Víðir - 30.03.1935, Blaðsíða 2

v i ð i r
r..i ií n i
Frí b æj ar s tj órnar fundinum
28. íebrúar.
Eflir Guðlaug Br. Jónsson.
Kolaeinokun
Kemur út einu sinni í viku.
Ritatjóri:
MAGNÚS JÓNSSON
Afgreiðslumaðúr:
JÓN MAGNÚSSON
Sólvangi.
Sími 58. Pósthólf 4.
anna og þeirra vestu fjandmenn.
Peir sem sitja á svikráðum við
fólög og einstaklinga og sitja fyr-
ir þau fótinn, eru vefstu mehn-
irnir sem þjóðin elur, og ættu
annar8'staðár frekar heima heldur
en við gæslu fjárins og valda'nha.
Ý.
• — ■
Áður og nú.
Um árið 1603 segir í Ballár-
áiannál:
„Aldrei hefir skeð hér á landi
slíkt mannfall sem þá af huhgfi,
svo það er og alvarlegt, hvað fólkið
hefir mér þar af sagt, sem það
mundi. Það flnst prentað í ein-
um formála herra Guðbrands, að
600 fólks hafi af vesöld dáið í
Skagafjarðaisýsiu. Þá voru seld
jarðagóss í landinu með afföllum,
og fengust þó ekki seld sem þurfti.
Þá var frábær þjófnaður í landinu,
hefir geit hallæri. Hryggilegt að
heyra slikt tilfelli, sem þá skeði
af hungursneyð í landinu. Bessi
vetur í Þorhalláspá h'eitir Píningur.
Fólkið breiskti við eld sér til
matar bein úr haugunum og forna
skó, og annað þvf Jíkt.
Fiskur var þá og lítill við sjóinn.
Menn sumir, sem til sjóar fóru,
höfðu eigi annan mat með sér,
en steiktu nokkuð af nautshúðúm
á kvöldum*.
Mikiil er munurinn á líðan
fólks, hér á landi, áður og nú.
Á miðöldunum og einnig nbkkuð
mikið seinna, hefir matarekortur
verið mjög tiifinnanlegur hér á
landi, og fleiri en þeir sem fát.ækir
voru, orðið að líða skort og jafn-
vel svelta til dauða. Á þeitn ár-
um heflr víst verið matarskortur
í eirihveijum héruðum Jándsins,
svo að segja á hverju ári.
Þá voru siglingar strjálar, og
eðeins um seglskip að raéða, sem
stúndum töfðust eða týndust..
Hreinar
léreftstuskur kaupir
Eyjaprentsm.iðjan.
Þá vildi kratinn feta í fótspor
félaga sinna á Siglufirði, og láta
bæjarsjóð taka upp einkasölu á
kolum. Kiatinn taldi að það
myndi verða mikil tekjuvon fyuir
bæjarsjóð ef þessi kolaeinokun yrði
samþykt. Engin hagfræðileg rök
færði hann fram, máli sínu til
stuðnings. Enda telja þeir rauð-
lituðu allan útreikning og athug-
anir óþarfa, sem sé ekki samboð-
in neinum nútíðarmanni, það eina
sem kratinn virtist Ieggja áhérslu
á, var einokun og aftur einokun,
til fuJJkomnunar á verkurn sínum,
þunga dóma, háar fjársektir og
grinrmar refsiaðferðir ef útaf er
biotið. Það er ■ vissulega víst, að
ef þeir rauðu gætu ráðið ráðum
sinum til fuJls, þá myndu þeir
gera alt landið að einni einokun-
arverslun, með refsiklefum og
pínubekkjum miðaldanna. Og þeg-
ar því fargani afléttir myndi ekki
vera síður verkefni fyrir sagnrit-
ara, að skrifa þá svika og hörm-
ungasögu, en Jón Aðils þegar hann
skrifaði: J„Einokunarsögu Dana á
íslandi".
Ekki virtist Guðm. Sigurðsson
hafa veitt þvi eftirtekt að kola-
verð er langsamlega lægst hér í
Vestmannaeyjum yfir alt landið,
þegar öll aðstaða er athuguð.
Fragt, til Vestmaunaeyja mun vera
ca. 10 kr. hærri pr. tonn, en á
góðar hafnir, svo og uppskipun
og gjöld mun hærri.
Vegna hinnar vondu hafnar,
sem við höfum, mun kolaverð hér
þurfa að vera sem svarar kr. 2
hærra hvert skpp., en í Reykja-
vík og Hafnaifirði, «ámt. munar ekki
nema 65 aurum hVaft koi ’eru hór
dýrari. í Reykjavík kosta heim-
flutt kr. 6,85 skipp., en hér kr.
7,50. Tekjur bæjársjóðs yrðu því
rírar af kolunum, ef sama verði
yrði haldið. Og því rírari sem
ætla rnætti að tapáðist á útlán-
um. Þvi ekki er að efa að marg-
ii myndu þykjast eiga kiöfu á að
fá þau ókeypis eða upp á eilífa
krit, úr kolabyhgjum kratans.
Þennan möguleika hefir krat-
annm sést yfir, hann telur að út-
lán komi vist ekki til greina á
kölum, frekar en í öðrum ríkis-
einokunarverslnnum. Og þegar
fólk vantar i bili kaupgetu, þá sé
það nóg afsökun, þegar fólki er
neitað um kol, þó að það get'i
ekki eldað mat.inn og skjálfi af
kulda, að nú er komin kolaeirí
okun. En það er ég viss um að
Guðin. Siguiðssyni mundi aldrei
takast að reka kolaverslun bæj-
arsjóði til hagnaðar og almenn-
ingi til búbætis.
Hinsvegar skal það fullkomlega
viðurkent, að þær ástæður geta
verið fyrir hendi, að ekki sé
nema sjálfsagt að bæjarfélögin
eða rikisstjórn taki vörusölu í sin-
ar hendur, en þær ástæður verða
öllum almenningi og þjóðfélaginu
til hagsbóta. En það má alls ekki
koma fyrir, að þetta vald sé gef-
ið misindis mönnum, aðeins til
pólitiskra oísókna, eins og
þeir rauðu flokkar hafa haft í
frammi, og þar með skapað hvert
hneikslið öðiu stærra, atvinnulífi
og þjóðinni til eifiðleika og vand-
ræða.
Og vil ég þá benda Guðmundi
Sigurðssyni á verkefni, sem gæti
orðið honum til sóma, ef hann
tæki á því sem heiðarlegur mað-
ur, sem vilJ sinni þjóð alt hið
besta. En þú, Guðmundur verður
fyrst að ganga i gegnum hreins-
unareldinn, þvo af þér hræsnina
og umfram alt illan hugsunar-
hátt. Þú mátt ekki sétja það
fyrir þig, þó þú verðir að gjör-
breyta þínu fyrra lífi, og taka
upp þá siði að vera alstaðar bæt-
ancli, og tala aðeins það, sem þú
veist sannast og réttaBt, meira að
segja að ef þu heldur að einhver
oið, sem þú veist með fullri vissu,
geti haft spillandi áhiif á sam-
komulag manna á meðal. Minstu
þá þessa gullvæga máltækis „Oft
má satt kirt liggja". Ef ekkert
virðist duga, til að verjast illgirn-
islegu málæði, þá skaltu ekki hafa"
það eins og maðurinn, að bora
gat í jörðina, því það fór illa.
Holst ættir þú að hnýta fyrir
munninn á þór. En bandið verð-
ur að vera sterkt og ósvikið. Mér
dettur svona í hug, hálsbandið á
honum Pali, fáðu þér spotta af
því bandi. Jónas kvað segja að
að það sé sterkasta band í heimi.
Og «nn eitt ráð, þú mátt aldrei
oítar lála hatur eða hefndarhug
hlaupa með þig í gönur, því þá
vefður þú heimskari og heimsk-
aii, og gæti þá farið svo, að þú
tækir stig stökk í krataflokknum.
Nei, að öllu þessu vel yflrveguðu
efast ég um að þú getir eða þor-
ir að beita þér fyrir því mikla
máli, sem mér var búið að detta
í hug. Pað mál er olíuokrið á
íslandi.
Ég efast ekki um, að hver sá
maður sem gæti gert kratafor-
ingjanum Héðni Valdimarssyni og
öðrum slíkum stórgróðamönnum
erflðara fyrir, dregið úr valdi og
áhrifum þeirra, þá mundi sá mað-
ur verða skoðaður sem einn af
bestu nrönnum þjóðarinnar.
Þegar einhver mikið notuð vöru-
tegund er seld óeðlilega dýrt, þá
tel ég fyrst ástæðu tíl að ríkis-
stjórnin taki í taumana.
Nú hafa hinir rauðuflokkar ráð-
ið og ríkt, komið með hvert laga-
frumvarpið eft.ir annað, mest alt
ómerk og í mörgum tilfellum
skaðleg frumvörp. En ekki hefir
þeim komið til hugar að hreyfa
við olíuverðinu. Hvað olía er seld
dýrt hér í samanburði við það
sem er í nágrannalöndunum. Olíu-
verðið er hór frá 15 til 25 aura
pr. kíló, en í nálæjgum löndum 8
til 9 áura pr. kílö sama er og'
með bensín. Þetta verðlag á olíu
er einn hinn alvarlegasti þrösk-
uldur fyrir afkomu atvinnuvega
okkar. Og cetti því að vera bú-
ið að taka til alvarlegrar rann-
sóknar, og gera ráðstafanir og
framkvæmdir, almenningi til hags-
bóta, með stórkostlega lækkuðu
verði á olíu og bensíni. En hver
er ástæðan fyrir að það hefir ekki
verið geit. Hún er að tekjur
krataforingjans Héðins Valdimais-
sonar, sem er flokksbróðir iGuð-
mundar Sigurðssonar, myndu þá
lækka um meira en 100 þúsund
krónur árlega. Þú Guðmundur
ættir að hafa vit á að láta ekki
siga þér eins og heimskum rakka,
þegar þú sór eiginhagsmunina
vera hæst á lofti hjá þínum eigin
flokksmönnum.
En svo ég snúi mér aftur að
kolaeinokun kratans Guðm. Sig-
urðssonar, þá vil óg minna hann
á, að viturlegra hefði verið fyrir
hann að kynna sér fyrst reynslu
flokksbræðra sinna á Siglufirði
hvað kolasölu snertir. feir Jétu
bæinn taka kolasöluna í sínar
hendur, en hættu eftir 2 til 3 ár
með 30 þúsund króna tapi. Nú
er kolasala þar frjáls og heyrast
ekki neinar raddír um að bærinn
taki þá sölu aftur.
Jóhann Þ. Jósefsson og Ólafur
Auðunsson bentu kratanum, Guð-
mundi Sigurðssyni, á, að ekki
Jægi neinar þær ástæður fyrir
hendi, sem gætu réttlætt það, að
bæjarfélagið tæki kolasöluna í sín-
ar hendur, frekar en annan at-
vinnurekstur bæjarmanna, og að
þess bæri vel að gæta, áður en
slik spor væru stigin, yrði að
fá fulla vissu um að svona
ráðstafanir, yrðu ekkí pl að auka
útgiöldin. Því annars væri það
hreínt og beint óverjandi, og væri
sama og að leika sér með gjald-
þol skattgreiðandanna. Jafnhljða
bentu þeir á, að margur mundi
oft og einatt fá kol að lání, og
myndi bærinn ekki geta komÍBt
frekar frá þeim lánum, en aðiar
verslanir, en töldu hinsvegar að
öll slík innheimta myndi ganga
ver hiá bænum en öðrum. Afleið-
jngin myndi þvi verða sú, að mikið
AUGLÝSIÐ I VIÐI