Víðir - 21.04.1951, Blaðsíða 2

og ná/imdi.
Hól sumri og sól.
I’etta hefur verið erfiður
vetur hjá þjóðinni, harðindi
til sveita og fiskileysi til sjáv-
arins. I landi hefur verið stop-
ul atvinna vegna lítils afla,
lítil vinna í byggingum og
engin úti vegna stöðugra
frosta og samdráttur í iðnað-
inum. Hjá almenningi hefur
borið meira á fjárskorti en
áður.
Með’ vorinu lifna vonir
manna um betri afkomu.
Menn vænta sér góðs af-
rakstrar af gróðri jarðarinnar.
Þrátt fyrir hart árferði og nið-
urskurð vegna sauð'fjárveik-
innar ríkir yfirleitt bjartsýni
hjá bændum.
Og nú þegar vetrarvertíð-
inni lýkur, verður farið að
hugsa til vorsíldveiða með
reknetum. I fyrravor var góð
veiði, en það voru aðeins þrír,
fjórir bátar, sem stunduðu
hana, vegna þess að ekki var
markaður fyrir vorsíldina.
Hún er horuð og léleg til
bræðslu, en hana mætti
reykja og frysta og svo flytja
hana út í ís. Væri hægt að fá
fyrir vorsíldina sæmilegt verð
þannig, myndu margir verða
til þess að stunda þessar veið-
ar.
Þá eru síldveiðarnar í sum-
ar. Um þátttöku ríkir mikil
óvissa. Þó verð'a sjálfsagt
margir til þess að fara norður
eins og áður þrátt fyrir und-
anfarin síldarleysissumur, en
það er hætt við, að það verði
miklu minna en áður, nema
menn eigi greiðan aðgang að
lánsfé til þess að búast á þess-
ar veiðar, en það' getur verið
nokkrum vafa undirorpið.
Síldarlýsið hefur verið selt
fyrirfram fyrir ágætt verð, og
má því búast við háu síldar-
verði.
Þá eru tengdar miklar von-
ir við reknetaveiðina sunnan-
lands, og má búast við, að
bátar byrji þær veiðar þegar
um miðjan júlí og þær verði
stundað'ar af mörgum bátum.
Faxaflóasíldin er nú að ná
meiri og meiri viðurkenningu
og ekki sízt fyrir góða verk-
un, þó að hún jafnist ekki á
við Norð'anlandssíldina að
gæðum.
Togarnar munu sennilega
veiða mest kráfa í sumar, og
þótt verðið á frosnum karfa
hafi nýlega fallið mikið í
Haldlausa regnhlííin.
I New York Times er mynd
af Sam frænda, ímvnd banda-
rísku þjóðarinnar. Það er ó-
veður í lofti, sem verðbólga
heitir. Sam frændi hefur leit-
að skjóls undir regnhlíf þeirri,
sem ejtirlit nefnist. En regn-
hlíf þessi er ekkert nema tein-
arnir, svo regnið dynur á hon-
um eftir sem áður úr sorta
verðbólgunnar.
Bandaríkjunum og erfiðlega
gangi eins og er um sölu á
mjöli og lýsi, verð'ur að vona,
að fyrir karfann fáist það gott
verð, að þessi útgerð geti bor-
ið sig vel. Hún er líklegri en
flest annað til þess að veita
mikla atvinnu. Þá verða ef
til vill einhver skip á salt-
fiskveiðum, en það veitir
einnig mikla atvinnu í landi,
þegar fiskurinn er þurrkaður,
sem miklar líkur eru til, að
verði. Nokkurt magn' hefur
verið selt af þurrfiski til Spán-
ar fyrir gott verð, og verð á
saltfiski hefur heldur hælck-
að. Salan á frosnum fiski hef-
ur gengið vel, það sem af er,
og fengist fyrir hann sæmilegt
verð.
Smærri bátar munu svo
stunda sumarveiðar, línu,
botnvörpu og dragnótar, eins
og vant er, en um það, hvort
farið verður til Grænlands í
sumar, ríkir enn óvissa.
Það verður því að segja, að
heldur bjart sé framundan í
íslenzku atvinnulífi,’ er sum-
arið heilsar, og vonandi getur
hver fleyta stundað einhverj-
ar veiðar og hver starfhæf
hönd haft nóg að gera.
Verðbólga, það er í fáum
orðum sagt, þegar peninga-
veltan er meiri en vörumagn
og vinnuframboð — verðlag
stenzt ekki á við eítirspurn-
ina. Sé ekki gripið í taumana
með eftirliti, hækkar verðlag-
ið, og er það tilraun viðskipta-
iífsins til þess að ráða bót á
óheilbrigðu ástandi. En í stað
þess að lofa viðskiptunum ó-
hindrað að jafna metin er
gripið til eftirlitsins. í bili
virðist það gera gagn, en þeg-
ar til lengdar lætur er það yf-
irleitt vita haldlaust til þess
að skýla þjóðunum fyrir verð-
bólgunni og hindra það, að
verðlagið fái að ná sinni eðii-
legu hæð. Sh'kt getur þó tek-
izt, þar sem einræði er full-
komið eins og var í Þýzka-
‘landi á ófriðarárunum.
En eigi með frjálsri verð-
lagsmyndun að ná árangri í
baráttunni við verðbólguna,
má ekki ausa olíu á eldinn
með miklum framkvæmdum
þess opinbera, miklum lán-
veitingum og mikilli seðlaút-
gáfu. Gamla leiðin, gætileg
fjármálastjórn, eins og það
hét í gamla daga, af hálfu þess
opinbera verður affarasælust
í baráttunni við verðbólguna.
Skarðið í haftamúrinn.
Það mun vart það manns-
barn, sem komið er til vits og
ára, að það gleðjist ekki yfir
afnámi haftanna. Börnin gera
það óbeinlínis með ánægjunni
yfir að neita ávaxta og ann-
arra hollra fæðutegunda, sem
þau hafa ekki átt kost á und-
anfarið, þó að þau viti ekki,
hverju þetta sætir. Af þeim,
sem við kaupsýslu fást, er létt
miklu erfiði og ekki skeimnti-
Iegu, þar sem var útvegun
innflutningsleýfanna, og al-
menningur fagnar að vera laus
við vöruskortinn, biðraðirnar
og svarta markaðinn, þó
aldrei nema lítið' sé í budd-
unni, en afnám haftanna á
ekki sök á því nema síður sé.
En betur má, ef duga skal.
Enn eru höft á ýmsum vör-
um og þá tilfinnanlegust á
byggingarvörum. Er. virkilega
hætta á eins og fjárhagsaf-
koman er og engin lán að fá
hjá bönkunum til húsabygg-
inga, að ráðizt væri í stór-
felldar byggingarframkvæmd-
ir, þótt afnumin væru höft á
innflutningi byggingavara og
afnumdar hömlurnar á fjár-
festingu. Það verður þó ekki
komizt hjá að byggja yfir sein
svarar fjölguninni hjá þjóð-
inni, ef ekki eiga að hljótast
af vandræði.
Mikill ágóði.
Hagnaðurinn hiá General
Motor bílasmiðjunum frægu
náði nýju hámarki árið 1950
með því að verða 834 milj.
dollara. Er þetta hærri upp-
hæð en nokkurt félag hefur
nokkru sinni grætt á einu ári.
I íslenzkum krónum eru þetta
13.600 milj. eða rúmlega tí-
faldar árlegar þjóðartekjur Is-
lendinga. Eélagið hefur nú
framleiðslusamninga fyrir rík-
isstjórnina, sem nema 3 milj-
örðum dollara.
Nettó ágóði Westinghouse
Electric, hinna kunnu raf-
tækjaverksmiðja, var á s.l. ári
78 milj. dollarg. Fjai’sýnis-
tækjaverksmiðjunum er nú
farið að ganga mjög vel.
Þannig var gróði Radio Corp-
á s.I. ári 46 milj. doll. af 586
milj. brúttó veltu.
Blaðapappír
er eitt af því, sem hefur
verið hvað mestur hörgull á ■
í heiminum, og hefur verðið ’1
stigið upp úr öllu valdi. Kan-
ada er stærsti framleiðandinn
og framleiðir um helmingi
meira en Norðurlöndin 3. Það
einkennilega við pappírsskort-
inn er það', að engin eðlileg
takmörk virðast fyrir, hvað
þörfin getur vaxið, og hefur
hún farið langt fram úr áætl-
unum bjartsýnustu framleið-
enda. Það getur vel farið svo,
að skipting verði tekin upp á
blaðapappír meðal hinna
ýmsu landa, eins og átti sér ,
stað á stríðsárunum með v
margar vörutegundir. Banda-
ríkin hafa boð'að til alþjóða-
umræðna um þetta vandamák |
Frílistinn og Svíar.
1. apríl juku Svíar nokk-
uð írílista sinn á innflutningí
frá Marshalllöndunum, og
nær hann nú yfir 64% af inn-
flutningnum.
ÁburSarframleiSsla
í SvíþjóS.
Nettó ágóði hjá Stoekholm
Superfosfat Fabrik AB árið
1950 var sem svarar tæpum
10 milj. ísl. lcróna. Afskriftir
voru sem svarar um 13.5 milj.
króna, og lagt til hliðar fyrir
sköttum um 8 milj. króna.
Veltan var um 160 milj. kr.
TvöfaldaS á einu ári.
Verðið á mikilvægum hrá-
efnum hefur hækkað síðustu
8 mánuðina eða síðan Kóreu-
styrjöldin brauzt út um 83%
og nærri tvöfaldazt síðan fyr-
I ir 1 ári síðan.
Laylá og Majnún.
Smásaga eftir Nizami.
Franxh.
„Zeyd stóð við orð sín. Að kveldi þriðja dags færði hann
Qays aðra hvítu dúfuna hennar Lalyár og setti hana á
hönd hans. Qays strauk fuglinn og sefaði ótta hans og
bauð Zeyd þessu næst að halda á honum. Síð'an vafði hann
mjög vandlega um fótlegg dúfunnar mjórri bókfells ræmu,
með árituðum eftirfarandi ljóðlínum:
Þitt bjarta hjarta hvarf til min
sem hvítur fugl á mund,
og færði þína fögru ást
á fleygri sælustund.
Þitt hjarta færðu aftur ei,
það una hjá mér skal,
en þú munt heyra harmakvein
míns hjarta úr skógardal.
Við elskendanna Ijúfu lind
með leynd ég bíða skal,
mín ljúfa, á fund minn fljúgðu skjótt
sem fugl í skógardal.
Nú víkur sögunni til Lalyár. Hún hafði sent aðra dúf-
una sína út í hlýja nóttina og sat nú hlustandi við' glugg-
ann, til að heyra kurr hennar til makans, sem hún þrýsti
að barmi sér. En að þessu sinni kurraði hún ekki frá grein-
inni sinni á trénu í skógarlundinum. Hún vafði flögrandi
dúfukarrann að brjósti sér og hallaðist fram í gluggann,
lagði við hlustir og lileraði af fremsta megni eftir hinu góð-
kunna hljóði. En þegar hún heyrði elvkert, sagð’i hún við
sjálfa sig: „Hvað hefur komið fyrir? Hvert hefur hún flogið?
Þetta hefur aldrei skeð áður. Fuglinn hefur lcannski sofnað
á greininni“.
Og þegar tunglið sveif hærra og hærra upp á himininn,
og geislandi ljómi flæddi yfir alla hluti, þá beið hún og
beið, en það kom ekkert lífsmárk frá dúfunni, ekkert kurr
frá trénu. Loks, þegar hún var úrkula vonar um að gera
sér nokkra grein fyrir þessu, tók hún fuglinn úr barmi sér,
klappaði honum og sveiflað'i honum blíðlega út í loftið,
eins og til þess að senda hann til að leita að maka sínum
og koma með hann aftur.
Fuglinn flaug rakleitt að trénu, settist þar og kuiTaði
aftur og aftur, en það kom ekkert svar frá maka hans.
Seinast sá Lalyá hann lyfta sér upp frá trénu og fljúga
marga hringi um höllina. Hún sá honum margsinnis bregða
fyrir og heyrði vængjaþytinn, og á endanuin flaug hann
inn um gluggann. Og þegar hún tók hann og hjúfraði hann
að sér, fann hún, að hann skalf. Sannarlega var hann bág-
staddur og skjálfandi.
„Ó, hve þetta er sorglegt, vesalings fugl“, mælti hún og
strauk hann blíðlega. „Það' er sárt að missa elskhuga sinn,
en ennþá sárara að hafa aldrei fundið hann“.
En sjá, þegar hún var að hughreysta fuglinn, kom hin
dúfan skyndilega flögrandi inn og settist á öxl hennar. Hún
rak upp fagnaðarhljóð, greip fuglinn og hélt þeim báðum
í barminum. Og þegar hún var að strjúka þá, kom hún
við einhverja ójöfnu á fæti hins nýkomna fugls. Hún los-