Víðir - 17.11.1934, Side 1

VI. árg.
84. tbl,
Vestmanuaeyjum, 17. uóycmber 1984
Skuldaskil
anna.
Kaflar úr framsöguræðu
Sigur&ar Kristjánssonar.
ÁRSTEKJUR RIKIS-
Þegar Sjálfstæðismenn fluttu ný-
veiið í N.d. Alþingis Frumvaip til
laga um skuldaskilasjóð útgeiðai-
manná, þá hafði Sigurður Krist-
jánsson framsögu málsins.
Er framsöguræða hans svo skýr
og vel hugsuð, að hún ætti skilið
að vera tekin hér upp í heilu
lagi, en rúmsins vegna verða að-
eins teknir nokkrir kaflar úr síð-
ari hluta ræðunnar.
Þar segir:
„Ég geri ráb fyrir, að mörgum
komi á óvart, hve lítið fé er
bundið i útgeiðinni. Margir munu
þeirrar trúar, að útgerðin sé risa-
vaxið atvinnubákn, sem ofvöxtur
hafi hlaupið 1 og sölsað hafl und-
ir sig á fáum árum mest alt fjár-
magn þjóðaiinnar, en hvíli á 6-
traustum grundvelii, og skili ekki
þjóðinni arði í hlutfálli við það
fé, nem í hann sé ausið.
En sannleiknrinn er þessi: All-
ur skipastóll útgerðarmanna og
allar flskverkunarstöðvar þeirra
nieð húsum og öðrum nauðsyn-
legum tækjum er, skv, efnahags-
yfirliti því, sem milliþinganefndin
hefir gert, tæplega 17 milj. kr. að
verðmæti. En útfluttar sjávaraf-
urðir hafa 5 s. ]. ár verið tiljafn-
aðar 53,3 milj. kr. á ári og yfir
90% af öllum útflutningi f > á
landinu.
Af þessu geta menn séð, hve
fjani sanni það er, að fjármagn
þjöðarinnar sé mestalt bundið i
sjávarútveginum, og jafnframt
munu menn undrast það, svo sem
vert er, að jafn lítið bundið fjár-
magn skuli geta skapað jafnstór-
kostleg verðmæti árlega. Verður
þetta enn beisýnilegra þegar það
er athugað, hve mikíð fjármagn
er bundið í landbúnaðinum, en að
útfluttar landbúnaðarafurðir eru
aðeins 3—'4 miJj. kr. á ári.
SJÓÐS JAFNMIKLAR
OG „KAP1TAL“ ÚT-
GERDARINNAR.
En nu er eðlilegt að menn
spyrji: ÍTvevnig má það vera, að
svona arðberandi atvinnui ekstur
skuli vera kominn í fjárhagsþrot?
Svarið er alveg við hendina:
Það stafar af því, að útgerðin
hefir verið ofhlaðin útgjöldum.
Híu miklu aflauppgrip hafa komið
inn þeirri trú, bæði hjá þeim, sem
að útgerðinni vinna og hjá lög-
gjöfum þjóðarinnar, að gjaldgetu
þessa atvinnuvegar yrði vaila of-
boðið.
Það er vitað, að ríkisbuskapur-
inn er bygður |að mestu leyti á
beinum og óbeinum tekjum af
útgerðinni. Lítið dæmi sýnir glögt
hve óvægilegar, eða kanske for-
sjárlausar, kröfurnar eru úr þess-
ari átt. Dæmið er þetta: Um
aldamótin sýndi landsreikningur-
inn að allar árstekjur ríkissjóðs
voru innan við miljón króna, eða
um 700 þús. kr. Réttum 30 ár-
um síðar voiu árstekjur ríkis-
éjóðsins yflr L7 miljónir króna,
jafnmiklar, og alt það „kapital",
sem í útgerðinni stendur, bæði á
sjó og landi. Mestölluin þessum
ríkissjóðsgjöldum er ætlast til að
útgerðin svari, beint eða óbeint.
Og krafan er gjörÖ alveg án
rannsóknar á því, hve mikið gjald-
þolið er. Mér fin'st aðbúðin að
útgerðinni hafa veiið svipuð því
að ma^ui, seni ætti eina kú, fengi
mjaltakonunni geysistóra fötu og
segði: Mjólkaðu bara kúna, þang-
að til fatan «r full, en ‘ gefðu
kúnni hvorki þurt né vott
AUGLÝSIÐ I VÍÐI
AÐSTÖÐUMONUR
NORÐMANNA OG ÍS-
LENDINGA-
Engin flskveiðaþjóð í Norður-
álfunrii legaur neinskonar útflutn-
ingsgjald til ríkissjóðs á sjavaraf-
urðir, en sumar þeirra veita bein-
an styik til útgerðarinnar. Fiakk-
ar t.. d. greiða fiskútflytjendum
verðlaun fyrir fiskútflutning, og
svara þau til 38 kiöna á livevt
skippund af verkuöum fiski. Ýms-
ar þessaia þjóða veita lánsfé úr
líkissjóði með mjog vægum vaxta-
kjörum til útgerða'rinnar. Og sér
staklega er það eftiitektai vert, að
síðan kreppan skall yfir með
veiðfatli afurðanna, hafa rikin
veítt útgerðinni tiæði beinan og
óbeinan fjárst.yrk og aðra hjálp,
án þess aö ætlast til nokkurs
annars í staðinn, en að útgerðin
yrði færari um að fæða þann hluta
þjóðarinnar, sem uppeldi sitt hefir
af henni.
í þessu sambandi er ekki hægt
að komast hjá því, að vekja at-
hygli á því, hver8u óhagstæða að-
stöðu ísl. útgeið heflr í samkepn-
inni um markað fyrir afurðir sín-
ar. Yið keppum við Norðmenn
um markaðinn í Miðjaiðarhafs-
löndunum. Útgerðartæki, flski-
mið og verkunaraðfeiðir er svipað
eða hið sama. En aðstaðan að öðru
leyti er mjög ólík:
Hásetar á norskum fiskiskipum
eru allir ráðnir fyrir hlutdeild í
afla. Þeir fæða sig sjálfir og
leggja sjáiflr til veiðaifæri á hin-
um smærri skipum. Festöll önn-
ur út.gjöld á skipinu eru dregin
frá óskiftu. Alt hvetur til spar-
semi og hagsýni.
Allmikill hluti háseta á íslensk-
um fiskiskipum er ráðinn fyrir
fast kaup eða „premiu" af brúttó
afia. Flest hvetur þar til eyðslu.
Verkakaup við fiskveikun í
Noregi wr 90 au. á tímann fyrir
karlmennn. en 60 au. fyrir kven-
fölk í hinum stærri utgeiðaibæ-
um.
Hér í Reykjavík er verkakaup
við þessa vinnu kr. 1,36 fytir
karlmenn og 80 au. fyrir kven-
fólk.
Norðmenn legpja engaií toll til
rikissjóðs á útfl. fisk, en örlít-
inn toll til hafnarsjóða. íslend-
ingar leggja 1 Va—7°/0 toll til rík-
issjóðs á útfluttar sjavarafurðir og
stöium hærri toll til hafnarsjöða í
hinum stcerri útflutningsbæjum
heldur en Noiðmenn.
Útgerðai vörur eru hór miklu
dýrari en í Noregi, sumpart vegna
innflutningsgjalda eða gjaldeyris-
hafta. T. d. má nefna, að olía til
mótorvéla kostar í Notegi 10—11
ísl. au. kg., en hér 18 au. kg.
Kol til skipa kosta i Noregi 24
ísl. kr. lestin, en á íslandi kr.
36.00 lestin.
AÐSTÖÐUMUNUR
ENGLENDINGA OG ÍS-
LENDINGA,
Svipaður er aðstöðumunurinn
við öflun og sölu ísfiskjar. Þar
eigum við aðallega við Englend-
inga að keppa. Englendingar hafa
14 manna skipshöfn á togurum
við íslandsveiðar. íslendingar sj^lf-
ir hafa 20 manna skipshöfn á
samskonnr skipum við þessar veið-
ar. L ensku toguiunum fá skip-
verjar hlutdeild úr andvírði afl-
ans, að fiádregnum beinum kostn-
aði. Á ísl. togurunum eru allir
ráðnir fyrir fast kaup og „prem-
iu“ af brúttó afla. Fæði heflr
reynst að verða nær tvöfalt dýr-
ara á ísl. togurum en á enskum,
og verðmunur á kolum er afar
mikill, en eins og kunnugt er,
verða ísl. togarar að kaupa hér
á landi talsvert af þeim kolum
sem þeir nota.
Við þetta bætist svo það, að
íslendingar veiða að greiða l1/2%
skatt í ríkissjóð íslands af verði
aflans, og 10% skatt í ríkissjóð
Englands, ef þeir selja þar i landi.
En enskir útgerðarmenn þurfa
engan slíkan skatt að greiða af
afla sinna skipa“.
jt
Alyktarorð.
Þeiv, sena með athygli lesa
framanritaða kafla úr fiamsögu-
ræðu S'gmðai Kiístj.inMsonar, og
á annan hatt kynna sér útvegs-
mál okkar, hljöta að sja, að að-
staða lslensku útgeiðavinnar er
mjög svo eifið i 8am.'inbuiði við
aðstöðu stœrstu keppinautanna,
Norðmanna og englendinga. Og
það er áreiðanlega meira en með-
al skammsýni að sjá ekki, að
veiði haldið áfram að þrautpina