Víðir - 22.05.1948, Síða 4

skipinu Ægi, eins og fyrr getur,
þá fékk gamli „Þór“, hið happa-
sæla björgunarskip Vestmannaey
inga nýja húsbændur og nýja ylir
menn. En þá voru líka ævidagar
lians brátt taldir.
Það mun hafa verið seint á
jólaföstunni 1929 að skipið var
látið í ferðasnatt norður á Húna-
flóa, og var þar á ferð með tvo
presta eða svo, og einn bónda,
sem kallað var að væru á „flokks
ferðar.eisu“ eins og þá tíðkuðust
bæði á sjó og landi. Þeir þurftu
að komast heim fyrir jólin, Iiver
til sinnar iðju, en snjóþyngsJi
gerðu þeim landleiðina ógreið-
færa. „Þór“ var fyrrverandi björg
unarskip og enn mundi hann
geta bjargað svona mönnum?
En þetta mun nú hafa verið of
raun heilladísum skipsins. Sumir
trúðu því, að fyrir þá sök hefði
skipið losað sig við „farminn".
Enginn veit hvað hæft er í
þessu. Hitt er aftur á móti víst,
að skipið lenti við sker, eða á
skeri og skilaði áhöfninni og
þessum þremur í skipsbátana
skammt frá landi, án vosbúðar
og kulda, söddum og sælum.
Að }jví loknu var ævistarfi
hins happasæla björgunar- og
landhelgisgæzluskips „Þórs“ lok-
ið, miklu of fljótt sýndist manni.
Var þetta nokkuð í líkingu við
það, sem oft er sagt í fornum sög-
um, að tiginbornir menn og göf-
ugir, vildu heldur falla með
sæmd, en lifa við skömm? Nei,
lfklega ekki. Skipið var dauður
hlutur.
En starlið hafði áður verið
göfugt.
Þessu næst kom annar „Þór“,
oftast nefndur „Föru-Þór“ og
þótti hann bera nafn með rentu.
Oft heyrðist talað um, að skip
þetta lægí. á fjörum til viðgerðar,
og lítið.jnun hata orðið úr þess
„royal“ starfsemi, þegar fram í
sótti, bara tap, óvirðing og tap.
Næst var varðskipið Óðinn
seldur til Svíþjóðar. Með því
móti var hægast að losna við skip
stjórann. en það misheppnaðist,
áður langt um leið, enn um
stund. Svíarnir borguðu skipið í
því, sem mest réið á í bili, en það
voru nokkur hundruð, eða nokk-
ur þúsund flöskur brennivíris,
bjórs og mjaðar, sem hér gaf
margfaldan arð, bæði á hvítum
og svörtum markaði.
En varðskip urðu þeir að lá í
stað „Óðins“ óg þá var enn td
Svíanna leitað. Þeir byggðu nýj-
an „Óðinn“, gangtregan trédafl
lítinn og ljótann, og hefur matg-
sinnis öll ófremd af honum stað-
ið. En dýrari varð hann, eða
meira var taíið fyrir hann greitt
en fengist hafði í vínföngum fyr-
ir þann „Óðinn", sem Svíarnir
keyptu.
— o —
2'fifiir
Það sem hér hefur verið sagt
um landhelgisgæzluna í höndum
foringja Framsóknarflokksins í
samvinnu við foringja jafnaðar-
manna og kommúnista, er ekki
sagt til þess, að minna almenn-
ing á allt það ófremdarástand,
sem þar hefur ríkt og enn ríkir,
enda er hér á fátt eitt drepið.
Et sú saga verður einhverntíma
sögð, rétt og greinilega, þá verð-
ur hún þúsund, þúsund sinnum
lengri en „Bláabókin1 sem fyrsta
Eramsóknar-dómsmála-ráðuneyt-
ið gaf út, á ríkisins kostnað tif
„útdeilingar“ ókeypis meðal
málsmetandi Framsóknarmanna
og engra annarra.
Það, sem hér hefur verið drep-
ið á, er til að lýsa í sem fæstum
orðuin, yfirmennsku-uppeldi
þeirra eiðamanna landhelgisgæzl
unnar, sem hér hafa verið fyrir
sökum hafðir og sennilega alltaf
verða fyrir sökum hatðir meðan
ógæfa þeirra sjálfra og þjóðarinn
ar lætur þá fást við landhelgis-
gæzluna. Hið sama má því mið-
ur segja unr suma af lærifeðrun-
um, sem menn þessir virðast liafa
tekið sér til fyrirmyndar í dag-
legu lramferði við skyldustörfin.
Menn hafa sjálfsagt misjafnar
skoðanir á því, ekki síður en
öðru, hvernig landhelgisgæzlan
skuli rekin til þess að hún komi
að sem nrestu og beztu gagni.
Heilbrigð skynsemi og óhlut-
dræg segir manni að öll lög-
gæzlustörf, bæði á sjó og landi,
eigi fyrst og fremst að stelna að
vörnum lögbrota og að refsing-
arnar séu bara neyðarúrræði,
sem verði að grípa til, þegar ekki
fæst komið í veg fyrir afbrotin.
Þetta ættu allir að geta séð og
skilið, sem annars nenna
um það að hugsa. Það virðist svo
auðskilið, að því fleiri afbrpta-
menn og glæpamenn, sem þjóðin
eignast, því verr er hún á vegi
stödd.
Hér á landi sýnist manni að af
brotín aukist og að þeim fjölgi,
ef ekki með hverjum degi sem
líður, þá með hverjum straum,
eins og sjómenn segja, og þá allra
mest í höfuðstað landsins, „Ha-
borg menningarinnar", ef það er
rétt, sem blöðin og dómarnir
herma. AJÍtaf eykst ' húsnæðis-
skorturinn fyrir þá seku og
dæmdu engu minna en húsnæð-
isleysið hjá stjórnskipuðu nefnd-
unum og opinberum starfs- og
sýslanamönnum við „menningar
störfin."
En það skiptir nú engu hér
frekar en svo margt annað.
Hitt er aðalatriðið hvenær
landhelgisgæzlan verður aukin
og bætt svo að hún geti talist
þjóðinni bæði til gagns og sóma.
Eins og oft heíur áður verið og
enn er, er landhelgin þvínær ó-
varin árið um kring, að öðru
leyti en því, að varðskipin gera
endrurn og eins áhlaup eða út-
rás, er á ýmsan hátt nrá líkja við
athafnir sjóræningjanna lyrr á
dögum. Áhlaupin heppnast
stundum en stundum ekki, og er
það kunnara en frá þurfi að
segja. Þegar heppnin er ineð,
eins og úthlaupsmenn munu
kalla það, þá fást dómar og von
um sektarfé.
En hvers virði er það nrótsvið
hitt, ef landhelgin væri örugg-
lega varin? Og ekki eingöngu sú
landhelgi sem nú er, heldur
þyrfti það að vera nokkru lengra
frá landi, þar sem stóru botn-
vörpuskipin, útlend og innlend,
með sínum heljarmiklu botnsköf
um, þ. e. botnvörpunum, bana
öllum lífverunr á nrörgum, eða
öllum fiskisælustu grunnmiðum
kringunr land allt, jáfnt innan
landhelgi sem utan. Það er engu
líkara en að löggjafarnir og þeir,
sem með völdin fara viti ekki af
JresSu og Jrvílíku. þeir lrækka
bara sektarupphæðina, það gelur
von inn skjótfenginn gróða Jregar
úthlaupin heppnast. En Jrau
lreppnast fremur sjaldan eins óg
állir vita og fyrr er neint,
Ef það ei' rétt, sem allip eð'a
flestir virðast sammála um, að
veiðar með botnvörpum eyði-
leggi uppvöxt nytjafiskanna, sem
við megum ekki án vera, og auk
Jress allan sæjurtagróður, Jrá er
jrað líka rétt að sektirnar, sem
inn koma fyrir landhelgisbrot
eru einskis virði, móts við þann
hagnað Og þann menningarauka,
seui alget friðwn landhelginnar
hefur í för með sér.
En hér mun líkt og í mörgu
fleiru, við ramman reip að draga,
og er hægara sagt en gjört, að
Iræta til fulls það ólremdarástand
er í þessum efnum hefur oft. ríkt
og enn ríkir með fullum krafti.
Sumir munu hafa gert sér vonir
um að úr Jiess u mætti nokkuð
bæta með aðstoð flugvélanna. En
hvað segir reynslan um það? Eng
in landhelgisgæzla, aðeins nokk-
ur úthlaup úr nokkurskonar
launsátrum, til árása á allra
minnstu fleyturnar, sem ekki
eru stærri, en snjótittlingur móti
erni, í samanburði við stóru
botnvörpuskipin. Þessar litlu
íleytur 8—10 í hóp gera ekki
nærri því eins mikinn skaða o?
1 nýsköpunartrollari. En öll eig1
skip Jiessi að greiða jafna seb
kr. 88500,00 og meira eftir söm1
vísitölu og ómagaframfærzlan c>
reiknuð mánaðarlega? Ekki <-’>
þó hér ætlast til þess að litlu bá>
arnir eigi að vera í lriði innaij
landhelgislínunnar, nei öði'
nær. En flugferðin síðasta, serf,
hér hefur aðallega verið gerð af
umtalsefni, er svo langt fyrir neí
an allar liellur að mér finnst hu<
vera allri Jyjóðinni til skamnia'
nema sjálfum flugumönnunufl1
sem flugmælingarnar gerðu °i'
eiðana sórti svo sem hér liefur a1
ur lýst verið að nokkru. Það e
aðeins Jieim sjálfum samboðið Ó
þeirra líkum, Jió fáir séu.
Eftir að rannsókn var lokið
fyrrnefndum málum og eftir a
eiðarnir voru unnir, náði ég 3
tala við setudómarann og b;l
hann um uppskrift úr réttarbót
inni í öllu því, sem við 1 nU)
einum hinna sakbornu móto'
báta, ef ekki strax, Jiá síðar, þej
ar hann gæti komið Jiví við. «
sagðist þurfa að fá Jietta, efd
samt til þess að bera fram varn1
í réttinum áðúr en dómur félþ
heldur til Jiess, að ég gæti sei
uppskriftina til dómsmálaráð'|
neytisins, og með tilvísun (l
hennar krafist þess, að ráðune)11
ið fyrirskipaði opinbera rétta
rannsókn á því hvorir sanna(|
segðu, mennirnir, sem að Jiví
mér fannst, sönnuðu fyrir rari1*
sóknarréttinum, að þeir ya’Jj
bornjr röngum sökum, eða hijj
ir, sem báru það Iram og staí
lestu þann framburð sinn riicj
eíðí, að hafa staðið þá báta ó
veíðuni l'yrir innan landhelg11
línu, sem í raun og veru voi'J'
fullrí ferð með veiðarfærin ii'1
anborðs,
NÚ hefi ég að vísu enn
fengið umbeðna uppskrift og
tel ég Jiað ekki eins og steiid1'1
Jiví að dómarinn á lieiiiri1,
Reykjavík og er þar n eð skl
þau, sem inálum jíessum tilhf'
ir. Hann kvaðst mundu koí
hingað aftur og kveða hér h||
dómaria og |>ó býzt ég við að
fyrrnefndar nppskriftir.
En hvernig sem dómar ku11'1
að falla í Jiessum málum, hVöí
sem hinir söknm bornu vd
dæmdir sekir eða sýknir, Jiá >'
P1'
ég alveg sjálfsagt að krefjast
að opinber réttarrannsókn
fram á hendur þeim jnönrri1
sem hér hafa svarið sektir á ^
menn, sem eftir því sem 1,1
verður komist voru án saka.
Það er að mínu áliti meri'3
mál til þess komið, að menri e
þessum oft og tíðum óheinaS‘'
legu landhelgis-gæzhimál'
meiri gaum hér eftir en h i'1-
til.
Gunnar Ólafssof1'