Víðir - 19.01.1935, Síða 1

VI. iírg.

Vcstinannaeyjum, Í9. janúar 1985
SiU af hverju.
Bruggið og bannið.
VI.
Um siðir kom Blöndal, höfð-
ingi mikill og kunnáttumaður.
Engum þýðir að „ veifa geitskinni"
yfir höfði sér þegar Blöndal er í
nánd, og enginn villir honum sýn.
Hann fer jafnt loft sem lög svo
að ekkert stendur fyrir honum,
og fyrir þá sök eru allir bruggar-
ar og allir vínsalar hinir mestu
óvinir hans.
En um för hans hingað i þetla
sinn er það að segja, að útvarpið
tilkynti komu hans og þótti öll-
um, er hlut áttu að máli, að
hann hefði reynst þeim vonum
betur. Og ekki þótti það spilla
að Blöndal hvíldist hér um nokk-
urra nátta skeið áður en hann
tók til staifa. Hann þarf vitan-
lega hvíld engu síður en aðrir,
enda mun það hafa verið fyllilega
viðurkent hér.
En minna Yarð mönnum happ«
að þessari hvíld hans en búist
var við og vonað var, en það var
af því, að Blöndal sér í gegnum
holt og hæðii. Hann fann flösk-
urnar, sem einhverntima höfðu
geymt landalögg og gerði þær
vitanlega, eftir því, sem útvarpið
8agði, upptækar samkvæmt lögum
landsios og ötál reglugerðum, svo
sem skyldan bauð.
Mörgum þótti þetta frækilega
gert eins og það líka var, ré'tt-
álitið. Allir vita það, eins og
áður er sagt, að Blöndal sér í
gegnuin holt 0g hæðir, en ekki er
þess getið að hann hafi fundið
mikið af verkfæruni eða þessum
svonefndu suðutækjum og mun
því mega búast við að þau hafi
ekki verið fyrir hendi þegar hér
var .komið og er það í alla staði
liklegast.
Vitanlega er þnð ekki alveg
óhngsandi, að einhverjum, hafi
hann annars einhvern tíma átt
tæki, hafi dottíð í hug að fela
þau þegar útvarpið tilkynti komu
Blöndals eða þá á meðan hann
hvíldist hér. En líklegt; er þetta
ekki, þvi að fáir munu leggja
það upp, að leika á svo dýran
mann.
Blöndal þekkir lögin og reglu-
gerðirnar engu síður en þeir, sem
lögunum stýra og eiga að stýra.
Nög er til af lögum og reglugerð-
um í landi hór. Sennilega á engin
þjóð meira af skrifuðum lögum og
reglgerðum en einmitt hin íslenska
þjóð og eru mörg þessara laga
sett af litlu viti og fyrirhyggju,
en meira vegna flokkshagsmuna
þeirra, er á þjóðina herja til þess
að ná yfirráðum yfir henni, Með
þvílíkum lögum hverfa þau jafnt
og þétt hin óskrifuðu lög, er heil-
biigð skynsemi hefur skapað og,
sem menn hafa með góðum huga
fylgt öld eftir öld. Þau iög er
síst af öllu brotin, því aðalmenn-
ingur viðurkennir þau íétt. En nú
setur alþingi lög pm allt milli
himins og jarðar, svo nálega má
enginn lita við eða sníta eér
nema eftir lögum frá alþingi og
reglugerðum i mörg hundruð
greinum.
Við vitum það, .að á fyrri öld-
um máttu menn brugga sér ein-
hverja hressingu, er notuð var til
mannfagnaðar og mun enginn hafa
arnast við þvi. Ég persónulega
harma ekki þó þetta legðist niður.
En á hinn böginn sé ég ekki að
það hefði verið verra eða skað-
legra heldur en að diekka sí og
æ danskt brennivín eins og þjóðin
hefur gert í margar aldir. Og nær
er mór að halda að minna væri
um vínnautn hér hefði sá gamli
siður haldist, að hver, sem vildi
mœtti á frjálsan hátt búa sér til
einhveija hressingu.
Mönnum hefur hingað til verið
svo gjarnt til þess, að álita, að
það væri ekki ijótara nó skað-'
Isgra, að búa til einhverja slíka
hressingu en t. d. kaffi eða þ.etta
svonefnda öáteriga öf, sem þó
stundum mun gert áfengt og þá
með leynd. Menn skilja ekki og
vilja ekki skilja þessu bönn ofan.
f’sir sjá ekki rð þaö sé Ijótt eða
glæpsamlegt, að framleiða það,
sem þeir sjálfir þuifa eg geta
framleitt. Bess vegna eiga menn
svo bágt með að viðurkenna
brennivínslöggjöfina, er i fl8stum
atriðum virðist vei a og hafa verið
þjóðinni lil skaða og skammar.
Það hefír undanfarin ár verið
sífelt hert á þessari löggjöf og af-
leiðingin er sú, að meira og meira
er bruggað, meira og meira
drukkið. Að vísu hefir ekkj ver-
ið enn í lög leidd dauðarefsing
við bruggi eða bruggsölu, en ekki
er ólíklegt, að næsta sporið stefni
einmitt í þá átt. Hvort það
reynist betur heldur en Stóridóm-
ur veit maður ekki.
Annais þarf engin lög til að
ákveða það, að bruggun og brugg-
sala, eins og það nú er rekið, er
hið mesta þjóðarböl. En það virð-
íst aldrei, úr þessu, verða hægt
að útrýma því með lögum hversu
ströng og fávísleg, sem þau eru.
Bað munar svo litlu þótt einn og
einn falli, því að aðrir koma í
staðinn með auknu afli.
Ef menn nú vissu það, að þeir
mættu óátaldir búa tii eiuhverja
hressingu eftir þeirri kunnáttu í
þessum efnum, sem þeir hafa, því
að nú kunna víst flestir að brugga.
Éá er ekkert líkara en að hinir
eiginlegu bruggarar og bruggsalar
hirfu með öllu, vegna þess að
þeir gætu ekkert selt. Margir
heiðarlegir metin veigra sér við
að brugga sjálfir, ekki vegna þess
að þeim þyki það Ijótt, heldur
vegna þess, að þeir hlífast í lengstu
lög við það að brjóta Jög landsina
þó að þeir í huga sínum fyrirlíti
þau, þeg.ar þau stnða á móti
heilbrigðii skinsemi. En það get-
ur komið fyrir að þessir sömn
menn fieistist, einhverntíma til
þess að kaupa þetta þegar það,
mér Jiggur við að segja, er all-
staðar á boðstóluni.
Ég ætla aÖ það sé með þetta
eins og sve margt annað, að þeg-
ar það er frjálst og þegar menn
vita það, að þeir geta á leyfilegan
hátt veitt. sér þetta sjálfir, að þá
hverfi smásaman hugnunin og
fyrirhyggjan fyrir þessu. Og ekki
er að efa það, að þeir, sem nú
brugga, með það beinlínis fyrir
augum að afla sér fjár, mundu al-
gerlega hverfa undireins og hags-
vonin er útilokuð. En með því
væri mikið unnið, miklu meira
en margur geiir sér greinfyiirnú
sem stendur.
Um og eftir síðustu aldamót
var svo komið víða um landið,
mest fyrir tilstilli bindindismanna
og annara mannvina, að það þótti
ljótt og ósamboðið sæmilegum
mönnum að neyta víns til nokk-
urra muna. En uudireins og far-
ið var að banna vínnautn með
lögum, þá var eins og einhver
æsing hlypi í fólkið, þá kom það
brátt í Ijós, að mönnum þótti
sjálfsagt, að lítilsvirða þvíllk lög.
Það var víða nokkuð, áður en
vínbannið komst á til fulls, bínð
að utrýma frjálsri sölu á vínum,
og þótti mörgum, sem með því
mundi girt verða fyrir alla vín-
nautn í þeím sveitum. En því
miður reyndist það svo
þegar á fyrstu árum, að vín var
einmitt haft miklu meira um
hönd á þessum svæðum eftír að
búið var að „hreinsa“ þau heldur
en áður. Þetta er st.aðreynd, sem
hægt er að sanna, enda mun
það möi gum kunnugt. Það er Jjótt
en því miður satt.
Ég er viss um, eða öllu heldur,
ég hefi þá skoðun, að vindrykkja
mundi stórum minka ög það böl,
sem hún hefir í för með sér, ef
það væri lát.ið afskiftalaust þött
menn byggju sér t.il eitthvað til
„privat" notkunar. En það mundi
eigi að siður í alla staði íétt, að
banna stranglega alla sölu á því-
líkri framieiðslu og ætla eg að
þetta hvortveggja geti samiýmst
heilbrigðri hugsun almennings.
Eg ætla og að margir menn verði
mér sammála um það, að það
ástand. sem nú ríkir í þessum
efnum só hið mesta þjóðarböl, er
menn verði að leitast við að út-
lýma hið allra bráðasta.
Fangahúsin eiu þegar orðin of
fá og of litil, mest vegna ,brota á
brennivinslöggjöfinni eða hvað nú
á að kalla það.
Bruggarar og bruggsalar fylla
þessar byggingar öðium fremur
og alltaf aukast vandræðin með
húsrúm handa þessum mönnum
og þeim, sem framleiðsluna
drekka.
Ástandið er ískyggilegt í þessu
eins og fleiru, og alveg er óvíst
hver bati verður að afnámi þess-
ara svonefndu bannlaga, Reynsl-
an segir vitanlega til um það. En
bruggíð helst því miður og brugg-
unin, því að ekki mun veita erfitt
að keppa við einokunina fremur
venju. Allt þessháttar þrífst vit-
anlega og dafnar í skjóli einokun-
arinnar og sú spilling heldur vit-
anlega áfram fyrst um sinn.
„Mikið er lifað sira Hall iór
minn“, sagði Sigurður á Skúm-
stöðum við sira Halldór á