Víðir - 25.08.1934, Blaðsíða 2

V ; Ð I R
Kemur út einu sinni í viku.
Ritstjóri:
MAGNÚS JÓNSSON
Afgreiðslumaður:
JÓN MAGNÚSSON
Sólvangi.
Sími 58. Pósthólf 4.
er á Grænlandi einu. — Eftir að
hafa leitað árangurslaust að íbú-
um á voru landi, er „lýður" mætti
kallast, finst fátt annað í bókinni
en nafn Jóns Sigurðssonar í Ysta-
felli, Eiríks í Yogsósum og draugs-
ins Gunnu, sem sett var niður í
Gunnuhver á Reykjanesi, auk þeirra
manna er höf. nefnir í formála og
þursa þess, er bjó í skrúðnum
Og kallaður var »Skrúðbóndinn".
Pá koma héraðsiýsingar. — Höf-
undur byrjar þær á Reykjanes-
skaga og segii: „Reykjanesskag-
inn er líkur skinnsokk í laginu*
(bls. 9). — Er þetta skáldleg sam-
líking, en þó mikið lán að það
var ekki silkisokkur! Siðan held-
ur höf. eins og leið liggur til
Reykjavíkur. Blöskrar honum lifn-
aðurinn í Austurstræti, Banka-
stræti og Laugaveginum og getur
þess á bis. 20: „Langflest fólkið,
sem þar er á ferð, er alveg búið
eftir sömu tísku, manngrúinn er
allnr með sama svip og sparibú-
inn, alt öðruvísi en á öðrum göt-
um“.
Við Reykjavíkurhöfn þykir höf.
ekki fagurt um að iitast: — „Þar
eru járngrindur svartar. — Vélar
eru í grindunum, er hreyfa járn-
klær þær er flytja heijarkolabjörg
úr lestum skipa á land upp eða
öfugt. Helgrindur þessar nefnast
„Hegrinn". Um leið og hann er
sloppinn úr klóm „heigrindanna",
þá leitar höf. sér athvarfs í salt-
húsum borgarinnar, og hækkar
Ioks biúnin á sveitamanninum :
„Þar er vítt til veggja og hátt til
lofts í salthúsunum. Er fagurt inn
að lita sem á suæviþakin fjöll" (bls
19.) — Þá þykir höf. lítill gróður-
rœkt Reykvíkinga, én segirJ hana
þó vaxandi. — — „En mikili ó-
siður fylgir þsim nýju görðum.
Viðast er girt með bárujárni eða
mannháum steingörðum, svo gróð-
urinn er falinn fiá götunni. Eru
girðingar þessar hið mesta bæjar-
iýti.'----„Illúðugt er þó að banna
vegfarendum að sjá í fjarska blóm-
in og finna ilminn, er þeir fara
um steineyðimörk gatnanna". —
Og ennfremur: „Reykjavík hefir
lörigum'þótt óþjóðlegur bær. Var
og um skeið þar auðlærðust ill
danska". Pá telur höf., að bæj-
aibragurínn sé heldur að skána
sökum áhrifa, sem hafi „komið
fyrir skömmu úr sveitunum víðs-
vegar að“ (bls. 24). Eftir að lýs-
ingu Reykjavikur þrýtur (bls. 24),
er þar skemst frá að segja, að
höf. öslar upp í Kjós og svo í
kringum alt landið. Ægir þar
Sdman rökleysum og staðleysum,
sem ■ engin tök eru á að greina hér
nema að mjög litlu leyti, sökum
rúmleysis. í mínu ungdæmi var
slík og þvílík yfirfeið er bók þessi
greinir, kölluð því nafni „að ösla
á hundavaði". — En hvað það nú
heitir skal ósagt látið, því tím-
arnir breytast og menniuiir með.
Á bls. 30 segir, í yfirliti um
hin forriu Kjalarnesþing: „Þau
hafa frá fornu fari verið ófrjóust
allra héraða á landinu, og svo er
enn frá náttúrunnar hendi".------
„Búnaðurinn hefir veiið1) falinn í
ráni gæða lands og sjávar". En
svo kemur þessi furðulega setn-
ing, sem á að vera framtíðarspá (?)
„Hefst hið nýja landnám einnig í
þessum héruðum". Slðan kemur
eftirfarandi málsgrein, sem er í
algerðu ósamræmi við það sem á
undan var komið, en þó prentuð í
bókina með skáletri til aukinnar
eftirtektar ogáherslu: „Eru þar
nú viða allar laridsnytjar fengnar
af ræktuðu landi, sem árlega vex
hraðfara1'. — Peir sem brúka
munntóbak muna ekki alf af í hvaða
áttir heppilegast kunni að vera
að spýta mörauðu. Þannig er um
bókina „Land og Jýð“. Rar ber
mjög á áttarugli2). Á blaðsíðu 32
eru þessar áttavíllur um Hvalfjaið-
arhérað: Sunnan við Vatnaskóg
stendur stórbýlið Geitaberg". „Næst
bær sunnan við Sautbæ er Fer-
stikla". „Vogur mikill og grunn-
ur gengur suður úr Borgarfirði,
er nefnist Leirárvogur.
Á bls. 72 er ekkert minst á
kolanámuna frægu 1 Stálíjalli. Seg-
ir höf. „að' fremsta gnípan á Stál-
fjalli heiti Skor, og þaðan hafi
Eggert Olafsson Játið í haf í hinsta
sinni". — Skor er ekki efsta gníp-
an á fjallinu, heldur skerst hún
alvog niður í gegn um fjallið. í
Skor er ofuilitii grasnyt, og var
þar stundum búið áður fyrr. Auk
þess voru þar verbúðir og útræði,
Heitir Skorsrvogur lendingin. —
Talin sæmilega örugg, en nokkuð
þröng inn að fara og vandfarin
fyrir ókunnuga. Kort herforingja-
ráðsins af Stálfjalli er ónákvæmt,
og dugar ekki að hlaupa eftir
nöfnum á kort.inu án þess að vita
hvar þau eiga við. Eggert Olafs-
son sigldi ekki af fremstu gníp-
unni á Stálfjalli heldur úr Skor-
arvogi í Stálfjalli. -- Um ísafjaið-
ardjúp segir höf. (bls. 82) „Innar
með djúpinu skerast tíu smáir firðir
suður í fjöllinHingað til hafa
þei.i ekki vei ið taldir nema níu og
þótt nóg. Bá er Skutulfiiði lýst á
bls. 82. Ei þar sagt um eytina,
sem bærinn ísafjörður stendur á,
en það er hin forna Skutulsfjarð-
areyri, sem oít hefir i daglegu
talí aðeins verið nefrid «Tanginn»:
„Innarlega í Skutulsfirði gengur
eyri næstum yfir fjörðinn, og
r) Þannig prentað.
2) Á fyrstu blaðsíðu í'meginmáli bók-
arinnar er það meðal annars sagt um
Pœreyjar að þœr liggi „suðvestur af
íslaudi.
Til listamannsins*
Prologus.
Qott líf er list í böndum.
þín list er band um andann.
Úr þinni bægri bendi
hyllir uppi Landann.
Af Skaftasýslu söndum
þú svipaðÍBt um grandann — —
þrautin var að vanda’ ’hann,
vargúlfinn, að banda’ ’bann.
Þú stóðst i vanda vöndum:
að vaða sjó og standa’ ’hann.
Nú þýturðu vængjum þöndum
Þú ert í ætt við fjandann!
Variation.
Þín list er líf í höndum,
leikur um form og andann,
úr sterkum strengjaböndum:
stilla — óró — blandan.
Ruslið, reka úr ströndum,
RÚ88um, fyrir handan,
úr engla ljúfum löndum,
við listabyrinn þandan
og guðagóða andann —
allt greyparðu snillinga höndum,
það er ekki fyrir fjandann,
aö fjötra þig nokkrum böndum,
Finis.
Vertu sælli, en sæll!
Hnígur sólin.
Við sjáumst kann8ke
um jólin?
Þú átt kallið og kjólinn,
já, þú átt kallið og kjólinn!
Hvar er
handa mér
helvítis heiigiugarólin?
Sigurður Sigurðsson
frá Arnarholti.
liggur oddinn inn á við í sveig.
Er vaila nema steinsnar yfir fjarð-
arálinn framan við eyrina, en
snardýpi að eyrinni á alla vegu“.
Svona vitleysa, að það sé „snar-
dýpi að eyrinni á alla vegu“. —
— Svona vitleysa, er ekki
einasta ómöguleg frá jarð-
fræðilegu sjónarmiði, heldur hrein-
asta vitfirring að láta slíkt frá sér
fara. — Þar sem höf. minnist á
landleiðir að-og frá ísafjarðardjúpi
nefnir hann ekki Kollafjarðarheiði,
sem verið hefir einhver fjölfarnasta
þjóðleiðin milli bygða. Skálmar-
dalsheiði nefnir hann ekki heldur
og ekki Ófeigsfjaiðaiheiði (bls. 85)
Á sömu bls. er getið um fjöllin
„milli ísafjaiðaidjúps og íshafsitis*;
segir þar: „Er samfeldui fjalla-
garður frá suðvest.ri til norðaust-
urs og jökull á háfjöllum“. Rétt-
ara mun að segja, að „háfjalla-
garðui “ þessi liggi frá suðaustri
til norðvesfuts. — Á Hólmavík í
Strandasýslu segir höf., að sé iít-
ið þorp með aðeins 70 íbúa. En
þeir eiu um 150, og þar er lækn-
issetur, en ekki á Borðeyri, eins
og segir í bókinni. •— í Kúvíkum
við Roykjarfjörð segir höf. vera
„þorp“, en getur þó ekki um í-
búafjöldann. Á bls. 60 er sagt frá
Grímsey á SUingrímsfirði, og að
þai gangi sauðfé og refir: „Er því
eyjan nokkurskonar paradís*. —
Um Grímsey í Eyjafjarðarsýslu er
lengra mál. Er þar réttilega frá
því sagt, að eyjan sé mjög gras-
gefin, túnrækt hafi aukist stórum,
og þar sé mikil fuglataða notuð
til fóðurs. er aflað sé utan túns.
Ekki getur þó höf á sér setið að
eyðileggja fiásögn sína af eynni
með þessari fullyiðingu, er hann
tekur frá eigin brjósti: „Öil er
eyjan grasi gróin, en gróðuiinn
með líkum svip og á fjöllum uppi“
(bls. 121). Hvergi tilgreinir þó
höfundur, hverskonar gróður eða
taða það er, sem vex á fjöllum
uppi. Væri þó fróðlegt að fá eitt-