Víðir - 24.11.1934, Page 1
VI. árg.
Vcstmannaeyjuni, 24. nóvcmlier 1984
85. tbl.
Þekkingar-
leysiográðríki
Kiatai a Alþiiií'í eru fuiðanlega
ósvífnii' í einkasölubiölti sínu. Nú
sárlangar þá til að koma í frau.-
kvæmd ríkiseinkasölu a saltfiski.
Ef þaiin tækisi að koma einka-
sölu á langstærstu framleiðslu-
vöruna, þá vöru, sem er aðal
mátt.arstólpi ríkisbúskaparins, það
er þorskinn. Og framkvæmd öll
og stjórn færi líkt úr hendi og
hjá stjórnendum Síldareinkasöl-
unnar foiðum, þá ætti vissulega
rlkisgjaldþrot skamt í land.
fj^Það er annars undarlegt hvað
sósíalistar eru ófyrirleitnir i fram-
komu sinni gagnvart samhorgur-
um sínum, og einnig flokksmönn-
um sinum, sem þeir þykjast vilja
styðja. í’ví varla eru þeir svo
einfaldir að álíta að sjómenn sóu
búnir að gleyma því tilfinnanlega
tapi, sem þeir hafa orðið fyrir af
völdum Sildareinkasölunnar sál-
uðu, sem Sósíalistar og Fram-
sóknarmenn í félagi þvinguðu upp
á útgerðarmenn og sjómenn, hið
fyrra sinn, er þeir, illu heilli,
höfðu meirihlutavaidið á Alþingi.
Maður hefði getað búist við að
þaim sjálfum blöskraði svo hin
dæmalausu lykkjuföll á hinu fyrra
prjónlesi þeirra, að þeir létu liða
nokkurt árabil þangað til þeir
byrjuðu að fitja upp aftur. En
Þekkingarleysi á atvinnumálunum,
samtvinnað mikillæti þeirra, sem
ráðiíkastir eru, ætlar alt um koll
að keyra.
Ferðasaga.
Hftir Þorst. Jónsson.
Það var uppi fótur og fit hér í
Eyjum, um -mánaðamótin júli og
ágúst 1899. Fað kom togari að
Eiðinu um hádegisbilið með hljóð-
um og flöggum. Að Eiðinu kom
hann vegna þess að austan storm-
ur var, en það þótti hér engin
nýung þá, heldur en nú.
Togari þesssi hét „Fiskines" og
var einn af þeim, er gerðir voru
út. hér .á landi undir stjórn Jóns
konsúls Vítalíns, R.vik, aðallega að
eg h ld, fyrir enskt félag.
Erindið var að fa hér 10 menn
•t.il að fara, anstui á Meðallands-
sand, til að moi a ut togaia, sem
stia'ivdaft hi.fði þar fynr nokkru.
Kaup það sem í boði var, voru
4 kionur a dag og afbragðs
fæði, en létt vinna. l?að mánæni
geta hvort ekki hefir veiið hægt
að fá nóga menn, þegar slík kosta-
kjör voru i boði, euda fór svo að
13 voru ráðnii til ferðarinnar,
áður en maður sá, er ráðning-
una hafði með höndum, áttaði
sig.
Ég var mjög hrifinn af að vera
einn af þeim utvöldu, en faðir
minr, tók þessu fálegá, er ég
tjáði honum frá förinni, en lét þó
kyrt. Fékk hann mér 10 krónur,
og sagði mér að bua mig vel. Ég
hélt að ekki þyrfti mikirin útbún-
að því hér væri aðeins um að
ræða eina viku, en hann sagði,
að þó hér væru á ferðinni miklir
menn, þá réðu þeir hvorki yfir
sjó né vindi.
Ferðalagið.
Kl. um þrjú var lagt af slað
héðan, og gjört ráð fyrir að kom
ast að strandinu með birtu, en þá
var koininn stoimur af suð-austrj
og mikill sjór, svo ekkert viðlit
var að komast. náiægt landi.
D.iginn eftir var sæmilegt veð-
ur, og þá var haldið til lands og
varpað akkeri nokkuð út af strand-
}nu. Þangað var þá komiun tog-
arinn „Akranes", frá sama félagi,
og hafði meðfeiðis yfirmenn þessa
leiðangurs, einnig 12 menn úr
Reykjavík, eem ráðnir voru til
sömu vinnu og við.
Um útbúnað þann og yftrmenn
þá, sem „Aknmes" flutti, höfðu
koinist á loft hinár ótiúlegústu
sögur, t. d. að dælur þær sem
nieðföiðis vom, væ-u svo slói-
virkar að hálda inundi skipinu á
flot.i þót.t nær hotnlaust væti.
Moondahl vei kfs æðingur, sem
stjórriaði þessu fyiiitæki, át.ti að
h.da tekið þetta að sér, vegna
þess, að ísland var eina landið
eft.ir á hnettinum, sem hann hafði
ekki dregið stiönduð skip á flot,
þótt honum þætti skömm að því
að fást við annað eins iítihæði og
togara þennan. öllu þessu var
tiúað, svo að ongirin efaðist um
að togarinn mundi nást út, enda
hafði okkur verið lofað því í
hijóði, að í ,’fleg uppbót, mundi
veitt, ef skipið næðist ut. Við
töluðnm um það okkar á milli,
að minna én 100 krónur yrðu
það aldrei og sumir margföldnðu
þessa tölu, að ininsta kosti með 5.
FleStii voiu í besta skapi því
allur viðgjöi ningur var í besta
lagi á togaranum. Heldur leið mér
bólvanlega, því ég var að drepast
í sjóveiki.
Hásetai og yfirmenn á „Fiski-
nesi“ voru danskir, en vélamenn
Englendingar.
Fennan dag var ekkert aðhafst,
nema varpað var fyrir borð um
100 tómum olíutunnum, sem
ráku í land kringum strandið, því
vindur var hægur á S.A.
Daginn eftir var sjó mikið far-
ið að lægja, en þó mikið brim
við sandinn. Er á daginn leið var
gefið merki Um, að við skyldum
fara í land, og var því skipsbátur-
inn settuf á flot, ekki voru nema
sjö Eyjainenn ■ og tveir hásetar
látnir fara í bátinn, t.vær Arar og
ekkert st.ýii. Bátsmaðurinn af
„Fiskinesi", að nafni Jasper ClaU-
son AndeiseiH uppalinn á yestur-
strönd Jótlands, réði förinni. Hann
lagði ílkt, á við okkur að hliða
sér, og mundi þá vel fara, það
sem helst væri að óttast, væii að
lenda ekki inni í bátnum, ef hon-
um hvolfdi, sem mér hayiðist
helst, hann telia sjálfsagt. Nú var
lagt af stað, og réru hásetavnir,
en hægt gekk, en einhvernveginn
komumst vlð yfir ystu grynning-
una, sem hættulegust var, en er
við höfum átt í iand, á að giska
60 faðma, kom slóit ólag, bálur-
inn var aiveg réttur fyrst í sjón-
um, en hljóp útúr honum og vaið
flatur, vo'um við þá komnir all-
nærri landi, en ekki þó það að
band kæmist upp. Pá skipaði
Audeisen okknr að kasta okkur
út undir nmsta sjó, og var það
samstundÍH gjört. Hve lengi við
vomm að skolast þama, hafði ég
enga hngmynd um, en þegar óg
skieið upp í sandinn, með öll vit
full af sjó og sandi, vom hinir
floHtir staðnir upp. Var þá kast-
að tölu á mennina, og vantaði
eitin, var þegar iokið að bit.num,
Som var á hvolfi fiarn 1 biiminu.
En illa gekk að rótta hanti við,
en hafðist þó, og hafði maðurinn
orðið innan í honum, þá honum
hvoldi. Var hann allmjög þjakað-
ur og mikið marinn á öðiulæriuu
því fóturinn var undir hátsokknum
á bátnum.
Það efast ég ekki um, að ef
við hefðum ekki sett okkur útúr
bátnum, þá hefðum við orðið
fli'Stir innan i honum, og of fáir
þá til að rfetta hann við, og af-
diífm því ''auðsæ. Nokkrir menn
voru r sandi, mig minnir flest
Englendingar, en ekki man eg
eptir þvi, að þeir hjálpuðu okkur
neitt í þessu drasli.
Á Ileðallandssaiidi
Nú vorum við komriir i land
en heldur vorum við íæfilsieglr,
rennblautir og auðvitað alveg eins
sá litli farangur, sem þó fáir
höfðu með sér, því ekki var búist
við iangri dvöl. En þavna var
tjald og eldar stórir, þvi kol voru
nóg, nokkrir Englendingar höfðu
verið þarna einhvern tlma, til að
undiibúa björgunina, og höfðu þeir
rutt miklu af kolum úr skipinu,
svo hægt var að þurka af sér
spjaiirnar.
Wjórinn fór nú hi aðbatnandi, svo
að slysalaust tókst, flutningur á
öilu, sem í land átti að fara.
Skipiö sem átti að taka út, stóð
þarna í brimgaiðinnni, og braut
yfir það að aftan, en framstafnið
var oftast. upp úr. Þetta var mjög
vandaður togari, sein hét Richard
Simpson H. 91, og hafði lent þarna
í fyistu veiðiför sinni til íslnnds.
Fyrsta verk okkar var að reísa
skýli, og var það gjört á þann
hátt, að oliutunnum var raðað i
sporöskjulagaðan hring, og tvær
tunnui hver ofan á annari voru
hafðar undir mæniásnum, sem
voru plankar er nóg var af um
allan sand. Siðan breitt segl yfir
alt saman og mokað sandi að alt
í kring. Þettá tjald varð nú
heimili okkar þrettán Eyjamanna
og tólf Reykvíkinga og er víst
áreiðanlegt að minni þægingi en
þarna voru, er naumast hægt að
hugsa sér, því þau voru engin
,nema hlýjan. Menn röðuðu sér
hlið við hlið, og lagu svo þarna,
án þess að hafa nokkuð til að
breiða yfir sig. Einhveijir gætu
nú h;i)dið, að ekki væii afleitt að
liggja á sandi, en allir sem þarna
vom fengu sig mjög flj->tt ánægða
af ltíguiúmunum.
Einnig kom annað fl,|"tf t ljós,
sem reypdist þó miklu aivaiiegta
og það var, að hið góða fæði, sem
lofað hafði vmið, leyt'dist svo lít-
ið að vrixium, að dvöi okkar
þarna á sandinum, vavð hieinasta
hungurdvöl.
Vinna sú, sem inna átti af hendi,