Víðir - 20.03.1948, Blaðsíða 1

XIX.
Vestmannaeyjum, 20. marz 1948
8. tölublað.
linnisv&rði Dalabússtjórans
r~
HÖRMULEGT SLYS
Það hörmulega slys vilcli til næst síðastliðinn sunnudag,
að flugvél, sem var að fara frá Vestmannaeyjum til Reykja-
víkur, fórst með 4 mönnum.
Meðal þeirra sem fórust voru tveir merkisborgarar þessa
bæjar, Árni Sigfússon, kaupmaður, fæddur 31. 7. 1887, lætur
eftir sig konu og 5 uppkomin börn og Jóhannes H. Jóhanns-
son, verkstjóri, fæddur 18. 8. 1894, lætur eftir sig konu og 5
börn.
Ennfremur fórust í flugvélinni-Þorvaldur Hliðdal, verk-
fræðingur, lætur eftir sig konu og 1 barn og Gústaf A. Jóns-
son, flugmaður, ókvæntur.
Víðir vottar aðstandendum hinna látnu innilega samúð
vegna hins sviplega fráfalls ástvina þeirra.
Guðjón Jónsson, bústjóri að
Dölum ritar alllanga grein í Eyja
blaðið þann 4. þ. m. um Dalabú-
ið. Kennir þar margra grasa og
er greinin í heild ágætt sýnishorn
af dáðleysi hans sem bústjóra
samhliða því, sem hún er greini-
leg staðfesting á því framkvæmda
og úrræðaleysi, sem um öll þessi
mál ríkir hjá núverandi meiri-
hluta bæjarstjórnar.
Er því ástæða til að ræða þetta
nokkru nánar.
En áður en lengra er farið tel
ég rétt að gera nokkra grein fyr-
ir aðdragandanum að stofnun
Dalabúsins og tilgangi Sjálfstæð-
isflokksins með að beita sér fyrir
stofnun þess. Verður þá ekki
komist hjá því að ræða nokkuð
viðhorfið í mjólkurmálum eins
og það var þá.
Á þeim árum, sem hér voru á
fjórða hundrað kýr í einstaklings
eigu og nægilegt mjólkurmagn,
var það standandi tillaga komún
ista og krata við afgreiðslu hverr
ar fjárhagsáætlunar að bærinn
stofnsetti kúabú. Ekki vegna þess
að nauðsyn væri á að auka mjólk
urframleiðsluna heldur töldu
þeir jietta tekjuöflunarleið fyrir
bæinn. Sjálfstæðismenn felldu
jjessar tillögur ávallt á þeim for-
sendum að slíkur rekstur myndi
ekki skila bænum te'kjum heldur
tapi.
Á árinu 1943 er kúm hér farið
að fækka svo mjög að sýnt er að
mjólkurskortur mun yfirvofandi
ef ekki verði úr bætt.
Hinrik Jónsson var þá bæjar-
stjóri hér og gerði hann ítrek-
aðar tilraunir bæði gegnum
Mjólkurbú Flóamanna, Mjólkur
samlag Borgfirðinga og Samsöl-
Una til jress að fá flutta liingað
tnjólk annaðhvort með bátum frá
Stokkseyri eða skipum frá
Reykjavík. Viðkomandi aðilar
tóldu sig enga mjólk hafa aflög-
Um, enda vitanlegt að all veru-
legur hluti mjólkurframleiðsl-
unnar gekk á þeim árum til setu-
liðsins.
Var þá fyrir forgöngu bæjar-
stjóra flutt inn hingað nokkurt
magn af þurrmjólk frá Dan-
mörku til reynslu. Sýndi það sig
fljótlega að hún myndi ekki
bæta nægjanlega úr yfirvofandi
skorti á nýmjólk.
Þegar hér var komið voru hafn
ar viðræður við stjórn Búnaðar-
félags Vestmannaeyja um lausn
þessa máls. Upplýstu stjórnend-
ur B. V. að kúm hefði fækkað
hér um nálega 100 frá því sem
mest var og að fyrirsjáanleg fækk
un væri framundan vegna vax-
andi örðugleika einstaklinga
með að fá fólk til hirðingar á
skepnunum.
Voru allir sammála um að eitt-
hvað yrði að gera til úrbóta þar
sem útilokað var þá að fá hingað
mjólk aðflutta. Komu á fundum
þessum fram tvö sjónarmið. Ann
arsvegar að bærinn setti á stofn
kúabú með aðfluttum stofni til
þess að auka hér framleiðsluna
og hinsvegar að bærinn gengist
fyrir stofnun samvinnbús, ]>ar
sem jreir kúaeigendur, sem jress
óskuðu gætu látið kýr sínar og
hey og síðan fengið mjólk í á-
kveðnu hlutfalli við eign sína í
búinu.
Var hin fyrri leið talin heppi-
legri þar sem óttast var að kúm
myndi ekkert fjölga hér þótt
stofnað yrði til samvinnubús.
Sjálfstæðismenn lýstu því yfir
í bæjarstjórn þegar er farið var
að ræða málið Jrar, að þeim væri
Jiað ljóst að búið myndi skapa
bænum allveruleg útgjöld. Hins-
vegar, þar sem það væri einróma
álit lækna og heilsufræðinga að
mjólkurskortur væri æskulýð
bæjarins stórhættulegur frá
heilsusamlegu sjónarmiði og auk
þess mun meiri liætta á út-
breiðslu berklaveiki þar sem svo
væri ástatt, jjýddi ekkert annað
en að horfast í augu við stað-
reyndirnar.
Á þeim forsendum var lagt út
í byggingu Dalabúsins.
Það skal játað að afkoma bús-
ins fyrsta árið (1945) varð enn
verri en við höfðum gert okkur í
hugarlund, enda við ýmsa byrj-
unarörðugleika að stríða, sem
sköpuðu aukin útgjöld.
En af Jreim ástæðum, sem að
framan greinir verður aldrei um
það sagt, hvort mjólkin úr Dala-
búinu sé of dýru verði keypt eða
ekki.
Hinsvegar má að sjálfsögðu,
enda virðast kommúnistar á góð-
um vegi með jiað, stjórna búinu
svo illa að bærinn hafi alls ekki
efni á að reka Jrað Jrrátt fyrir að-
kallandi nauðsyn.
BYGGINGIN.
G. J. ásakar í grein sinni Sjálf-
stæðismenn fyrir að hafa ekki
leitað til kunnáttumanna við
byggingu búsins.
Mér er ekki ljóst hvað bústjór
inn kallar kunnáttumenn á
þessu sviði. Bæjarstjórnin fór þá
leið að leita til þeirrar stofnunar
sem lengst á að vera komin í þess
um efnum og mesta sérþekkingu
að hafa, en það er Teiknistofa
Landbúnaðarins í Reykjavík.
Um þetta voru allir bæjarfull-
trúarnir sem málinu greiddu at-
kvæði sammála. Jafnt flokksbræð
ur bústjórans sem aðrir. Frá þess
ari stofnun komu allar teikning-
ar bæði af byggingunni sjálfri
svo og öllu fyrirkomulagi.
Sú staðhæfing bústjórans að
nauðsynlegt hefði verið að stað-
setja búið upp í snarbrattri
brekku fyrir ofan Dalatúnið til
j^ess að fá bætt úr sumum þeirn
ágöllum sem hann telur vera á
búinu, sýnir greinilega að hann
hefur mjög mikið minna vit á
Jjessum hlutum, en hann vill
vera láta. Það er enginn vafi á
að tæknilega séð er hægt að leysa
t. d. frárennslisspursmálið þó að
búið standi á jafnsléttu, Enda
væru Danir og Hollendingar,
sem ekkert hafa nema flatneskju
að byggja á, illa komnir með sín
bú ef svo væri ekki.
REKSTURINN
Það hefur ekki verið hægt að
komast hjá því að heyra ýmsar
staðhæfingar um slóðaskap og ó-
stjórn á rekstri búsins frá hendi
bústjórans síðan að hann tók við.
Að sjálfsögðu eru slíkar sögur
Framhald a 2. síðu.