyjum, 20. apríl 1929
Landsfundur Ihaldsmanna
Á fund þennan hefur l'tillega
verlö minst hjer í blaðinu.
Fundurinn hófst á fimtud.
þann 4. þ, m. Formaður Ihalds-
fiokksins Jón þorláksson settl
fundinn og bað fundargesti ve!-
komna. Síðan talaði Magnús
Jónsson alþm. um stefnu og
starfsemi flokksins. Spunnust all-
langar umræður út af erindi
Magnúsar og tóku margir fund-
armanna til máls. Um kvöldið
bauð Landsmálafjel. „Vörður®
fundarmönnum til kaífidrykkju
á „Café Rosenberg" og stóðu
ræðuhöld þar fram yfir mið-
nætti.
Annan fundard. fiutti Magnús
Quðmundsson ræðu um sam-
vinnu sjávarþorpa og sveita og
var talað um það efni all-mikið.
Síðar um daginn flutti Árni Páls-
son erindi um stjórnarfarið og
var rætt um það efni fundartiin-
ann út.
þriðja fundard. hóf Árni Jóns-
son, ritstjóri umræður um af-
skifti stjórnmálaflokkanna af land-
búnaðarmálum. Lýsti ræðumaður
því í skörulegri ræðu, hvern-
ig íhaldsmenn hefðu átt upp-
lökin að filestöllum framfaramál-
um landbúnaðarins á undanförn-
um árum, svo sem Ræktunar-
sjóð hinum nýja, jarðræktarlög-
unum, atvinnurekstrarlánum og
raforkumálinu,
Næstur talaði Jón þorláksson.
Ræða hans fjallaði aðallega um
8kattamálin í sambandi við at-
vinnurekstur þjóðarinnar. í ræðu
sinni kom hann inn á samvinnu-
stefnuna og frjáisa samkepni,
og sýndi fram á, hve mikið af
því, sem Tímamenn segja um
þessi mál, eru ýmist blekkingar
cða sagt af skilnings og greind-
arleysi. Umræður um erindi þessi
stóðu til hádegis.
Á fundinum seinnipart dagsins
voru bornar f'ram eftirfarandi á-
lyktanir, er allar voru samþykt-
ar í einu hljóði.
Landsfundurinn ályktar að lýsa
því yfir, að hann telur að
af háifu ríkisins, beri, að leggja
hina mestu áherslu á samgöngu-
bætur á landi, og telur jafnframt
rjett að styðja aö því, að Eim-
sklpafjelag íslands umbæti sem
best samgöngur á sjó með strönd-
um fram og milli íslands og út-
landa.
Landsfundurinn færir þm.
flokksins þakkir fyrir rekstrar-
lánafrumvarp það, sem þeir fluttu
á þingi 1928, og óskar eftir að
löggjöf um þetta vetði afgreidd
í sem líkastri mynd á yfirstand-
andi þingi.
Landsfundurinn lætur I ljós
eindregna ánægju sína yfir
frv. því um raforkuveitur, sem
nú er fyrir þinginu, og telur
samþykt þess stórt spor í áttina
til þess að halda fólkinu í sveit-
unum, gera vistina þar þægilegri
og flýta fyrir ræktun landsins.
Verkfall á togurunum, sem
nýlega er lokið hefur fært Is-
iendingum skýrar og ótvíræðar
sannanir fyrir því, að þeir fái
ekki frekar en nágrannaþjóðirn-
ar umflúið verkfallsbölið nema
því aðeins, að sjerstakar varnar-
ráðstafanir verði gerðar.
Landsfundurinn skorar því á
Alþingi að hefjast handa með
siíkar ráðstafanir, og telur þessu
máii vel borgið ef frv., er geng-
ur í sömu átt og frv. um vinnu-
dóm, verður lögfest.
Fundurinn lýsir þeirri skoðun,
að framfarir í landinu hljóti að
byggjast á traustum og heilbrigð-
um atvinnurekstri í höndum ein-
staklinga, og því best að forðast
að skerða atvinnufrelsi manna
eða íþyngja atvinnuvegunum með
of þungum sköttum.
Fundurinn telur þá stefnu
mjög skaðlega að ala á rfg milli
stjetta í þjóðfjelaginu. Góð sam-
vinna allra landsmanna er nauð-
synleg til sannra framfara og
hagsældar þjóðarinnar.
þá var og til umræðu álit nefnd-
ar þeirrar er fjallaði um storf-
semi flokksins út um öll hjer-
uð landsins. Var gerður góður
rómur að tillögu nefndatinnar.
Ennfremur kom til umræðu
álit nefndarinnar, er skipuð var
til þess að athuga hvort nafn
flokksins væri f samræml við
stefnu hans og starf. En eigi
vanst tími til þess að gera álykt-
un í því efni áður en hlje þurfti
að gera á fundinum kl. 7, vegna
brottfarar Esju, en með henni
fóru allmargir fundarmenn heim-
leiðis.
Laugardagskvöldið efndi mið-
stjórn flokksins til samsætis í
veitingarhúsi Rósenbergs fyrir
fundarmenn. Sátu menn þar (
góðum fagnaði fram eftir kvöidi.
Landsfundur þessi hefur án
efa orðið til hins mesta gagns
fyrir Ihaldsflokkinn. Viðkynning
sú, sem myndast hefur milli
flokksmanna er mikils virði og
áhugin hefur aukist stórlega.
En andstæðingarnir bera sig
illa.
Hver er afstaðan ?
Social-Demokratar eða
Kommunlstar?
I.
Ósjaldan heyra menn að deilt
er all-hvast um það manna f
millum, hvaða stjórnmálastefnu
þeir, sem kallast alþýðuleiðtogar
hjer muni í raun rjettri telja sig
fylgjandi.
Á þetta jafnt við um þá af
leiðtogunum, sem búnir eru að
starfa um áraskeið sem fulltrúar
(verkamanna í bæjarstjórn o. s.
frv.
það kemur hálf kynlega fyr-
ir sjónir, að þrátt fyrir iangan
pólitískan feril þessara manna,
skuli menn enn geta deilt með
nokkuri sanngirni um afstöðu
þeirra til stjórnmála.
það vita menn þó með vissu
að þeir telja sjálfa sig leiðtoga
verkalýðsins, að þeir hafa stofn-
að fjelag er kallast Jafnaðar-
mannafjelag' Vestmannaeyja, sem
svo aftur gefur út blað, sem
hampar kenningum kommún-
ista, en gerir lítið úr hægfara
Jafnaðarmönnum (Social-Demo-
krötum).
það mun engum efa undir-
orpið, að yfirleitt hafa menn
talið þá Eirík Ögmundsson,
Guðlaug Hansson og þorbjörn
Guðjónsson hægfara jafnaðar-
menn og fjöldinn allur af fyrri
stuðningsmönnum þeirra talið
sig þeirri stefnu fylgjandi.
En innan um hafa heyrst radd-
ir, sem efast hafa um afstöðu
þessara manna. „Hann þorbjörn,
hann er hreinn og beinn íhalds-
maður", eða: „hann þorbjörn er
ekkert annað en afturhaldssegg-
urinnvið beinið". Slik og þessu
lík ummæli heyrast ósjaldan hjer.
En svo eru aðrir, sem halda
því fram, að þorbjörn og Guð-
laugur sjeu kommunistar eins
og ísleifur telst vera og mun
einmitt grunur manna um kjá-
makk þessara manna við Komm-
unisma, manna, sem kosnir voru
sem hægfara jafnaðarmenn í full-
trúa stöður af verkamönnum,
vera ein orsökin til þess, að
fylgi flokks þeirra þverr.
Eölilegast virðist vera, að hrein-
skilni sje viðhöfð í þessu sem
öðru, svo að kjósendur þurfi
ekki að ganga að því gruflandl
hvort þeir sjeu að kjósa fhalds-
mann, Fratnsóknarmann, hæg-
fara Jafnaðarmann eða Kommun-
ista.
II.
það ber oft við, að kommun-
istar, sem njóta vilja stuðnings
hægfara jafnaðarmanna, vilja gera
sem minst úr mismuninum á
þessum stefnum. — En hann er
mikill.
þessa flokka greinir svo stór-
lega á um aðferðirnar tii þess,
að koma fyrirætlúnum sínum f
framkvæmd, að þeir ættu ekki
að geta unnið saman — og gera
það heldur ekki, þar sem flokka-
skiftingin er greinileg og mönn-
um er sjálfum ljóst hvað þeir
vilja.
Ef vjer ágirnumst fjármuni ná-
unga vors, þá er mikill munur
á því, hvort við greiðum honum
sanngjarnt matsverð fyrir þá eða
tökum þá af honum með ofbeldi
— rænum þeim frá honum. —
Ef vjer viljum koma einhverju
sjerstöku nýju fyrirkomulagi á,
þá virðist skifta máli, hvort sltkt
er gert smátt og smátt, eða I
snöggu bragði með bylting og
jafnvel með blóðsútheliingum.
Llkur er munurinn á stefnu
hægfara jafnaðarmanna og komm-
unista og raunar meiri.
Kommunistar vinna að því öll-
um árum að rifa niður máttar-
stoðir núverandi þjóðskipulags.
Satnkvæmt stefnuskrá þeirra
á alt að vera jafnt fyrir alla-
Engar stjettir eiga að vera til —
og liklega engar sjerstakar þjóð-
ir, þar eð allir hafa jafnan að-
gang að öllum rtkjum og ríkis-
borgararjettur verður ekki til.
Vjer getum gert. oss í hugar-
lund hvar t. d. íslenskt þjóðerni
væri komi, ef stórþjóðirnar mættu
setjast að í þessu landi, sem
þeim sýnd'st, meðan landrými
væri til, og nota sjer auðs upp-
sprettur landsins, setja upp orku-
ver og verksmiðjur og hag-
nýta sjer fiskimiðin sem þeim
sýndist.
íslenskt þjóðerni hyrfi auð-
vitað á skömmum tíma og þann-
ig færi fijótt fyrir ölluin smá-
þjóðflokkum.