Víðir - 06.01.1951, Blaðsíða 2

»
VÍÐIR
Aramót.
I»að verður ekki með sanni
sagt, að hið nýliðna ár hafi
verið íslendingum slæmt. Þó
að þjóðin hafi mætt nokkru
andstreymi á atvinnusviðinu,
hefur henni yfirleitt vegnað
vel. Og sé hlutskipti íslend- |
inga borið saman við hlut-
skipti þeirra þjóða, sem hafa
orðið að senda syni sína til
vigvallanna og jafnframt orð-
ið að leggja á sig þungar á-
lögur til vígbúnaðarfram-
kvæmda, eru Islendingar vel
settir. Og svo framandi eru
styrjaldir þjóðinni, að' menn
geta vart sett sig inn í það
hlutskipti, sem aðrar þjóðir
mega þola í þeim efnum.
Við þessi áramót grúfir nú
yfir öllum heimi óttinn við
nýja heimsstyrjöld. Menn
geta aðeins vonað, a,ð þeirri
ógæfu verði bægt frá, að
heimurinn lendi í þriðju
heimsstyrjöldinni með stuttu
millibili.
Nú spyrja margir, hvemig
greitt verði úr þeirri sjálf-
heldu, sem vélbátaútvegurinn
er í, þar sem framleiðslu-
kostnaðurinn hefur vaxið' út-
gerð og framleiðslu sjávaraf-
urða yfir höfuð, vegna þess
að ekki hefur tekizt að fá af-
urðaverðið hækkað jafnhliða
tilkostnaðinum.
A áramótagreinum for-
manna stjórnarflokkanna
verður ekki annað séð en að
áformað sé að leysa þessi
vandamál með því að gefa
verzlunina meira frjálsa.
Verði útgerðarmönnum og
framleiðendum levft að ráð-
stafa gjaldeyri sinum að
meira eða minna leyti, getur
það orðið' með tvennum
hætti: Að innflytjendur verði
bundnir við hámarksálagn-
ingu verðlagsyfirvalda eða
verðlagsákvæðin verði af-
numin. Með afnámi verð-
lagsákvæðanna væri að sjálf-
sögðu sköpuð betri skilyrði
fyrir útveginn til þess að rétta
við og rétta hlut sjómann-
anna, og myndi það stuðlá að
því, að fyrr kæmist á jafn-
vaegi milli inn- og útflutnings.
Það myndi að sjálfsögðu
fyrst í stað hafa í för með
sér éitthvert brask með nokk-
urn hluta af gjaldeyrinum, en
er ekki með núverandi á-
^Ve'i&tun Ocj Ijd^mdf.
Svíar og Bretar semja.
Nýlokið er verzlunarsamn-
ingum milli Svía og Breta
um mikil vöruskipti, m. a.
500.000 lestir af kolum og
koksi. Samningarnir stóðu yf-
ir í rúman mánuð. Það er gert
ráð fyrir, að þessi viðskipti
nemi 2500—3500 miljónum
króna.
Samvinna um
sellófanframleiðslu
hefur tekizt á milli sænsku
samvinnufélaganna og British
Ce'llophane Ltd., sem er aðal-
framleiðandi á sellófani í Bret-
landi. Mynda félögin saman
hlutafélag, sem leggur undir
sig sænska sellófanverk-
smiðju. Afnot af einkaleyfum
og tæknileg reynsla gerir
þessu nýja fyrirtæki fært að
framleiða það fullkomnasta í
þessari grein.
standi víða pottur brotinn í
þessum efnum. Framleiðend-
um og verzlunarstéttinni er
treystandi til þess að þola
fullkomið frelsi, án þess að
það verði misnotað. Og eftir
því sem meira frjálsræði verð-
ur í þessum málum, má vænta
þess, að útgerð og verzlun
verði heilbrigðari en nú, þegar
fyrstu erfiðleikarnir af um-
skiptunum eru yfirstignir.
En eitt er nauðsynlegt, á
með'an skattar eru jafnháir í
landinu og þeir eru, og það
er að tryggja það, að fjárflótti
úr landi geti ekki átt sér stað.
Það er meira frelsi en þjóðin
getur leyft þegnum sínum.
Svartur listi.
Verzlunarmálaráðuneytið í
U. S. A. hefur gert lista yfir
1000 erlend og 1500 þarlend
verzlunarfyrirtæki, sem grun-
uð eru um að byrgja Sovét-
ríkin og fylgiríki þeirra að
mikilvægum vörum.
Innlánsvextir hækka
í Þýzkalandi núna um ára-
mótin um ^4% og verða 3%
og 3*4—4V2%, þegar féð
stendur lengi inni.
VefnaðariðnaSur Breta
á nú við mikla erfið'leika að
stríða vegna bómullarskorts-
ins, sem gerir nú stöðugt
meira vart við sig eftir tak-
mörkun II. S. A. á útflutn-
ingi bómullar og tregðu
Egypta að selja. Vefnaðar-
verksmiðjurnar verða nú áð
blanda saman óskildustu
bómullartegundum frá ýms-
um löndum til þess að drýgja
bómullina frá Ameríku. Er
búizt við, að gæðin rýrni af
þessum sölcum og framleiðsl-
an minnki.
Kafnbannið á ICína.
Skip hafa verið stöðvuð í
San Francisco og sjálfsagt í
fleiri höfnum, sem hafa verið
með varning til Kína, og það
alveg jafnt, þó að það hafi
verið lítilræði. Þannig var
norsku skipi, Igadi, sem er
5600 br. lestir og var með 12
lestir af stáli fyrir ldnverskt
firma, fyrirskipað að losa
stálið. Stálið' var undir farm-
inum, og kostaði það skipa-
félagið 15.000 dollara að losa
farminn ofan af því. Bauðst
það þá til að setja 25.000
dollara til tryggingar því, að
skipið kæroi með stálið til
balca, en það var ekki fallizt
á það.
Bandaríkin hafa hert mjög
á eftirliti íneð' öllum viðskipt-
um við Rússland og fylgiríki
þess, Kína, Honkong og
portúgölsku nýlenduna Ma-
cao.
Gullforði U. S. A.
minnkar.
Fyrstu 11 mánuði ársins
1950 minnkaði gullforði
Bandarikjanna um 1390 milj.
dollara, og er það meira en
nokkru sinni á einu ári áður.
Gull- og dollara-
hamsíur
er nú mikið í Ítalíu, eftir
því sem Fin. Times slcýrir frá.
Er það einkum meðal þeirra,
sem ætla sér að yfirgefa land-
ið, ef svo færi, að stríð bryt-
ist út. Gengið á dollar náði
nýlega hámarki, síðan pund-
ið var fellt, 700 lírur í dollar.
Sterlingspiíndið er einnig selt
verulega fyrir ofan hið skráða
gengi.
Hækkar danska
krónan?
Finans Tidende stynga upp
á, að dönslc yfirvöld taki til
athugunar hækkun krónunn-
ar um 6%, svo að hlutfallið
milli krónu og sterling verði
1:18,16 eða eins og var, á
meðan gullmyntfótur var í
gildi.
Öflugur Hegri.
Höfnin í Karlstad hefui-
nýlega fengið krana, sem lyft-
ir 125 lestum og er öflugasti
krani á Norðurlöndum. Kran-
inn verður m. a. notaður til
að lyfta hinum stóru túrbín-
um, sem Svíar smíð'a.
Englendingar hafa nýlega
selt 10 krana til sænsku járn-
námanna, og lyfta þeir frá 2B
—100 lestum.
M.s. Jökulfell,
hið nýja kæliskip Sambands
ísl. samvinnufélaga, sem var
hleypt af stokkunum síðast í
nóvember, er 1000 br. lestir
d. w. Skipið er byggt eftir
kröfum hæsta flokks Lloyd’s.
Lengd slcipsins er 239 fet. í
skipinu verður Nohab-vél auk
hjálparvéla. I skipinu verða
tvö farmrými. Freon-kælivél-
ar verða frá Stal, og er þeim
ætlað að halda 20° C. lág-
marksfrosti. Ibúðirnar verða
á skipinu aftanverðu.
Ný risaskip?
í Ameríku eru nú uppi
ráðagerðir um að byggja tvö
risaskip ennþá stærri en
Queen Mary, sem er 81.000
lestir.
Skipin eiga að' gefa fólki
tækifæri til þess að ferðast
ódýrt yfir Atlantshafið, með
því að farið aðra leiðina yrði
100 dollarar og tala farþega
10.000. Einfalt og blátt áfram
en ekkert óhóf. Farþegarým-
inu verður ekki skipt í mis-
munandi farrými.
A stríðstímum gætu skip-
in, sem yrðu 360 m löng
(Queen Mary er 300 m), ver-
ið í herflutningum og flutt í
einu 30.000 menn. Hraðinn
yrði 34 mílur. Efsta þilfarið
yrði byggt þannig, að skipið
gæti haft flugvélar til varnar
gegn flugárás.
Olive Schreiner:
Eiginkona Buddha-klerksins.
Smásaga.
Hún reykti tómlátlega.
„Ég er búin að vera hér lengi, full fjögur ár, og þarfnast
tilbreytingar. Ég gladdist af því að sjá, hve sigursæll þér
urðuð' í þessum kosningum“, mælti hún. „Þetta var yður
mjög mikið áhugamál. Var það ekki?“
„Ójú. Þetta var hörku bardagi. Og það verður talið mér
til lofs og dýrðar, þótt málefnið væri ekki eingöngu per-
sónulegt. Það var talsverð'ur hiti í tuskunum“.
„Finnst yður ekki“, svaraði hún, „að það hafi verið' rangt
af yður að senda þetta bréf í blöðin? Það hefði styrkt
aðstöðu yðar að láta ekkert frá yð'ur heyra“
„Jú, ef til vill. Mér dettur það í hug núna, en ég var
undir áhrifum. En, hvað sem því líður, við sigruðum, svo
að þetta er allt í lagi“. Hann hallaði sér aftur á bak í
stólnum.
„Og yður líður ágætlega?“
„Ó já. Alveg ágætlega. Dálítið' þreyttur, eins og þér
skiljið. Það er ekki öllum Ijóst, hve mjög allt þetta amstur
og þras getur fengið á mann — stundum“.
„Hvar ætlið þér að eyð'a orlofsvikunum yðar í ár?“
„Vel á minnzt. I Skotlandi, býst ég við. Þar eru gömul
kynni“.
„Hvers vegna ferðist þér ekki til Noregs? Það yrði meiri
tilbreyting fyrir yður, og þér mynduð hvílast betur. Feng-
uð þér eklci bækling um íþróttir í Noregi?“
„Senduð þér mér bókina? Hvað það var fallega gert af
yður. Ég hafði mjög mikla ánægju af að' lesa hana. Hún
vakti áhuga minn, svo að ég var kominn á freinsta hlunn
með að rjúka af stað, þá og þegar. Ég held, að það sé
einhver vis inertiæ, ofbeldi kyrrstöðunnar og dáðleysisins,
sem yfirþyrmir manninn, þegar hann eldist, og rekur hann
á gamlar stöðvar. Tilbreyting yrði miklu ákjósanlegri“.
Hún mælti: „Aftast í bókinni er nákvæm skrá yfir alla
nauðsynlega hluti, sem með sér þarf að' hafa. Ég hélt, að
það gæti komið í veg fyrir amstur og óþægindi. Þér þurfið
ekki annað en fá þjóni yðar skrána. ITann getur nálgazt
þetta allt. Er hann enn kyrr hjá yður?“
„Já, hann er mér eins auðsveipur og trúr og rakki. Eg
hekl, að ekkert gæti komið honum til þess að yfirgefa mig.
Hann vill ekki leyfa mér að fara á veiðar, síðan ég of-
reyndi mig í fætinum síðast liðið haust. Ég verð að laura-
ast til að gera það. Hann heldur, að ég þoli ekki að sitja
í sæti mínu með öklateygðan fót. En hann er ágætur ná-
ungi og annast mig eins og bezta móðir“. Hann hélt áfram
að' reykja og var hinn rólegasti, en bjarmann frá eldsglóð-
inni í arninum lagði á dökkan jakkann hans. „En, hvað
ætlið þér að gera til Indlands? Þekkið þér nokkra mann-
eskju þar?“
„Nei“, sagði hún. „En ég held það verði Ijómandi
skemmtilegt. Ég hef ætíð haft mikinn áhuga á Austurlönd-
um. Þar er margbrotið og heillandi líf“.
Hann sneri sér í stólnum og leit til hennar.
„Átti ég ekki kollgátuna. Þér farið til þess að safna yður
meiri reynslu, geri ég ráð fyrir. Ég hef aldrei þekkt neina
konu, sem varpar sjálfri sér eins á glæ og þér gerið', kon«,
með yðar ágætu hæfileikum og óviðjafnanlega yndisleika.
Að þér skulið geta fengið af yður að láta allt lífið renna