Víðir - 19.06.1934, Qupperneq 1

VI. árg.
Vestmannaeyjum, 19. júní 1984
17. tbl.
þingmál
Það mun möigum finnast, að
kosningum þeim, er nú fara í
hönd, hljóti að fyigja mikil alvara
enda er það mála sannast að
þær eru söttar af miklu kappi.
Maigt ber til þess. Hagur lands-
manna er svo þröngur og horf-
urnar svo eifiðar, að nóg efni er
til alvarlegra íhugana. Það bætir
lítið um, að átök flokkanna aukast
sífelt og saka þeir hver annan um
ástandið, og spá hver öðium hin-
um mesta ófarnaði. Mörgum ro-
lyndum manni er fyrir löngu farið
að ofbjóða hvílíkri feikna orku er
varið í þetta niðurrifsstarf árum
saman. Bá þykir jafnvel mestur
maðurinn, sem getur valið and-
stæðingnum sárust smánaryrði
f ræðu og riti, í stað þess að
koma með nytsamar tillögur í
náuðsynja málum þjóðarinnar. A
þessu ber mjög mikið í þessum
kosningum. Omerkilegur nágranna-
kritur er dreginn inn í umræður
um alvarleg málefni, og þrætu-
mál smábæja eru látin hafa áhrif
á kosningu til löggjafar samkomu
þjóðarinnar. Máttur iýðræðisins
verður e.kki mikiil til menningar-
starfs þegai' svo er með farið. En
það þarf ekki svo að vera, og á
ekki svo að vera, þar geta kjós-
endur tekið í taumaha, og eiga
líka að gera það. Um það verður
ekki fjölyrt meira að sinni, heldur
minst lítiisháttar á nokkur alvar-
leg nrál, sem liggja fyrir til úr-
lausnar fyrir næsta þingi.
Fjármál.
Margir teija þau vandamestu
mál þjóðarinnar, og víst. er um
það, að ærnum áhyggjum hafa
þau valdið hin síðari ár og flestir
mæla nú svo, að þar sé helstliðs
þörf á næstu þingum. Það er
ábyrgðarmikið að taka að sér
fjárreiður þjóðarinnar eins og þœr
eru nú orðnar, ekki að eins bú-
skapur ríkissjóðs heldur líka íjár-
hagur allrar þjóðarinnar. Einn
örðugleikínn er sá hugsunarháttur
sem nú er er farinn að ríkja í
fjármálum og sívaxandi óráðvendni
á ölíklegustu stöðurn. Mörgum
hættir við að gara ekki « greinar-
mun á afkomu ríkissjóðs eitthvert
árið, og afkomu þjóðarinnar í heild.
Það má í svipinn draga svo mikið
samán í sköttum að rikissjóður
sé vel haldinn í bili, en það hefnir
sín brátt ef of langt er haldið á
þeirri braut.
Skattamálin.
Þau eru nú hið mesta þrætu
epli flokkanna og koma íiam
margar ólíkar kröfur. Þar er úr
vöndu áð ráða fyrir kjósendur, því.
mestur hluti alls almennings er
mjög ófróður uin skipulag skatta-
mála, en.da þykja þau heldur óhugð-
næmt eftii. Plestir veiða því að
láta.sér lynda að eiga þau alveg
undir fuiltiúa sínurn, og skiptir
þá mestu að velja sér þann
manninn, sem er líklegastur til að
fara hófsamlega með máliö og
samviskusamlega, og hafi til þess
bæði vitsmuni og lífsreynslu.
Atvliniumál.
Hér verður fátt um þau rætt,
því að efnið 'er of mikið í stutt.a
blaðagrein. þsss má geta að
ýms mál, sem snerta atvinnu
manna hér sérstaklega, munu
verða til meðferðar t. d. dragnóta-
veiðar, landhelgisgæslu og björg-,
unarmál. Annars virðist nú leik-
urinn berast þangað sem mætist
réttur einstaklinga til að reka at-
vinnu svo sem verið hefur, og
ágengni hins opinbera til að skerða
þann rétt, og ná honum undir sig.
Baráttan um eignarréttinn og at-
hafnafrelsið er þegar hafin, og
það er í rauninni hún, sem mestu
veldur í þessum kosninguin Sjálf-
stæðisflokkurinn fylkirsért.ii varn-
ar um hið forna ■ skipulag, að
hverjum manni sé greidd gatan til
að verða efnalega sjálfstæður og
fái að halda fullum rétti yfir eign
sinni' og atvinnu.
Sjávarútvegur.
Ekki þarf að lýsa því fyrir
kjósendum í þe^su kjördæmi, við
hverja erfiðleika hann á að stríða
á þessum áium. Þess má þó geta,
sem reyndar flestir vita, að nú
situr milliþinganefnd að störfum,
til að búa mál útvegsins undir
næsta þing, og skiptir það iniklu
fyrir alla, er við sjó búa, að vel
og vituvlega veiði með þau mál
farið. Það má tolja vel farið að
Yestmaunaeyjai' eiga fulltrúa í
þeirri nefnd, hversu svo málin
kunna að fara fara í meðferð
þingsiris.
lðuaðariuál,
Þau eru einnig til uudirbúnings
fyrir næsta þing. Iðnaður er að
vísu ekki mikil atvínnugrein hér,
en aftur er hér mikill hópur ung-
rnenna, sem fýsir að ganga þá
braut ef þess væri kostur. Skipt*-
ir stórmiklu fyrir hina uppvax-
andi kynslóð, að þeim málum
verði vitarlega til lykta ráðið, eigi
síst að því leyti að efnilegur ung-
ír rnenn geti gert sér von um að
skapa sér sjálfstæða og arðvæna
stöðu, ef dugnaði og ráðvendni
er beitt.
Utanrí kisversluu.
Verslunin við útlönd er nú eitt
hið mesta vandamál atvinnulífsins
um alian heim. Innflutningshöft
og tollamúrar eru hinar ötlugu
viggirðingar atvinnurekendanna
víðsvegar um lönd. Þetta hefir
islenska stjórnin þráfaldlega orðið
að reyna í samningum við aðrar
þjóðir. Sendimenn eru nú gerðir
út árlega til nokkurra landa og
þykir, sem vonlegt er, stórum
þakkar vert þegar eitthvað vinst.
Alt er þetta starf í bernsku hjá
þjóðinni, en er eitt af allra vanda-
mestu verkefnum næstu þingu að
ráða viturlega fram úr þeim. Að
því mun reka hér eins og hjá
Norðmönnum fyrir þrjátíu árum,
að ekki tjáir að fela annari þjóð
utanrikismálin til langframa. En
meðan sambandslögin gilda verður
að laga sig eftir því skipulagi sem
nú er, og reyna alt hvað mögu-
legt er að ná hagkvæmum skil-
málum við þær þjóðir, sem eru
liklegar til að kaupa ísleuska fram-
leiðslu. Nú standa yfir samningar
við Þjóðverja og Spánverja og
jafnvel fleirí þjóðir. En það segja
þeir, sem þeim málum eru kunu-
astir, að margt þarf að vinna til
að koma þessum málum i gott
lag. Ekkeit mál, sem nú liggur
fyrir, er þýðingar meira fýrir at-
vinnu allra landsmanna. Það væri
hrapalegt fyrir þjóðina, ef mistök
yrðu hjá þingi og stjórn í meðferb
þessara mála. '
Bankaiuáliu.
Vel er þeim málum fyrir kom-
ið að því leytí, að nógu margir
eru bankarnir, bankastjórarnir,
bankaráðin og alt það. En hvort
bankamál þjóðarinnar [eru öll í
besta lagi, það kann áð vera álita
mál, og verður verkefni nsestu
þinga að íhuga það nánar.
Launamálið.
Löngum verður mönnum tíð-
rætt um þau útgjöld ríkisins er
fara tíl að launa embættismönn-
um og starfsmönnum þjóðarinnar.
Misréttið þótti nú orðið keyra svo
úr hófi um launakjörin að nefnd
var sett í málið og býr hún það
undir næsta þing. Það hefir löng-
um þótt vanda verk að skamta
hjúunum matinn, ekki síst þegar
af litlu er aö taka. Búast má
við harðri rimmu á þingi þegar
mál þetta kemur fyrir, og fellur
það þá í hlut hinna gætnari og
œfðu þingmanna, að jafna deilurn-
ar og ráða málunum til likta.
%
Fræðsluinál.
Lög um almenna fræðslu eru
nú hjá nefnd til meðferöar. Ekk-
er líklegia, en að straumum hinn-
ar nýrri skólastefnu verði veitt
inn í skóla landsins meir en ver-
ið hefir. Er það mál mjög merki-
legt og vandasamt, og snertir all-
an almenning meir en flest önn-
ur mál. Afskifti ríkisins af upp-
eldismálum þjóðarinnar fara si-
vaxandi, og þá er vandinn að
setja takmörkin og kröfurnar við
hæfi lands og þjóðar, en gína ekki
yfir öllu útlendu hugsunarlítið.
Áfengislöggjöf.
At.kvæbagreiðsian um aðfiutn-
ingsbannið, a síðastl. bausti, varð
til þess, að ekki verður undan því
stýrt að setja nýja áfengislöggjöf.
Málefui þetta er. eitt af allra við-
kvæmustu málum þjóðarinnar.
Lildegt er að um það verði mikl-
ar deilur á þingi, því að þar verða
eflaust kappsmein báðumegin. Þó
hefir heppnast að komast hjá
deilum um það mál í kosninga-
hríðinni ennþá, og fer það að von-
um, því að yfirleitt eru ekki rædd
málefni svo heitið geti. Á fund-
unum er annað að starfa.
Hér hefir verið drepið á fáein
mál til umhugsunar fyrir kosn-
ingarnar, því það er ilt að fara á
kjörstaðinn og hafa ekki íhugað
neitt hvað fyrir liggur. Kosninga-
rétturinn er því aðeins dýrmætur
að með hann sé farið eftir bestu
samvisku.
Timamótin eru alvarleg, og mál.
efni þau ev fyrir liggja mörg hver