Víðir - 25.06.1948, Page 1

Frelsið er undirstaða betra lífs.
Ræða Einars Sigurðssonar bæjarfulltrúa á hótíðc-
höldunum 17. júní.
Knginn veit, livað átt liel'nr, fyrr
en misst hefur. Strax nieð glötun
Irelsisins með gamla sáttmála
iy(Í2 byrjaði frelsisbarátta þjóð-
arinnar. Ofrelsið beygði þjóðina.
Hún bjó við sult og seyru, mest
al völdum erlendtar áþjáriar,
sem saug úr Itenni merg og
blóð og hefti allar framfarir í
iandinu í margar aldir, svo að
allt stóð í stað.
bað er aðeiris um öld síðan
rofa tók til í því svartnætti ófrels
isins, sem þjóðin hafði svo lengi
orðið að hírast í.
En úr því ávannst aukið frelsi
í smááföngum, og engum varð
meira ágengt en frelsishetjunni
Jóni Sigurðssyni, sem fæddist
þennan dag árið 1S11 og helgaði
1 íI sitt baráttunni lyrir frelsi
landsins.
Endurreisn Alþingis, rýmkun
á verzluninni og nokkru síðar
fujlt verzlunarfrelsi voru mjög
þýðingarmiklir áfangar í þeirri
baráftu. I>jóðin tekur þá að rétta
■úr kútnum, áhugi vex fyrir bók-
menntum ogsögu liennar og bóla
fer á nýjttm atvirinuliáttum.
Stjórnarskráin tSy^veitti þjóð
inni löggjafarvald og sjálfsfor-
ræði, og kemst fjárveitingavaklið
þar með í hendur landsmanna
sjálfra.
Rétt upp úr því hefst þilskipa-
útgerð íslendinga, og er sjó-
mannaskóli stofnaður 1890.
hetta ltafði gagngera þýðingu
lyrir afkomu landsmanna, og
urðu fiskveiðárnaf með komu
vélbátanna og togaranna fast
ellir aldamótin aðalatvinnuveg-
ur landsmanna, en sjósókn liafði
lengst af verið stunduð á opnutn
skipum, sem voru flest konungs-
eign.
Eandbúnaður hafði lram að
þessu verið aðalatvinnuvegur
þjóðarinnar, og rekinn með iitl-
um breytingum allt frá íslands
byggð. Um þetta leyti, árið fyrir
aldamótin, er Búnaðarfélag ís-
lands stofnað. Þá hefjast fram-
farir í jarðrækt, þó að þær verði
engan veginn eins stórstígar og í
sjávarútveginum.
1904 færist’stjornin inn í land-
ið, framfarir verða í samgöngum,
\rega og brúarbyggingum og
balnargerðrpii. Islendingar eign-
‘ast kaupskipaflöta. Kaupstaðitn-
ir vaxa og húsakostur þjóðarinn-
ar tekur stórfelldúm framförum.
Loks er s\<> fullveldi þjóðar-
innar viðurkennt 1918 og lýð-
veldi stofnað 1944.
Samfara auknu frelsi hefur
þannig athafnalíf og menning
þjóðarinnar tekið sífelldum frani
förum. hjóðin hefur með fullu
frelsi orðið áð stanela algjörlega
;i eigin fótuni, og hafa með því
orðið margháttaöri og meiri
Iramfarir í landinu, en nokkru
sinni áður.
frelsið Itefur þannig stælt ein-
staklinginn 1 lílsbaráttunni.
Hann hefur bætt lífsafkomu sína,
og þeir íslendingar, sem eru nú á
manndómsárunum, skila tneiri
verðmætum iii alkoinenda sinna,
en nokkur kynsloð hefur gert
liingað til.
Islendingurinn hefur stækkað
andlega og líkamfega við að bera
ábyrgð þá, sem Irelsið leggur á
herðar. Það getur oft verið erlitt
að finna útgöngudyr í vandamál-
um. En frelsi knýr til hugsunar
og starfa og skerpir dómgreind-
ina. Það verður að velja og hafna
og taka afleiðingunum af valinu.
Erelsi einstaklingsins í þjóðfé-
laginu mætti þó vera meira en
það er í dag. Bóndi er bústólpi,
bu er landstólpi því lrjálsari, sem
einstaklingurinn er, því færari er
þjóðin sem heild að standa vörð
um það, sent henni er dýrmætast
og er uppspretta allra ann
ara gæða, frelsið.
Á þessum tímamótum er eðli-
legt að við stöldrum við og lítum
utn öxl og fylgjum þróuninni
eins og hún itefur orðið í okkar
eigin byggðarlagi, á þessari síð-
ustu öld frelsisbaráttunnar.
Hér í Vestmannaeyjum var
um langt skeið betra til fanga
en víðast hvar annarsstaðar á
landinu, og bar leigan á verzl-
unarstáðnum í tíð einokunarinn-
ar I jósastan vott um, að svo hafi
verið, því að Eyjarnar voru um
langt skeið leigðar fyrir sama af-
gjald og allir hinir ver/.lunar-
staðirnir á landinu, og lengi er
talað í konungsbréfum um Vest-
mannaeyjar, sem aðskildar frá
íslandi.
Eramfarir í atvinnuháUum
voru með líkum hætti liér og
annarsstaðar á landinu, nema
Itváð vond hafnarskilyrði stóðu
nokkuð í vegi hér fyrir vexti,
sem var eðlilegur stað, sem lá í
utiðri gullkistu hinna feng’sæl-
ustu liskimiða.
Framhald á 2. síðu.
„Ilelgafell” hin nýja Douglas-
x flugvél Loftleiða
Viðfral við Krisfrján Jóh. Krisfrjánsson form. sfrjórnar
Loffrleiða og Magnús Guðmundsson, flugmann.
Þann 17. júní s.l. kom hingað
til Eyja í fyrsta sinn hin nýia
Douglas-flugvél Loftleiða h.f.,
,,HelgalelI“. Með flugvélinni
komu auk margra gesta stjórnar-
formaður Loftleiða Kristján Jóh.
Kristjánsson og átti Víðir eftir-
larandi samtal við Iiann og flug-
manninn Magnús Guðmunds
son.
Hvað vilduð þér ttú segja les-
endum Víðis í tilefni af komtt
þessarar glæsilegu flugvélar hing-
að, sem mér skilst að sé merkileg-
o
ur áfangi í sögu Loltleiða a. m.
k. hvað viðvíkur innanlandsflug-
inu?
Lg vildi nú segja margt, sér-
staklega vegna þess að starfsemi
Loftleiða hefur liá því fyrsta ver-
ið ntjög nátengd Vestinannaeyj-
um. Félagið hóf starfsemi sína
með flugi til Eyja og hefur þar af
leiðandi alla tíð haldið tryggð
við Eyjarnar, og reynt að sýna
þessari flugleið eins mikinn
sóma og frekast ltafa verið tök á.
En áötir en ég ler lengra Jtykir
mér vel við eiga að ryl'ja nokkuð
Kristján Jóh. Kristjánsson
u]tp lorsögu að jtví að hingað
var byrjaÖ að fljúga.
Snemma á árinu 1944 koruu
hingað til Eyja þrír ungir llug-
menn í þeim tilgangi, að rann-
saka möguleika til flugvallar-
gerðar. Þetta voru Jteir Alfreð
Elíasson, Kristinn Olsen og Sig-
urður Ólafsson. Þegar þeir fóru
Framhald a 2. síðu.