Víðir - 13.01.1946, Blaðsíða 3

V í Ð I R
3
Heilbrigðismál og heilsuvernd
Eftir Einar Guttormsson, lækni
Víðir hefir beðið mig að rita
stuttlega um þessi mál í blaðið,
og þótt ég telji mig ekki öllum
færari til slíkra hluta, hefi ég
látið tilleiðast í þeirri von, að
mér tækist að vekja athygli bæj-
arbúa á mikilvægi þeirra. Því að
varla verður um það deilt, að
betra er að fyrirbyggja sjúkdóma
heldur en að lækna þá, og satt
er það, að betra er heilt en vel
gróið; og þótt gott sé að hafa
góða lækna, er hitt víst, að svo
bezt rækja þeir starfa sinn, að
sæmileg starfsskilyrði séu þeim
sköpuð. Mundi ekki hitt vænlegra
að búa svo í haginn fyrir þá, að
þeir geti náð því takmarki, að
vernda heilsu fólksins í bænum
og lækna þá, sem þess með þurfa
eftir beztu getu? Því að hvað
sem öðru líður er okkar bezta
pign jafnan góð heilsa þrátt fyrir
stríðsgróða og því um líkt.
Að þessum stutta formála lokn-
um sný ég mér að aðalefninu og
byrja þá á sjúkrahúsinu.
Sjúkirahúsið.
Sjúkrahús Vestmannaeyja er,
eins og mönnum er kunnugt, af-
hent bæjarfélaginu 1927. Það
hefur sennilega verið talið gott
þá, menn hér -ef til vill ekki góðu
vanir. Þó komu brátt fram miklir
gallar á því í rekstrinum, stærðin
óheppileg, þurfti að kalla einn
starfsmann á tvo sjúklinga. Þar
er engin dagstofa, ekkert bítibúr,
engin matargeymsla var þar, úr
því hefur nú lítillega verið bætt.
Það versta af öllu var þó, hvað
húsið var ,hljóðbært. Annars er
óþarfi að vera að telja þetta upp
fyrií bæjarbúum, þeim er það
mörgum kunnugt sem og hitt, að
þrátt fyrir alla sína galla hefur
Sjúkrahúsið gegnt köllun sinni
furðuvel undanfarin ár og er það
ekki lítið að þakka starfsfólkinu,
en nú er það orðið of lítið svo
að nú er setið um hvert rúm eins
og skrattinn um sál^ Þetta mætti
virðast undarlegt í fljótu bragði,
En það er annað, sem hægt er
að segja þeim háu herrum, að
náí þeii stjórn bæjarmálanna í
sínar hendur, urdir íorustu kom-
múnista, mun þ yua sig, að
' ér verður ekki ge.'t næstu
4 ár ý): þá u, .•» Eyjaskeggjar
hafa fengið s'.g fu'badda á óstjórn
þeirra, en þaö tö dýrkeypt
reynzla fyrir Eyjamar.
Vestmannaeyingar, kjs ,ið ckki
lýðskrumara eina, heldui sar.na
framfara- og umbótamenn, sem
eru á lista Sjálfstæðismanna.
þar sem fólki hefur ekki fjölgað
að mun hér í Eyjum síðan 1927.
Eg ætla mér ekki hér að fara út
í skýringar á þessu fyrirbrigði,
heldur aðeins benda á staðreynd-
ma, sem er ólýgnust, hvert rúm
er skipað, eins og fyr segir, og
má búast við enn meiri þörf
sjúkrarúma á vertíðinni, bæði
fyrir útlenda- og innlenda menn.
Hér er því áreiðanlega þörf úr-
bóta hið bráðasta. £g læt þetta
nægja um sjúkrahúsið og sný mér
að berklavarnarstöðinni.
Berklavaríiarstöð.
Berklavarnir eru nú mjög of-
arlega á baugi. Berklavarnarstöð
Vestmannaeyja tók til starfa
1938, hefur unnið mikið og gott
starf undir forustu héraðslæknis,
ÓI. Ól Lárussonar. Til dæmis hef-
ur berklasmitun meðal skóla-
barna hér lækkað úr 65% í
10% á undanförnum árum. Slíkt
verður aldrei metið til fjár. Bein-
berklar, þar með taldir berklar í
hrygg og mjaðmarliðum, eru að
kalla horfnir, en þessir tveir sjúk-
dómar gerðu börn og unglinga
að örkumlamönnum allt sitt líf.
Hvernig haldið þið nú að búið
sé að þessari stofnun? Jú, henni
er holað niður í kjallarann í
sjúkrahúsinu, þar sem fullþröngt
var þó %rir, fólk verður að af-
klæða sig f baðklefanum (sem
líka er salerni) og hjúkrunarkona
stöðvarinnar verður að hafa
skrifstofu í klefanum þar sem
röntgenmyndir eru íramkallaðar
og ljós má hclzt aldrei skína inn,
enda er þar svo þröngt, að varla
er hægt að snúa sér við. Hér
þarf því áreiðanlega umbóta við
svo að stöðin fái það olnboga-
rúm, sem henni ber, vegna þarfr-
ar starfsemi smnar. Eins og menn
vita er ^töðin rekin af ríkinu,
bæjarfélaginú og sjúkrasamlaginu
hér.
Heilsuverndarstöð fyrir börn.
Barnaverndunarstöð var sett
hér á laggirnar síðastliðið ár, og
hefur sýnt sig að vera nauðsynleg
stofnun, eftirlit með ungbörnum
frá 3ggja mán. til 3ggja ára er
mikið og merkilegt mál og vafa-
laust ekki lítill búhnykkur, bæði
fyrir Sjúkrasamlagið og Eyjabúa
í heild. Stöðin rekur Ijóslækning-
ar enda er beinkröm útbreidd hér
í börnum á þessum aldri og vafa-
laust fleiri hörgulsjúkdómar. —
Þessi star ^mi er þegar orðin á
hrakhólv , því að mér er sagt,
að búv að segja henni upp
hú.næ' ví, er hún hefur nú.
nér bv.r { í að sama brunni, sjá
verður stöðinni fyrir hentugu og
varanlegu húsnæði.
Sóttvarnarhus.
Það er kunnara en á þurfi að
minna, hver þorf er hér í Eyjum
á góðum sóttvörnum, vegna að-
stpðu allrar og samgangna við
útlönd. Hingað gætu borizt hinir
hættulegustu sjúkdómar, auk
þess oft þörf að einangra hér
farsóttarsjúkíinga, en hvert á að
flýja nema í hið yfirfulla sjúkra-
hús bæjarins? Þar varð ef til vill
að taka 4 ra manna stofu fyrir
einn^ sjúkling svo vikum skipti,
og þó var ekki hægt að vera ör-
uggur um, að sýkin breiddist ekki
út, því að sjúkrahúsið er alls ekki
byggt sem sóttvarnar- eða far-
sótfarhús. Enda hefur landlæknir
séð hvar skórinn kreppir í þessu
efni og ritar hann um þörf á sótt-
varnarhúsi hér í tímaritinu Heil-
brigt líf, IV. árg. 3.—4. tölubl.,
og telur þar, að vel komi til mála,
að ríkið styrki sérstaklega rekstur
farsóttardeildar við sjúkrahúsið
hér.
Bráðarbirgðarhæli
fyrir geðbilað fólk.
Hér eru hin. mestu vandræði
með þetta aumingja fólk, sem
hefur orðið fyrir þeirri ógæfu að
missa vitið, erfiðleikar hafa verið
ótrúlega miklir á því að koma
þessum vesalings sjúklingum á
geðveikrahæli, og jafnvel þótt
svo væri ekki, eru samgöngur
hér svo stopular og ótryggar, að
nauðsyn beri til að sjá þessu fólki
fyrir hentugum samastað^ t. d. vel
einangruðum herbergjum í sam-
bandi við sjúkrahúsið hér eða í
nýju húsi, t. d. nýju sjúkrahúsi.
Hér er oft um mannslíf eða jafn-
vel líf fleiri manna að tefla, ef
um sjúklmga er áð ræða, sem eru
hættulegir sjálfum sér og um-
hverfi sínu. Auk þessa eru heim-
ilin oft í hættu, og ei.ns og áður
segir, er sjúkrahúsið mjög hljóð-
bært og auðvitað ekki byggt sem
geðveikrahæli.
I
Fæðingardeild.
Fullkomin þörf er hér fyrir sér-
stakt pláss fyrir fæðandi konur.
Árið 1944 ólu 25 konur börn sín
í sjúkrahúsi Vestmannaeyja, eða
um það bil þeirra kvenna,
sem fæða börn hér á ári, en
mjög óheppilegt verður að telj-
ast að hafa slíka sjúklinga innan
um aðra, með allskonar sjúkdóm-
um. Þær eiga að vera útaf fyrir
sig.
Gamalmennahæli.
Vafalaust eru fáir í þessum bæ,
scm ekki rennur til rifja, að ekki
skuli enn hafa tekizt, að koma
hér upp einhverju hæli fyrir
gamia fólkið. Ellin er áreiðanlega
nógu köid, þótt ekki bætist það
ofan á, að vera athvarfslaus, eða
að finna, að menn séu til byrði
vandalausum eða vandamönnum
sínurn. Auk þess þarf gamalt fólk
oft að vera útaf fyrir sig og ráða
sjálft yfir sínu. Um þetta er oft
örðugt um vik á heimilum og
hjálp af skornum skammti, helzt
húsmóðirin með börnin. Að sjálf-
sögðu er gamalt fólk tekið í
sjúkrahús bæjarins, ef það þjáist
af einhverjum sjúkdómum, en oft
eiga heimilin erfitt með að taka
við þeim aftur, er þeim er batnað,
svo er og hitt, að ekki eru öll
gamalmenni það miklir sjúkling-
ar, að þörf sé á sjúkrahúsvist fyr-
ir þau, enda sá staður óhentugur
fyrir þau (stórar stofur, hávaði
o. fl.). Það er því nauðsyn að
hafizt verði handa um að útbúa
hæli þessu fólki hér í Eyjum, eins
og gjört hefur verið víða annars-
staðar. Það þarf ekki að vera
stórt fyrst í stað, en stækkunar-
möguleikar verða að vera fyrir
hendi. Það þarf að vera dálítið
út af fyrir sig og ekki háreist og
gott pláss fyrir vinnustofur handa
gamla fólkinu.
★
Þetta er nú orðið æði langt
mál, þótt aðems sé drepið á hið
helzta, en í upphafi var orðið,
og þótt ýmsum kunni að finnast
loftkastalakennt, þá vona ég að
þessar greinar mínar veki bæjar-
búa til umhugsunar og betri skiln-
ings á málinu, og þá er tilgangi
mínum náð. Markmiðið er því
þetta: Að fá húsameistara ríkis-
ins til þess að koma hingað, svo
að hann geti athugað allar að-
stæður. Hvort byggja á viðbót
við núverandi sjúkrahús og yrói
þá ákveðið, hvaða sjúklinga eða
hverja af framangreindum stofn-
unum þætti hagkvæmast að hafa
þar og síðan byggt yfir hitt í
samræmi við það, eða hvort
byggja á nýtt sjúkrahús með sem
flestar af framannefndum stofn-
unum undir sama þaki, en það
voru sjúkrahús, berklavarnarstöð,
hcilsuverndarstöð. sóttvarnahús,
athvarf fyrir geðveikt fólk og
fæðingardeild (í smáum stíl). —
Loks elliheimili út af fyrir sig.
Mér er kunnugt um, að búið
er að biðja húsameistara ríkisins
að gjöra uppdrátt að nýju sjúkra-
húsi hér og að Alþingi hefur
samþjrkkt um kr. tvö hundruð
þúsund, sem fara á til sjúkrahúss-
byggingar hér, svo að skriður
virðist vera kominn á málið, það
er bara um að gera, að róa og
róa duglega á meðan Iagið er.
Vestmannaeyjum, 6. jan. 1946.