Víðir - 23.03.1935, Blaðsíða 1

VI„ árg.
48. tbl,
Vestmanuaeyjum, 28. mars 1935
t•
4-
Jén þorláksson
borgarsíjóri i Reykjavík dáinn.
fann 20. þ. m. ab morani sá-
ust. flOsg í hálfa stöng ánokkium
stöðum hér í bænum.
Hvað er nú um að vera spurði
margur.
Biát.t fiaug, eins og eldur í
sinu manna á milli. su hörmu-
lega fre'gn, að Jón Jjoríakssoii
bOrgarstjóri í Reykjavík, hefbi
nóttina áður dáið af hjaitaslagi.
Pó að Reykjavik kunni að hafa
mist mest við fráfall Jóns, þa
verður þvf ekki neitað, að landið
hefir við dauða hans mist einn af
sínum viti ustu og mæt.ustu mönn-
um.
Jón Þoiláksson mun hafa verið
sá maður islenskur, sem eiiendir
fjármálamenn báru mest traust
ti). Sést það greinilega á því hve
gtfiðlega honum gekk að fá lán
til Sogsvirkjunaiinnar. Þeir hafa
sjálfsagt. munað eftir því, að þeg-
ar hann var fjái málaráðherra, í
ráðuneyti Jöns Magnussonar, þá
Frá því á landnámstíð, og fram
yfir miðja 19 öld, þektist varla
önnur aðferð lil að verka fisk til
geymslu hér á landi en að þurka
hann ósaltaðan (herða). En nú er
þessi verkunaraðfeið að mestu eða
sem næst að ölluleyti töpuð og
gleymd hér á landi, en Norðmenn
hafá haldið áfram að herða fiskinn
að meira og minna leyti og hafa
okki látið saltið út'ýma henni hjá
sér, eins og við. En eins og uú
er orðið erfitt að selja salifisk, í
eins stórum stíl, eins og okkar
lækkuðu rikisskuldiinar til stórra
rnuna, en allir vita, oa ekki síst
enskir fjái inálamenn, hvernig rikis-
búskaptium hefir faruast síðan.
Jón Forlaksson var fæddur 1877
og þvi' á göðum staifsaldri, þegar
hann svona snögglega féll i valiún.
Hann var búndasonur úr Hurja-
þingi, og eiu margir fiændurhans
í föðurætt gáfaðir ménn og
merkir. —
það hefir sagt bekkjarbróðir
Jóns, úr latínuskólanum, prýðilega
gáfaður maður, að hann liafi veiið
gáfaðasti pill.urinn í beknum, enda
gekk námið eftir því.
Hann hiaut mjög háa einkunn
við stúdentspróf og einnig háa
einkum er hann lauk verkfiæði-
prófi við Hafnarháskóla.
Auk þessa varð Jón einhver
þektasti stjórnmálamaður landsins,
og viðuikendur, jafnvel af and-
staiðingum, rökfastur ræðumáður
og gáfað piúðmenni.
fiskfiamleiðsla krefst, þá er í aug-
um uppi að riauðsyn krefur að
fleiri verkunaraðferðir verður að
taka upp, til þoss að mögulegt sé
að hafa' íiskiún á boðstóluiii á
sem alha fjolbteytastan hatt. Og
þö á þann hátt; að sem ódýrast
mætti verða fyrir íramlóiðendur.
Verður þá fyrst að áthuga hvoit
ekki væii rétt að t.aka til að
heiða einhvern talsveiðan part af
okkar fiskframleiðslú, til a'ð byrja
með ekki sí«t vegna þess, að sú
aðfoið að verka er ódýi i saman
burði við tlestar að.rar verkunar-
aðfeiðir, sem enn eru þektar. Svo
hefur harðfiskur þá kosti að hann
(ef þurkun hepnast vel) heldur
öllum sínum upphaflegu góeðum
sem nýr sé, en það gjörir saltaður
fiskur ekkí.
Ekki dettiir mér í hug, að hægt
sé eða byggilegt að heíða ' allan
fisk, slíkt nær engri, átt, en hitt
tei óg sjálfsagt að allir, heíði eitt-
hvað, til dæmis 4 til 8 þúsundir
af hverjum mótoibát og svona til
og frá eftir magni og möguleikum,
og tel ég íétt vera, að verka
stokkfisk eins og noiðmenn, og
svo eitthvað af ráskerðing og svo
•
síðast en ekki síst plattfisk, eins
og forfeður okkar gerðu alt fram
á okkar daga.'
Ég læt svo fylgja hér á eítir
lýsingu á þeim þremur fiskheislu
aðferðum, sem óg nefni, eins og
það vav út fæi t 1 minni ungdóms-
tíð.
1. Stokkfiskur, eða bútungur var
verkaður þnnníg : Fiskui'inn er af-
höfðaður og slægður og þveginn og
hi einsuð vel af honum slorðhieiii-
indi, lifur blóð og hjörtu, og svo
spýrtir tveir saman og hengdir
uppá rár eða hesjut, og svo látnir
hanga þannig þar til hann er
full þurr. Gætá veiður þess, að
rár þær oðá hesjur, sem þurka á
flskinn á séu á hieinlegum stað^
þav sem tkki er hætt. við ifóki og
að hésjurnar snui enda en ekki
hhð, við aðal regnátt. Vist er að
betra væri að hafá þak yfir rán-
um tril að veria vatni, en slíkt er
of dýrt ef þuika á í stöiu’m stíl.
Fessi þuikaðferð hefir þann kost
að vatri hefur ótiúlega lítil áhiif
á roðið þegar það er farið að visna
og svo hefir frost ekki eins skemm-
andi áhiif á, fisk í búturg.
Ráskertur harðfiskui, er verkað-
ur á þann hát.t, að hann er flatfc-
ur og skoiið i gegnum bak hans
hæfilega stöit gat til þess , að
ra sú, sem þurka & fiskinn á,
gangi þar í gegn og honum svo
smeygt einum og 'einunri á rána
þannig að sárið snýr ut en roðtð
’inn,
Ohugsanlegt; tel ég að þurka
ráskerð'iiig úti nema það sé undir
Ijaldi eða þaki, þvi fiost og vatn
hefur skáðsainleg áhrif á sár
fisksins, enda' er þá sár hans beit
fyrir ífoki.
Éánn ökost hefir fáskertur
fiskur, að mjög vont er að leggja
hann í pakka eða binda til út-
flutnings, en gott og fljótlegt er
að þúrka hann í góðum þurk-
hjöllum.
Þá er þriðja aðferðin að vevka
plét.tfisk.
Þá er fiskurinn aðgerður og
meðhönalaður alveg eins og í
salt, en í stað þess áð saltfiskur-
inn strax eftir aðgerð er saltaður
lágður í kös, sem kalluð er. Þann-
ig er fiskurinn lagðui saman að
hvergi mæði á beru sárinu. Þeg-
búið er að fletja hann, (en við
flatningu skal vandlega gæta þess
að ekki verði blóðdálkur 1 fiskin-
um), honum vel kýtt og síðan
lagður á hreinan stað, þannig að
bak snúi upp en kviður niður.
Þannig er hver fiskur lagður við
aanan, þar til kösin er fullgerð,
en það er hún þegar fiskar þeir,
er lagðir hafa verið, mynda sirkil-
myndaðan boga, sem ‘er hæstur í
miðjunni, þar sem allir sporðarn-
ir koma hver á annan ofan, svo
að hallar útaf kösinni alt um
kving, og hún lítur út eins og
bolli. Aldrei má leggja hvern
fiskinn ofaná annan, og aidrei á
að geta staðið vatn á kösinni, sé
hún rétt gerð.
Ekki komást margir fiskar í
hverja kös, og veiður þvi oft að
gera margar kasii við hverja að-
gerð.
Ef köld var tíð, frost og snjóar,
var ðskurinn t.alinn ósi-emdur í
kös, þó að hann hefði legið þar
6 til 8 vikur, en kasaður var
haun talinn eftir eina viku, og
betra þótti að kasa lit.ið, eitt þó
að þurkatíð væi i, eu bieiða fiskintí
upp stráx iiýfenginn.
Kasaður flskur var talinn hafa
þann kost fiam yfir þann fisk,
sem ekki var kasaður, að hann
væri bragðbetii, og yiði aldfei
seigur.
Þegar svo fiskurinn er tekinn
úr kösinni, til þess að þurkast., er
hann vandlega hveinsaöur, ef á
hann hafa sest öhreinindi eða ef
hann h’efir’ slepjað. var þaö vana-
Iega gert þannjg, að fiskurinn var
skafinn með hnif, eða nuddaður
með votri tusku, (en vaiast varð
að láta vatn kohia í sárið, því
gamlir menn sögðu að þá yrði
fiskuiinn bragðminn). Þá var dreg-
iti himnan af þunnildum og yfir-
höfub alt plokkað burtu, sem álit-
ið var að fiskinum gæti oiðið til
AUGLÝSIÐ í VÍÐI
Nokkrar hugleidiogar ura
verkun á harðfiski.
Eftir Jön Sverrssson yfirpsRimatsm.