Víðir - 09.08.1934, Qupperneq 1

VI. árg.
2B. tbl,
Vcstmannaeyjuin, 9. ágúst 1934
Tungutak.
Nýung nokkra og harla inerki-
lega heflr frú Friðriksson flutt til
iandsins og á ég þar við hinar
svonefndu „silfurplötur", er hún
heflr á boðstólum; eru það málm-
þynnur, ætlaðar og notaðar eins
og gömlu — og nýju — grammó-
fónplöturnar.
Plötur þessar eru veigaminni
og viðkvæmari í notkun en liarð-
gúmmíplötur þær, sem fram að
þessu hafa’ verið á boðstólum her
til lands, en kostur þeirra er sá,
að þær eru ódýrari, auðveldari í
flutningi og síður brothætt en
hinum.
Frúin hefir nú tæki til og tök
á því að festa mál mánna, söng
og hvern hljóm er vera vill á
plötur þessar; er fljótséð af þessu
að seinni tfðar menn eiga kost, á
því að kynnast málfari manna er
nú lifa og láta festa tungutak
sitt. Mundi mörgum Þykja fróð-
legt að heyra Njál, Brynjólf biskup,
Jón forseta, Benedikt Sveinsson
eldra og BóluiHjálmar tala, því
ekki er að eía að tunga vor heflr
að mörgu tekið stakkaskiftum sið-
an þá leið. Má þar dæmin taka,
m. a. er enginn veit hversu fram-
burður löngu liðinna íslendinga
var á orðinn: „fyrning"
Yar það „furning", svo sem
ýmsir fróðir menn hyggja, eða
„firning”?.
Það væri haila æskilegt að þeir,
sem fjármálunum ráða, hins opin-
bera, fæiu þess á leit við þjóð-
kunna og héraðskunna menn á
ýmsum sviðum þjóðfélagsins, að
þeir lélu til sín heyra á þessa
vísu.
Sigurður Sigurðsson
frá Arnarholti.
San Michele.
Suður á eyjunni Capri, í ríki
hins eilífa dags, situr aldtaður
maður i horni gatðs síns, og ronn-
ir hálfblindum augurn sínum enn
einu sinni yfir Ijóssins dýrð. Fyr-
ir löngu _er hann orðinn þess á-
skynja, að myrkvin augu hins
norræna manus þola ekki hina
suðrænu sól. Samt vill hann ekki
flýja örlög sín. Til hinstu stund-
ar'vill hann njóta Ijóssins.
Ear.n hefir barist við sjúkdöma
norður á snjóbreiðum Lappalands,
sitið við banabeð fjölda manna í
fátækrahverfum Parísar og reynt
að sigra Köleruna í Neapel. Ein-
stæðingar haía flúið á fund hans
og hann hefir verið verndari dýr-
anna. Nú er hann orðinn gamall(
starfskraftar hans eru á þrotum.
Er heitasta ósk hans er að ræt-
ast, sú ósk að hvíla undir trjástofn-
um Capri og horfa yfir hinar bláu
bylgjur Miðjarðarhafsins, sígur
blindan yfir augu hans. Og í síð-
asta sinn vill hann kveðja geisl-
ana, sóla.r]jósið, sem hann heflr
elskað. Og minningarnar ásækja
hann. Hann ritur þær niður á
pappír með ritblýi. Pannig varö
bókin San Michele til, bókin um
dauðann, eða öllu heldur um lífið.
San Michele, bókin, sem borið hef-
ur sorg hans og gleðí, harm og
huggun út um víða veröld.
Ef til vill fiinnur San Michele
ekki náð í' augum fotmfasfra gagn
rýnenda. Hún er ef til vill ekki
bygð upp í föstu, listrænu formi.
í riki hinna listrænu og klassísku
bóknrenta skipar San Michell sjálf-
sagt ekki öndvegi, en henni er
skipað í heiðurssæti í miklu dýrð-
legra ríki, í ríki lífsins og mann-
legra tjlfinninga.
Ef ég væri spurður að um hvað
San Michele væri, þá yrði ég orð-
laus. Bókin er samhengislaus,
einskonai' dagbók. Er búist er við
framhaldi, mætir auganu tómið
og auðnin ein. Er er samhengis-
leysið galli á bókinni ? Bókin á
fyrst, og fremst að lýsa hfinu
sjálfu. Hún er ekki skáldsaga um
lífið, heldur spegilmynd af því.
Bví hvernig er lífið sjálft? Eg
lilýt að játa, að í mínum augum
er það engin steingjörð halarófa
reglubundipna atvika, heldur þveit
á móti iðandi röst.
Skáldið skrifar um alt sem hon-
um dettur í hug. Atburöina úr
lífi sínu færir hann í meistaraleg-
an, skáldlegari búning. Still hans
er áhrifamikill, án þess að vera
haiður. tlann er leikandi lóttur,
alveg eins og sönglög Sehuberts,
sem höf. ann öðru fremur. Ég
hefi þýtt hér lauslega nokkrar
setningar úr bókinni, til þess að
sýna hvernig höf. skrifar. Pessi
01 ð hljóða bannig:
„Schubert sá aldrei hafið, en
enginn tónsnillingur, enginn mál-
aii og ekkert skáld, aö Hónrer
undanskildum, lýsir betur hinni
rólegu og tignarlegu kyrð þess,
leyndardómum og reiði. Hann
sá aldrei Níl, og þó gætu tónar
hins dásamlega Menimons endur-
hljómaf í luxoriska musterinu.
Hann þekti ekki hina hellensku
list eða grísku bókmentir, nema
sem Mayerhofer vinur hans skýrði
honum frá, og þó eru hin ódauð-
legu listaverk hans Dil Grenzen
der Menscheit og mörg fleiri í
gildi listaverka hins forna Giikk-
lands, móðurlands listarinnar.
Rósrauðar konuvarir snertu aldrei
kinnar hans, en enginn hefir lýst
ástinni með meiri tilfinningu, en
harin gerir í Gretchen og fegurri
ást.arróður hljómar ekki í eyrum
vorum, en tónar hins yndislega
söngleiks, Stendchen. (Serenade)
Hann skáldið, gat skilið, án þess
að reyna. Hann var einmana í
dauðanum, eins og hann var svo
oft í lífinu. Meistarinn, sem færði
í töna, An die Musik, átti ekki
einu sinni hljóðfæri. Eftir dauða
hans voru allar eigurnar seldar á
uppboði, föt, hans, bækur og rúm,
fyrir 33 flórínur. En í görolu læstu
kofoiti, fundust ódauðlegir söngv-
ar, som voru langtum meira virði,
en alt gullið í Wien, þar sem
meistarinn lifði og dó“.
Pessi orð eru ekki stórvaxinn
skáldskapur. Höf. sér ekki stór-
kostlegar sýnir. En lýsingin er
einföld og óg efast um, að aðrir
hafi gert sannari og fegurri eftir-
mæli eftir. meistarann.
Lýsingar höf. á lífi fátækling-
anna í ítalahveifi Parísar eru
meistaraverk* Hann skilur hina
fátæku og þeir gera haun að trún-
aðarmanni sínum^ Hann eyðir
kröftum sínum t,il að létta byrði
fátæklinganna. í hans augum er
dauði fátæks blaðasala stór við-
burður, þótt blöðin, sem hann bar
út, hafi gleymt að tilkynna and-
látið með stóium yfirskriftum og
sorgarrönd.
Lífið að tjaldabaki er ekki siður
athyglisvert, en það senr fer fram
á hinu optra leiksviði.
Bak við skraut stórborganna er
háður bardagi við ráðgátur lifsins,
sem að nrestu leyti fer fram hjá
þeim, er taka sér sumárfrí í skraut-
legum gistihúsum og vel auglýst-
um baðstöðum.
Hver er höf. Sati Michele ?
Hann er sænskur læknir og
heitir Axel Munthe. Hanu hefir
farið víða um heim og stundað
lækningar í mörgum stórborgum
Evröpu, m. a. í París, Neapel og
Róm. Hann hefir verið í göngu-
för norður í Lapplandi, gengið á
fjöll í Mið-Efrópu, háð einvígi í
París, og barist við kóleruna í
Neapel. Er aðrir flúðu borgina,
til þess að lenda ekki í hramm þess-
arar voðalegu veiki, flýtti Muntke
sér sem mest liann nrátti norðan
frá Lapplandi til Italíu til að
heyja baráttu við þennan illkynj-
aða sjúkdom og veita þeim lið-
sinni, sem á hjálp hans þurftu að
halda.
Stundunr situr hann um kyrt
á Capri og gefur hundana sína í
garðinum við San Michele. Og
nú er hann búinn að missa sjön-
ina.
Okkur vantar bækur sem San
Michele. Bækur um nranninn sem
mann og lífið sera Hf.
Nú hefir hún verið þýdd á is-
lensku. Gefst nú íslenskum les-
endum kostur á að kynna sór bök
þessa. Það mun engan iðra þess,
að þeir hafa eytt tíma í að lesa
hana. Hún er til á bókasafni bæj-
arins, svo hægara er fyrir menn
að komast yfir hana en ella.
Eg vil að lokum hvetja alla
til að lesa San Michele, bókina
um dauðann eða öllu heldur unr
lífið. —
líelgi Scheving.
Dmhverfis
Heimaey.
Merkur gestur, sem*hér hafði
komið fyrir nokkrum árum, sagði
eftir heimkomuna, að einhver
fegursta landsýn, sem hann hefði
séð, væri hér af Ytrihöfninni, yfir
bæinn, upp á Helgafell.
Pað er ekki undarlegt þó að
þeir, sem hér korna ókunnugir, á
sólbjörtum sumardegi og líta þá
sjón, verði hrifnir, þegar heirna-
menn, sem oft á ári og ár eftir
ár eru staddir hór á höfninni,
dást að fegurðinni. En þó að land-
sýn hér sé einna fegurst á þessum
stað, þá er víðar einkennilega fag-
urt hér í kringum eyjuna.
T. d. eru sumir hinna stóru
hella sérstaklega merkilegir. Yeggir