Víðir - 15.12.1934, Side 1

VI. árg.
88. tbl,
Vestmannaeyjuiu, 15. desember 1984
Þungi fisks.
M>ðal annars fróðleiks, sem
„fslensktSjómannaalmanak" flytur,
er um þunga fisks á ýmsu stigi,
miðað við skippund af fullverkuð-
um fiski.
Maður skyldi ætla að i riti, sem
flytur jafn mikinn fróðleik og
"fslenskt Sjómannaalmanak", sæj-
ust ekki órökstuddar fullyrðingar,
án athugasemda, en svo er þö,
þar sem talað er um þunga fisks,
Það er langt frá þvi að sami
þungi af óslægðum fiski geri skip-
pund af fuliverkuðum fiski, hvar
og hvenær seni hann er veiddur,
þó að Sjómannaalmanakið gevi
ekki mun á því.
Pað vita allir sem við fiskveiðar
,fást á ýmsum timum árs, að
miklu munar á þunga þess, sem
innan í fiskinum er, eftir því á
hvaða ársfíma hann er veiddur.
Á sumrin er t. d. lítið annað
innan í fiiskinuin en hálftómur
maginn, og getur vel verið rétt að ,
600 kg. af þeim fiski geri l skpp.
af hohum fullverkuðum. En só
það rétt, þá má fullýrða að alt
að 700 kg. fara í skpp. af fiski,
sem veiddur er í febrúar, mars og
apriimánuðum. Þá er fiskurinn,
eins og sjómenn og aðgerðarmenn
kannast við, stundum uttroðinn af
síli og altaf þuugaðui af hrognum
eða sviljum.
Það eru þvi eugar öfgar þó að
gert sé ráð fyrir að 10% meiri
þunga af ösiægðum fiski veiddutn
á vetrarvertíð, þurfi til að gera
skpp. af fullveikuðum fiski, heldur
en af sumarveiddum fiski. Réynsla
þerra manna hér, sem athugað
hafa þunga fiskjarins, sýnir 12—
17% meiri þunga af óslægðum
fiski, en Sjómanna-almanakið telur
að purfi til þess að gera skpp. af
honum fullverkuðum.
Það er eðlilegt að menn trúi
tölum þeim, sem á hverju ári
standa, athugasemdalaust, í riti
því er sjálft Fiskifélagið gefur út,
en engu að siður munu þessar
tölur ærið villandi. f>að hafa fika
verið, og eru enn, mjög svo sbift-
ar skoðanir manna umi, hvaða
þyngd fliskjar a hinum ýnrsu stig-
um þurfi til þess að gera skpp. af
honum full verkuðum. þetta er
líka ofur eðlilegt, þvi ekki svo
litlu munar hvort fiskurinn er
ÚTBREIÐIÐ VÍÐI
Portúgals-hertur eða Barcelóna-
þur.
Pað er því ofur skiljanlegt að
ekki gildi sömu tölur um þunga ó-
slægðs fisks í þurfiskskippund, hvort
fiskurinn er veiddur um hrygning-
aitímann og seldur ti) Poitúgal,
Þannig spyrja menn jafnan, jafn-
skjótt og brunalúðurinn öskrar.
Allt kemst á ferð og flug, ein-
hverstaðar er kviknað í. Fólkið
þýtur frá vinnu sinni til þess að
hjálpa þeim, sem fyrir brunanum
verða og allir spyrja í fyrst.u hins
sarna: Hvar er kviknað í?
Ef eldsvoða ber að á næturþeli,
þá þjóta menn upp úr rúmum
sinum: klæðast, í skyndi, og hlaupa
ut á götu. Peir spyrja þá fyrstu
er þeir mæta hinnar sömu spurn-
ingar : Hvar er kvikn^ð í?
Flestum ætla eg að bregði eitt-
hvað þá, er þeir heyra bruna-
lúðurinn gjalla. Hljöð hans eru svo
ijót, ljótari, og nrór liggur við að
segja, djöfullegri en flest önnur
hljóð. Þó muq það ekki einasta
ástæðan til þess að fólki bregði,
heldur miklu fremur hitt, að ösk-
ur þetta boðar hættu og tjón. Bað
segir manni, að einhver bygging
só að brenna og allir vita það, að
húsbrunar geta veiið hættulegir
heilsu og lífi manna ef ekki næst
að stöðva eldinn nógu fljótt.
Vitandí þetta alltsaman þjóta
allir góðir mehn, sem til þess eru
færir, undiieins á vettvang til
þess að hjálpa og til þess að
bjarga því ssm bjargað verður.
Annars hafa Vestmannaeyingar
verið giftudijugir í þessum efnum^
því að enn hnfa ekki svo ég muni
brunnið hór hús til kaldra kola,
nema Sambandshúsið á Eiðinu forð-
um, fullr. af uil, eða hálffullt frá
Landeyja-Brandi, er siðar varð
Blöndu-Biandur. Ullin hafði ekki
verið þurkuð jneira on góðu hófi
gengdi og fór því um hana líkt
og hey, sem vott er hivt. Það
kviknaði í henni sögðu flestir.
Nokkrir fundu þö betra ráð,
gamalt og gott framsóknarráð.
Þeir sögðu að kaupinennirnir hefðu
eða veiddur að sumailægi og seid-
ur til Barcelöna.
Þetta æt.tu útgerðarmenn og
sjómmn, í félagi, að athuga næstu
vertíð, eins nákvæmlega og unt
er, svo aÖ um þurfi ekki að
deila.
kveikt í ullinni, en Brandur lagði
kollhúfur og ekkert varð nánara
upplýst um bvunann, annað en
það, að húsið brann og ullin
sviðnaði og eitthvað af henni brann.
Þetta gerðist. um hábjartan sum-
ardag í blíðu veðri. Sumir héldu
að þarna hefði einhver framleitt
„landa“, eldfiman og góðan landa,
dýrindis drukk. Enn fátt benti
þó á að svo hefði verið.
Það er hvoitveggja i senn, gð
bæjarbúar hafa verið giftudijúgir f
þessum efnum og hitt, að þeir hafa
til þess urmið, með því að bregða
skjótt við þegar eldsvoða ber að
höndum og duga vel til þess að
leggja óvininn að velli, þ. e.
slökkva eldinn.
Menn eru, þogar i það fer, hug-
aðir og hraustir yið þetta eins og
annað. Það er ekki laust við að
þeirn svipi til Þorgilsar Böðvars-
sonar, er alment. var kallaður
Þorgils skarði.
Sturlunga segir, meðal annars,
frá atburði, er átti sér stað i Björ-
gyn á dögum Hákonar konungs
gamla 1245 eða nálægt því. Þor-
gils var hiiðmaður Hákonar kon-
ungs, svotil nýkominn að hirðinni
19 áia gamall, þióttmikill og rik-
lundaður og hið mesta höfðinga-
efni eins og siðar kom fram.
Ég tek hér upp kafla úr frá-
sögninni um atburð þennan, þar
segir: Sá atburður gerðisk at eina
nótt varð þar eldur laus í bænum,
var þá blásit um allan bæinn. Ok
er þetta herboð kom í konungs-
herbergi, klæddist hann nú sjálfur
skjótt og hét á þá menn, er hjá
honum vóru. Hann lét blása út
allri hnðinni ok öllum bæjariýðn-
uin til þessa ofriðar og vopnuðusk
menn sem til baidaga, ok skipaði
konungur hirð sinni þar, sem hon-
um þótti mest þöifin. Bað kon-
SiU af hverju.
Hvar er kviknað í ?
ungur menn fara varlega ok þó
djarflega. Var elduiinn svo ákaf-
lega mikill, at ólíklegt þótti at
slökkt mundi verða. Var þá margs
leitað, borit í vatn ok sjór ok
brotin viða herbeigi. Konungur
kvað á hvar þorgils skyldi standa
en hann vildi framganga miklu
lengra, fekk hann svá mikinn háska
viðþat, at þat þötti með ólikindum,
er hann hélt lifi ok iimum meið-
ingarlaust.
Um .síðir lét konungur taka
langskipssegl ok gera alvátt ok
bera ac eldinum. Varð þat þá um
síðir at eldurinn sloknaði með
Guðs miskuun ok hamingju kon-
ungs.
En Þorgils fekk þann orðróm af
konungi sjálfum ok öllum öðrum,
er vissu, at engi maður hefði þar
jafnvel borið sig og borgisk sem
hann i jafn miklum háska..........
Ok þess naut Þorgils jafnan siðan
hjá konungi, svá at hann þoldi
honuin betur en flestum öðrum
jafnar tilgerðir. Næsta dag eftir
brennuna kom Þorgils í herbergi
drotningar, tók hún honum vel
ok þakkaði honum hve drengilega
hann hafði gefist um nöttina. Ok
er hún sér at klæði hans erui
brunnin, þá gaf hún honum vel
sex álnar af skarlati.
Einsog jafnan er héi vel og
skemmtilega frasagt, bæði um
átburðina og þá menn, sem við
þá eru riðnir.
Það er auðfundið á öllu að
mildls hefur það þótt veit, að geta
sigrast á eldinum og þeim háska,
er hann boðaði og eiga nútiðar-
menn fyllilega sammerkt fyrri
alda mönnum í þessum efnum.
Margrét diotning var dóttir
Skúla jaris, er oft er nefndur Skúli
hertogi, og sem raikiÖ kvað að
um tíma. Skúli jarl var mikill
vin Sturlunga einsog fleiri Noregs
höfðingjar á þeim tímum, enda
voru Sturlungar, fllestir, miklir
menn, andlega og likamlega skoðað.
En þeir báru ekki gæfu til sam-
þykkis svo sem kunnugt er, en
af því leiddi margra alda áþján og
hnignum landsmanna, er seint eða
aldrei fæst bætt.
Framhald.
AUGLÝSIÐIVÍÐI