Víðir - 24.09.1948, Blaðsíða 1

XIX.
27- tölublað.
Vestmannaeyjum, 24. sept. 1948.
Undanfarin ár ha£a um 20
skip farið héðan á síldveiðar fyr
ir Norðurland’. Skip þessi hafa
verið dreifð á ýmsar verksmiðjur
og söltunarstöðvar. Mörg þessara
skipa hafa orðið að hafa menn
fyrir norðan til þess að sjá um
sk'pin, ráðstafa síld þeirra, er
fara hefur átt til söltunar og sjá
um hvers konar útvegun til skip
anna. Aðrir útgerðarmenn hafa
greitt mönnum þar á stáðnum
fyrir þessa umsjón.
Vystmannaeyjaskiþin, sem
stunda síldve'ðar á sumrin fyrir
Nórðurlandi, eru það mörg, að
þau mundu nægja einni verk-
smiðju eins og Rauðku eða
H j a lteyrarverksm iðj u n ni í meðal
síldarári og þau væru líka hæfi-
legur floti fyrir eina myndarlega
söltunarstöð.
Þegar illa árar, verður það
fyrst fyrir mönnurn að gera sér
grein fyrir, hvernig þeir megi
auka tekjur sínar eða spara út-
gjöldin, svo að þeir geti látið
„endana ná saman" næst, jafn-
vel þó illa gangi.
Nú er það öllum kunnugt, að
í góðu ári er ábatasamt að reka
síldarverksmiðju, sent er hagan-
lega byggð og ekki alltof mikið
í kringum. En svo mikilUgetur
munurinn verið á vinnslukostn-
aði eftir því, hvernig að þessu er
staðið, að meiru muni en helm-
ng. Nú eru síldarverksmiðjur
mjög dýrar byggingar og ekkert
útlit fyrir, að unnt verði að sam-
eina útgerðarmenn hér um slíka
verksmiðju, þó að miklar líkur
Væru fyrir, að síldarverksmiðja
gæti fleytt þeim yfir örðugasta
hjallann og gert síldveiðar hjá
þeim ábatasamari og öruggari.
F.n allt öðru máli er að gegna
tim söltunarstöð. Að vísu eru sölt
hnarstöðvar nokkuð dýrar á
Silgufirði, en það er ekki upp-
hæð, sem 20 síldveiðiskip þurfa
'tð láta sér vaxa í augúm. SöÍtun-
'hstöðvar er líka hægt að fá leigð
'lr- Leigan er áð vísu há borið
at Sigluíirði
saman við það, sem hún var fyrir
stríð, kannske 50 þúsund krón-
ur. Hún fæst þó vel upp borin,
ef unr nokkra söltun að ráði er
að ræða.
íslenzka saltsíldin er nú orðin
inginn af aflanum á síldveiðum
og væri því eðlilegt, ef Vest-
nrannaeyingar tækju sig sanran
um að starfrækja söltunarstöð á
Siglufirði, áð þeir væru þátttak-
endur í þeim rekstri í sömu hlut-
föllum og aflahlutur þeirra er.
Það er'líka annað, sem styður að
því, að sjómennirnir ættu að
vera þátttakendur. Það er á
þeirra valdi, hvort komið er inn
með síld til söltunar eða haldið
er áfram og veitt þá í bræðslu.
Ef þeir væru þátttakendur í sölt-
unarstöð, væri það livöt fyrir þá
að koma með síld í salt. Gæti
þetta haft tnikla þýðingu fyrir af-
Framhald á 2. síðu.
Jóhanna Lárusdóttir 80 ín
þyldi. Tóku þau þá fyrir að
svo eftirsótt vara og jöfn að gæð-
unr, áð auðvelt er að selja hana
fyrirfram fyrir gott verð, og ger-
ir kaupandinn ekki kröfu til þess
að fá að kynna sér vöruna, áður
en kaupin fara fram. Þetta hefur
gert síldarsöltun svo að segja
alveg áhættulausa, því að síðast-
liðin ár lrefur öll síldin verið seld
fyrirfram. Verðið, sem útgerðar-
rnenn og sjómenn hafa fengið
greitt, á svo að fara eftir þessu
söluverði.
Nú verður ekki farið út í það
hér, hvað söltunarstöðvarnar
hafa í hagnað af hverri síldar-
tunnu. Þáð er ekkert við því að
segja, þó að þær ábatist á sínum
rekstri eins og aðrir, þar sem
fá'r fást til þess að reka fyrirtæki
til lerigdar, nema þeir hafi hag
af því eða hagnaðarvon. En það
er eðlilegt, að útgerðarstöð eins
og Vestmannaeyjar reyni líka að
verða þátttakandi í slíkum
rekstri, sem ekki er umfangs-
meiri en svo að einstaklingar
ráða vel við hann. Hægt væri þá
með abata af honuin að bæta ein-
hverju v:ð hið fastákveðna síldar
verð, sem sett er af síldarútvegs-
nefnd. Það er svo sem ekkert
einsdæmi, þó að bátar í verstöð
stæðu saman um söltunarstöð.
Samvinnufélagið á ísafirði hefur
haft söltunarstöð á Siglufirði í
nrörg ár. Það hafa líka útgerðar-
menn af Suðurnesjum haft, þó
að þeir hafi ekki staðið saman
um það, heldur rekið stöðina
sem einkafyrirtæki. Eru umsjón-
armenn þessara söltunarstöðva
þá jafnframt þeir menn, er *ann-
ast alla fyrirgreiðslu fýrir báta
þá, sem áð stöðinni standa. Spar
ast þannig laun, sem ella verður
að greiða umbóðsmönnunum.
Sjómenmrnir éiga um helm-
Jóhanna Lárusdóttir er fædd
að Kornhól í Vestmannaeyjum
23. sept. 1868, dóttir hjónanna
Lárusar hreppstjóra að Búastöð-
um Jónssonar og koriu hans
Kristínar Gísladóttur, er bæði
voru ættuð úr Mýrdalnum, Pét-
ursey,. af vel kunnum ættum.
Systk'ni Jóhönnu voru 9. 3 létust
í æsku. Hin voru: Ólöf gift Guð-
jóni Björnssyni Kirkjubóli, senr
bæði eru látin, Gísli Lárusson
Stakagerði kvæntur Jóhönnu
Árnadóttur, bæði látin, Steinvör
fluttist til Ameríku, gift Einari
Bjarnasyni frá Dölum hér, Lár-us
lézt ungur, Pétur bóndi á Búa-
stöðum, kvæntur Júlíönu Sig-
urðardóttur,- Eríður Lárusdóttir
ekkja Sturlu Indriðasonar frá
Ilvassafelli.
Jóhanna giftist í Ameríku árið
1892 Árna Árnasyni frá Vilborg-
arstöðum, syni Árna Árnasonar
jrar og Vigdísar Jónsdóttur, en
var alinn upp af Árna Einarssyni
hreppstjóra á Vilborgarstöðum.
Hafði Árni maður Jóhönnu far-
ið til Ameríku 1891, en hún fór
svo áfið eftir og giftust þar, sem
áður er sagt. í Ameríku dvöldu
jrau rúm sex ár og komust vel af.
Vann Árni jrar ýmis störf, en
mest við járnbrautarlagningu og
í kolanámum. Dvöldu þau í
Castle Gate, Spanish Fork, Sco-
field og Salt Lake City. Heim til
Eyja fóru þau aftur árið 1898
vegna veikinda Árna, en honum
var ráðlagt að fara og dvelja við
sjávarströridina, en ekki í megin-
I landsveðráttu, sem hann ekki
hverfa he m til íslands aftur og
dýöldu æ síðan í Vestmannaeyj-
um.
Bjuggu þau fyrst að Búastöð-
um en árið 1901 fluttu jrau í hús
sitt Grund og bjuggu þar síðan.
— Þrjú börn eignuðust þau í
Ameríku, dóu tvö þeirra ung, en
Láriis Georg komu þau með til
Eyja tæplega ársgamlan, og hefir
hann síðan dvalið á Búastöðum.
í Eyjum eignuðust þau Árni og
Jóhanna 3 börn: Bergþóru, serii
gift var Jóhannesi Long, Arna
símritara, kvæntan Katrínu Árna
dóttur í Ásgarði Eilippussonar,
og Guðfinnu konu Kristins
bónda Bjarnasonar í Borgarholti,
Biskupstungum. Utan hjóna-
bands átti Jóhanna einn son með
Oddi Árnasyni á Oddstöðum
Þórarinssonar. Var það Árni inn
heimtumaður Oddsson, er brann
inni á Bustarfelli hér í bæ 1938.
Mann sinn, Árna, rnissti Jó-
hanna ár.ð 1924 áðeins rúmlega
53 ára gamlan, og bjó hún eftir
það nreð börnurn sínum Árna og
Guðfinnu, þar til þau giftust og
fóru að búa. Eftir jiað bjó Jó-
hanna ein að Grund, leigði ein-
hleypingum húsnæði, en bjó út
af fyrir sig, Jrar til hún kenndi
lasleika fyrir tveimur árum og
varð að fara á sjúkrahúsið. Þar
dvelur hún enn við góða líðan
eft'r atvikunr, við góða hjúkrun
og umönnun og hélt þar nú
80 ára afmæli sitt.
Vinur.