Víðir - 04.04.1946, Page 1
SAMGÖNGUMÁL
Nýliðin styrjaldarár liafa fært
mikinn anð í þjóðarbúið, að
minnsta kosti ef reiknað er eftir
íslenzkum mælikvarða fyrir stríð.
Sé það aftur reiknað eftir núver-
andi ástandi, verður þetta allt
minna. Það er þó víst, að allur
fjöldinn hefur bætt hag sinn tölu-
vert og sumir stórkostlega. Það
munu þó einkum vera borgarar
Reykjavíkur og nágrennis, sem
auðgazt hafa mest á tímabili styrj-
aldarinnar. Skilyrðin til athafna
og framkvæmda hafa verið betri
þar en víða annarsstaðar á land-
ínu. Erlent setulið liefur mest ver-
ið þar, og margir hagnazt af því.
Það, sem þó helzt liefur valdið
þessu, er, að Reykjavík hefur ver-
ið miðstöð allra siglinga og við-
skipta nú undanfarandi. Önnur
liéruð landsins hafa orðið útund-
an, hvað siglingum og viðskiptum
viðvíkur. Þetta kann að liafa verið
eðlilegt tímabil stríðsáranna, en
getur ekki og á ekki að lialda svo
áfram.
Þegar við lítum til okkar í Yest-
mannaeyjum, vitum við, að sam-
gönguerfiðleikar liafa hér verið
miklir undanfarandi styrjaldarár.
Það má þó teljast góðra gjalda
vert, að fiskur sá, sem hér liefur
veiðzt, og ekki verið liraðfrystur,
hefur komizt nýr á erlendan mark-
að. Um önnur siglingaskip en fisk-
tökuskipin Iiefur naumast verið að
tala þessi árin. Þó verður ekki fram
Þjá því gengið, að á millum
Reykjavíkur og Yestmannaeyja
liafa gengið ýmis smáskip. Skip
þessi, sem ag jafnaði hafa engar
áætlanir liaft nema þá Laxfoss,
Iiafa flutt til okkar vörur þær,
sem við höfum þurft. Allt hefur
þetta kostað geysimikið fé í flutn-
ingsgjöldum fram yfir það, sem
við áttum við að venjast. Flutn-
ingur fólks til 0g frá meginland-
inu liefur gengið vonum framar.
Þetta verður þá helzt að þakka
ferðum þeim, sem hr. Sigurjón
Ingvarsson lrefur haldið uppi á
sumrmn við Stokkseyri. Við vitum
þó, að það er allt annað að fara
lier um borð í strandferðaskipin
beina leið til Reykjavíkur, en að
velkjast marga tíma á mótorbát
og svo með bílum til að komast
til Reykjavíkur. Þetta getur geng-
ið að sumrinu, þegar gott er. en
illfært ef eitthvað er að veðri og
að vetrarlagi.
Nú er stríðið liðið hjá, sam-
göngurnar óðum að færast í sína
fyrri farvegi. Eimslcip er að koma
á föstum ferðum millum megin-
lands Evrópu og Islands. Samein-
aða gufuskipafélagið er byrjað að
senda skip sitt, „Drottninguna“ í
fastar áætlunarferðjr lil Islands.
Sennilega byrjar Bergenska gufu-
skipafélagið á sínum Islandsferð-
uiti' Hvernig er það svo með Vest-
mannáeyjar? Hafa skipin komið
hér í sína fyri „farvegi“? Ónei!
Hérna sigla skipin stolt framhjá.
Sennilega hafa þau ennþá ekki
mikla „fragt“ liingað. Menn fara
ekki að panta vörur með þeim
skipum, sem ekki eiga að koma
hér. Hitt veit ég, að liingað hafa
verið farþegar með skipunum frá
útlöndum. Farþegarnir hafa orð-
ið að fara með skipinu til Revkja-
víkur bíða þar marga daga og
koma svo með einhverju smáskip-
anna liingað. Með þessu er það
upp undir það eins dýrt að bíða
í Reykjavík og komast hingað og
ferðin frá útlöndum til Islands.
Mér finnst það einkennilegt, að
Eimskip skuli ekki finna þá sið-
ferðilegu kröfu, sem á félaginu
hvílir, að koma siglingum lands-
manna í viðunanlegt horf eða í
sína fyrri farvegi, eftir því sem
unnt er. Engin ofraun ætti það að
vera að láta skipin koma við hér
í Vestmannaeyjum, eins og venja
var fyrir stríð. Skip sem hafa fast-
ar áætlunarferðir millum megin-
lands Evrópu og Reykjavíkur.
Eimskip er byggt upp af öllum
landslýð, og þá einnig Vestmanna-
eyingum- Eimskip hefur á undan-
farandi árum notið mikilla styrkja
af opinberu fé til starfsemi sinn-
ar. Stríðsárin liefur Eimskip fyrir
atbeina liins opinbera fengið tæki-
færi til að græða milljónir. Hér
skal engan dóm á það leggja,
livort eða liversu réttmætt þetta
hefur verið. Þó finnst mér, að
þetta fari nokkuð eftir því, hvern-
ig félaginu tekst að gjöra skyldu
sína, fá siglingar landsmanna í
viðunanlegt horf. Landsmenn
munu aldrei geta fallizt á eða
látið það viðgangast, að Eimskip
starfi sem hagsmunafyrirtæki
Reykjavíkur á kostnað annarra
byggðarlaga.
Ef Vestmannaeyjar eiga að geta
þrifizt og vaxið sem undanfarandi,
þarf samgöngukerfið að komast í
gott lag. Hér þurfa öll millilanda-
skip, sem sigla í fastar ferðir við
meginland Evrópu og Suður-ís-
land, að koma hér við á upp- og
útleið. Þetta var nauðsynlegt fyrir
stríð, og þetta er engu síður nauð-
synlegt nú. Um þetta nauðsynja-
mál þurfa allir Veslmannaevingar
að sameinast og gjöra ákveðna
kröfu. Hér er að jafnaöi stöðugt
unnið að hafnabótum, og Vest-
mannaeyingar munu gjöra allt
sem unnt er til að höfnin verði
þannig, að milliferðaskipin geti
lagzl liér inn að bryggju- Þetta er
eitt af mestu framtíðarmálum Eyj-
anna. En þangað til þetta er orð-
ið, verður að hafa gamla lagið, að '
afgreiða skipin á ytri höfn.
Það er líka annað mál, sem mig
langar til að minnast lítilsháttar
á, flugvallarbygginguna hér. Um
þetta mál hefur mér þótt gæta
meira ákafa en fvrirhyggju. Ég
vil ekki með þessu kasta neinni
rýrð á þá menn, sem beitt liafa
sér fyrir máli þessu. Það er vel
skiljanlegt að áliugasamir rnenn
liafi sem fyrst viljað bæta iir
samgönguerfiðleikum þeim, sem
liér hafa verið. Ríkisstjórnin lief-
ur nú tekið mál þetta í sínar hend-
ur, þ. e. a. s. flugvallagjörðir fyrir
allt landið- Eins og kunnugt er, er
hér hafin flugvallargjörð. Mig
brestur sennilega þekkingu til að
ræða hina faglegu hlið málsius, en
eftir því sem mér skilst, og hér
verður gengið út frá, er hér um
flugvöll að ræða, sem ætlaður er
minniháttar flugvélum. Flugvélar,
sem eingöngu eru ætlaðar til inn-
anlandsferða, muudu geta notað
flugvöl þennan. Það gæti nú svo
sem orðið okkur bæði til þæg-
inda og skemmtunar að geta svifið
í loftinu til Reykjavíkur og ann-
arra staða á landinu. Eins gæti
það viljað til, að vinir og kunnT
ingjar okkar ættu þá þægilegra
með að heimsækja okkur. Þá gæti
það líka verið, að fólk kæmi hing-
að frekar en áður, til að skoða
hinar fögru og einkennilegu Vest-
mannaeyjar. Við skulum þó var-
ast að láta þetta villa okkur sýn
eða lialda, að við liöfum komið
samgöngukerfi okkar í gott lag. þó
að við fáum þennan flugvöll. Flug-
völlurinn verður aðeins aukaatr-
iði í samgöngukerfi Vestmanna-
eyja; það er að segja, flugvöllur
eins og hér er stofnað til, og frá
liagsmunalegu sjónarmiði hefur
flugvöllur þessi mjög litla þýðingu
fyrir Eyjarnar. Við þurfum jafnt
skipin og samgöngurnar á sjó, þótt
flugferðir liefjist. Flugvöllurinn
má aldrei verða neinn „plástur“
frá ríkisstjórnarinnar liálfu á sam-
göngur við Eyjarnar. Ríkisstjórn-
in má ekki geta sagt: „Sjá, nú er-
uð þið komnir í flugsamgöngur
við meginlandið, nú getið þið ver-
ið ánægðir“- Ég segi ekki, að nokk-
ur ríkisstjórn gjöri þetta, en vil
aðeins með þessu undirstrika, að
sá flugvöllur, sem nú er verið að
byggja hér, getur á engan hátt
komið í stað miliferðaskipanna. Ég
vil hæta við, komið í stað flugvall-
ar, sem notliæfur væri fyrir stórar
millilandaflugvélar. Flugvallar,
sem 35 til 50 smál. fragtflugvélar
gætu notað. Ég álít, að öll flug-
vallagjörð hér eigi að miðast við
þetta. Nú brestur mig þekkingu
til að dæma um, hvort svo er, að
})essi flugvöllur sé undirbúningur
undir stærri, og allt sé miðað við
það. Ef svo er, erum við á réttri
leið. Sé það ekki, finnst mér, að
við ekki geta fórnað bezta flug-
vallarsvæði Eyjanna undir þenn-
an flugvöll.
Það er mikið talað um „nýsköp-
unina“. Tugum milljóna verður
sjálfsagt varið nú á næstunni til
nýsköpunar atvinnuveganna. Hver
er svo þessi ,,nýsköpun“? Mér
virðist það ljósast þannig: Það
eru keyptir og byggðir 35, 50 og
80 smál. mótorbátar. Það eru keypt
ir og byggðir eittlivað stærri tog-
arar en við nú eigum. Fleiri lirað-
frystiliús á að byggja og margar
niðursuðuverksmiðjur. Sjálfsagt er
margt ennþá ótalið, en þetta virð-
ist nú það helzta. Nýsköpun get-
FRAMH. Á 2. SÍÐU