Víðir - 19.01.1935, Blaðsíða 1

VI. árg.
Vestmannacyjum, Í9. janúar 1935
43. tM.
SiU af hverju.
Bruggið og hannið.
VI.
Um síðir kom Blöndal, höfð-
ingi mikill og kunnáttumaður.
Engum þýðir að „veifa geitskinni"
yfir höfði sór þegar Blöndal er í
nánd, og enginn villir honum sýn.
Hann fer jafnt loft sem lög svo
að ekkert stendur fyrir honum,
og fyrir þá sök eru allir bruggar-
ar og allir vínsalar hinir mestu
óvinir'hans.
En um för hans hingað i þetta
sinn er það að segja, að útvarpið
tilkynti komu hans og þótti öll-
um, er hlut áttu að máli, að
hann hefði reynst þeim vonum
betur. Og ekki þótti það spilla
að Blöndal hvíldist hér um nokk-
urra nátta skeið áður en hann
tók til staifa. Hann þarf vitan-
lega,. hvild engu síður en aðrir,
enda mun það hafa veiið fyllilega
viðurkent hér.
En minna Tarð mönnum happ»
að þessari hvíld hans en búist
var við og vonað var, en það var
af því, að Blöndal sér í gegnum
holt og hæðii. Hann fann flösk-
urnar, sem einhvéintima höfðu
geymt landalögg og gerbi þær
vitaniega, eftir því, sem útvarpið
sagði, upptækar samkvæmt lögum
landsiqs og ötal reglugerðum, svo
sem skyldan bauð.
Mörgum þótti þetta frækilega
gert eins og það lfka var, rétt-
álitið. Aliir vita það, eins og
áður er sagt, ao Blöndal sér í
gegnum holt og hæðir, en ekki er
þess getið að hann hafl fundið
mikið af verkfærum eða þessum
svonefndu suðutækjum og mun
því mega báast við að þau hafi
ekki verið fyrir heíidi þegar hér
var .komið og er það í alla staði
liklegast.
Vitanlega er það ekki alveg
óhugsandi, að einhverjum, hafl
hann annars einhvern tíma átt
tæki, hafl dottíð í hug að fela
þau þegar útvarpið tilkynti komu
Blöndals eða þá á meðan hann
hvíldist hér. En líklegt er þetta
ekki, því að fáir munu leggja
það upp, að leika á svo dý'ran
: mann.
Blöndal þekkir lögin og reglu-
gerðirnar engu síður en þeir, sem
lögunum stýra og eiga að stýia.
Nög er til af lögum og reglugerð-
um í landi hér. Sennilegaá engin
þjóð meira af skrifuðum lögum og
reglgerðum en einmitt hin íalenska
þjóð og eru mörg þessara laga
sett af litlu viti og fyrirhyggju,
en meira vegna flokkshagsmuna
þeirra, er á þjóðina herja til þess
að ná yflrráðum yflr henni, Með
þvílíkum lögum hverfa þau jafnt
og þótt hin óskrifuðu lög, er heil-
biigð skynsemi hefur skapað og,
sem menn hafa með góðum huga
fylgt öld eftir öld. Þau Jög er
síst af öllu brotin, því aðalmenn-
ingur viðurkennir þau rétt. En nú
setur alþingi lög pm ailt milli
himins og jarðar, svo nálega má
enginn lita við eða sníta sér
nema eftir lögum frá alþingi og
reglugerðum í mörg hundruð
greinum.
Við vitum það, ,að á fyrri öld-
um máttu menn brugga sér ein-
hverja hressingu, er notuð var til
mannfagnaðar og mun enginn hafa
amast við þvi. Ég persónulega
harma ekki þó þetta legðist niður.
En á hinn böginn sé ég ekki að
það hefði verið verra eða skað-
legra heldur en að diekka sí og
æ danskt brennivín eins og þjóðin
hefur gertj margar aldir. Og nær
er mér að halda að minna væri
um vínnautn hér h-efði sá gamli
siður haldist, að hver, sem vildi
mœtti á fijálsan hátt búa sér til'
einhverja hressingu.
. Mönnum hefur hingað til veriS
svo gjamt til þess, aÖ álita, að
Það væri ekki Ijótara né skað-
legra, að búa til einhverja slíka
hressingu en t. d. kaffi eða þ.etta
svonefnda öátenga ^öl, sem þó
stundum mun gert áfengt og þá
með leynd. Menu skilja ekki og
vilja ekki skilja þessu bönn ofan.
Þeir sjá ekki rð það sé ijótt eða
glæpsamlegt, að framleiða það,
sem þeir sjálfir þuifa. eg geta
framleitt. í?6ss vegna eiga menn
svo bágt með að viðurkenna
brennivínslöggjöfina, er i fl8stum
atriðum virðist vera og hafa verið
þjóðinni til skaða og skammar.
Það heflr undanfarin ár serið
sífelt hert á þessari löggjöf og af-
leíðingin er sú, að meira og meira
er bruggað, meira og meira
drukkið. Að vísu heflr ekkj ver-
ið ehn í lög leidd dauðarefsing
við bruggi eða bruggsölu, en ekki
er ólíklegt, að næsta sporið stefhi
einmitt í þá átt. Hvort það
reynist betur heldur en Stóridóm-
ur veit maður ekki.
Annais þarf engin lög til að
ákveða það, að bruggun og brugg-
sala, eins og það nú er rekið, er
hið mesta þjóðarböl. En það virð-
ist aldrei, úr þessu, verða hægt
að útrýma því með lögum hversu
ströng og fávísleg, sem þau eru.
Það munar svö litlu þótt einn og
einn falli, því að aðrir koma f
staðinn með auknu afli.
Ef menn nú vissu það, að þeir
mættu óátaldir búa til einhveija
hressingu eftir þeini kunnáttu i
þessum efnum, sem þeir hafa, því
að nií kunna víst flestir að brugga.
Þá er ekkert líkara en að hinir
eiginlegu bruggarar og bruggsalar
hirfu með öllu, vegna þess að
þeir gætu ekkert selt. Margir
heiðarlegir menn veigra sér við
að brugga sjálflr, ekki vegna þess
að þeim þyki það ljótt, heldur
vegna þess, að þeir hlífast í lengstu
lög við það að brjóta iög landsina
þó að þeir í huga sínum fyiirlíti
þau, þegar þau stnða á móti
heilbrigfiii skinsemi. En það get-
ur komið fyrir að þessir sömn
menn freistist einhverntíma til
þess að kaupa þetta þegar það,
mér iiggur við að segja, er all-
staðar á boðstólum.
Ég ætla að það sé með þetta
eins og sve margt annað, að þeg-
ar það er frjálst og þegar meDU
vita það, að þeir geta á leyfilegan
hátt veitt sér þetta sjálfir, að þá
hverfi smásaman hugnunin og
fyrirhyggjan fyrir þessu. Og ekki
er að efa það, að þeir, sem nú
brugga, með það beinlínis fyrir
augum að afla sér fjár, mundu al-
gerlega hverfa undireins og hags-
vonin er útilokuð. En með því
væri mikið unnið, miklu meira
en margur geiir sér greinfyrirnú
sem stendur.
Um og eftir síðustu aldamót
var svo 'komið víða um landið,
mest fyrir tilstilli bindindismanna
og annara mannvina, að þab þótti
ljótt og ósamboðið sæmilegum
mönnum að neyta víns til nokk-
urra muna. En undireins og far-
ið var að banna vínnautn með
lögum, þá var eins og einhver
æsing hlypi í fólkið, þá kom það
brátt í Jjós, að mönnum þótti
siálfsagt, að lítilsvirða þvíllk lög.
Það var víða nokkuð, áður en
vínbannið komst á til fulls, búið
að útrýma frjálsri sölu á vínum,
og þótti mörgum, sem með því
mundi girt verða fyrir alla vín-
nautn í þeím sveitum. En því
miður reyndist það svo
þegar á fyrstu árum, að vín var
einmitt haft raiklu meira um
hönd á þessum svæðum eftír að
búið var að „hreinsa" þau heldur
en áður. Þetta er staðreynd, sem
hægt er að sanna, enda mun
það mörgum kunnugt. Þab er Ijótt
en því miður satt.
Ég nr viss um, eða öllu heldur,
ég hefi þá skoðun, að vindrykkja
mundi stórum minka 6g þab böl,
sem hún heflr í för með sér, ef
það væri láfið afskiftalaust þótt
menn byggju sór til eitthvað til
„privat" notkunar. En það mundi
eigi að siður í alla staði íétt, að
banna stranglega alla sdlu á því-
líkri framieiðslu og ætla eg að
þetta hvortveggja geti samrýmst
heilbrígðri hugsun almennings.
Eg ætla og að margir menn verði
mér sammála um það, að það
ástand. sem nú ríkir í þessum
efnum sé hið mesta þjóðarböl, er
menn verði að leitast við að út-
rýma hið allra bráðasta.
Pangahúsin eiu þegar orðin of
íá og of lítjl, mest vegna ,brota á
brennivinslöggjöfinni eða hvað nú
á að kalla það.
Bruggarar og bruggsalar fylla
þessar byggingar öðium fremur
og alltaf aukast vandræðin með
húsrúm handa þessum mönnum
og þeim, sem framleiðsluna
drekka.
Astandið er ískyggilegt í þessu
eins pg fleiru, og alveg er óvíst
hver bati verður að afnámi þess-
ara svonefndu bannlaga, Reynsl-
an segir vitanlega til um það. En
bruggíð helst því miður og brugg-
unin, því að ekki mun veita erfitt
að keppa við einokunina fremur
vsnju. Allt þessháttar þrífst vit-
anlega og dafnar í skjóli einokun-
arinnar og sú spilling heldur vit-
anlega áfram fyrst um sinn.
„Mikið er lifað sira Halliór
minn", sagði Sigurður á Skúm-
stöðum við sira Halldór á