Víðir - 12.05.1951, Blaðsíða 2

2

VÍÐIR
: 1HM*
i kemur út á laugardögum 5
Fylgirit: !'
GAMALT OG NÝTT
Vertíðarlok.
Lokadagurinn er horfinn í
sinni fyrri mynd úr atvinnu-
lífi þjóðarinnar, þegar ráðn-
ingartími svo til allra skip-
verja var bundinn við' 11.
maí. Engu að síður eru enn
þáttaskil á vélbátaflotanum
um þessi tímamót, .og ráða
þar um hinar háttbundnu
göngur fisksins.
Sjaldan eða aldrei hefur
verið meiri þátttaka í útgerð
en í vetur, og þó er heildar-
aflinn minni en árið áður.
Þetta verður því einhver rýr-
asta vertíð hjá öllum fjöldan-
um, sem lengi hefur komið, ef
hún er ekki einstæð, hvað rýr
aflabrögð' snertir hjá vélbát-
unum. Hins vegar hafa afla-
brögðin verið sæmileg hjá tog-
araflotanum.
Það er mikið talað um að
auka framleiðsluna sem einu
leiðina út úr hinum efnahags-
legu erfiðleikum þjóðarinnar
og einu leiðina til þess að við-
halda sömu lífsafkomu og til
þess að' bæta hana. Og það
er auðvitað mikið rétt. Og
þegar um það er að ræða að
leggja fram krafta sína í því
efni, sést bezt, h ve mikilvæg
iitgerðin og starf sjómannsins
er.
Starf útgerðannannsins er
fólgið í því að auka og bæta
flotann, búa hann fullkomn-
ari tækjum, bæði að því er
varð'ar öryggi og eins til þess
að veiðarnar séu stundaðar
>neð sem mestum árangri.
Hans er að vaka yfir, að ekk-
ert vanti, og koma afurðun-
um í sem bezt verð. Þegar vel
gengur, er gaman að vera út-
gerðarmaður, en þegar lítill
afli er eða lágt söluverð af-
urð'anna, er hann ekki öfunds-
verður af hlutskipti sínu.
Fjárhagslegir erfiðleikar út-
gerðarinnar lama allt og alla.
Engin stétt í þjóðfélaginu er
•ins háð duttlungum atvinnu-
'ífsins og útgerðarmaðurinn.
I ár er hann vel fjáður, að ári
er hann öreigi.
Starf sjómannsins er fólgið
í því að sækja út á hafið og
vera oft fjarvistum frá heim-
ili sinu lengri eða skemmri
I íma, og verða einatt að sætta
dg við aðbúð, sem uppfyllir
“kki fyllstu kröfur. Samfara
])ví eru meiri hættur en
uokkru öðru starfi. Sjómenn-
irnir fást ekki um, þótt vinnu-

Helzti útílutningurinn.
Fob. í milj. kr.
Freðfiskur 54
Salfiskur 39
Isfiskur 35
Lýsi 13
Saltsíld 8
Karfamjöl 8
Fiskimjöl 7
Síldarmjöl 4
Ull 4
Helztu útflutningslöndin.
Fob. í milj. kr.
Bretland 50
Bandaríkin 35
Ítalía 13
dagurinn sé lengri en 8 stund-
ir. Þeir eru að sínum störfum,
hvort heldur á nóttu eða degi,
cftir því sem verkast vill.
Fiskimaðurinn á sitt undir
aflabrögðunum, og oft er
hlutur hans rýrari en þeirra,
sem í landi vinna. Og þegar
vel gengur, er sjómaðurinn
sízt öfundsverður. Ef nokkur
stétt í þjóðfélagniu á skilið
að bera sæmilega úr býtum
fyrir starf sitt, er það sjó-
maðurinn. En það eru hvorki
hætturnar né launin, sem
hugurinn snýst um, heldur
starfið, að afla sem mest, vera
ekki minni en hinir, ef þess
er kostur, bjóða hættunum
byrginn, og þegar allt leikur
í lyndi og vel aflast, er hann
í essinu sínu.
Holland 12
Israel 12
Spánn 11
ísfiskurinn.
Það mun sjálfsagt marga
furða á, að ísfiskurinn er ekki
hærri en þetta í skýrslunni
yfir útflutninginn, en það
stafar af því, að Hagstofan
dregur frá söluverði hans 20%
sem áætlaðan kostnað í Bret-
landi og ennfremur 300 krón-
ur, sem svarar flutningsgjaldi
á hverja lest, til þess að fá
verðið sambærilegt við aðrar
útflutningsvörur, sem allar
eru taldar fob. Flestar eru
þær einnig fluttar út með ís-
lenzkum ski}>um ailveg eins
og ísfiskurinn, þó að flutn-
ingsgjaldið sé ekki talið með
í söluverðinu.
Útflutningurinn
til Danmerkur.
Til Danmerkur hefur nú
aðeins verið flutt út i ár fyrir
4 milj. króna, og þangað var
t. d. ekkert. flutt út í apríl-
mánuði. Hefur það sjálfsagt
ekki komið fyrir áður í verzl-
unarsögu Islands. Danir mega
muna sinn fífil fegri í við-
skiptum sínum við Islend-
inga.
Utanríkisverzlunin.
Það þarf ekki að vera mjög
óeðlilegt, þótt verzlunar-
jöfnuðurinn sé óhagstæðari
nú en á sama tíma í fyrra,
því að í aprílmánuði hefur
verið farið að gæta þeirrar
rýmkunar, sem gerð var á
innflutningsverzluninni, og
sjálfsagt á þess eftir að gæta
enn meira í þessum mánuði
og þeim næsta.
Eflið íslenzkan iðnað.
Frílistinn er mjög æski-
legur sem þrep á leiðinni til
fullkomins verzlunarfrelsis.
Þróun þessara mála verður
sú, að ýmsar iðnaðarvörur,
sem framleiddar hafa verið
með góðum árangri í landinu,
eru nú skyndilega fluttar inn
í landið í stórum stíl og seld-
ar almenningi. Hlýtur þetta
að vera alvarlegt íhugunar-
efni þeim mönnum, sem feng-
izt hafa við þessa framleiðslu
undanfarið. Sanitas hefur t.
d. framleitt sultu, sem stóð
ekkert að baki góðri erlendri
sultu, þegar hráefni voru fyr-
ir hendi, sem til þess þurftu.
Hvað verður nú um þessa
framleiðshi, og hvað verð'ur
nú um hinn mikla heimilis-
iðnað, sem kominn var á góð-
an rekspöl í sultugerð, bæðí
með berjum og rabarbara, og
margan annan iðnað, sem á
fyllsta tilverurétt og eias
stendur á með?
Það er ekki verið að tala
hér fyrir því að banna inn-
flutning erlendra vara, jafn-
vel þótt hægt sé að vinna þær
með jafngóðum árangri í
landinu, heldur eiga kaup-
menn og neytendur að kosta
kapps um að kaupa fyrst og
fremst íslenzku vöruna, sé
hún jöfn að gæðum og ekki
seld á óhagstæðara verði. En
því miður vill það alltaf mik-
ið brenna við, að það' erlenda
sé tekið frarn yfir. Við kaup
innlendrar framleiðslu verður
oft eftir í landinu um helm-
ingur af innkaupsverði vör-
unnar, sem kemur landsmönn-
um öllum til góða í aukinni
atvinnu og vexti og viðgangi
innlendra fyrirtækja.
Hollendingar
hækka vexti.
ITm miðjan s.l. mánuð
hækkuðu Hollendingar for-
vexti úr 3% í 4%. Síðast var
forvaxtahækkun í september
í fyrra. Það þykir alltaf tið-
indum sæta, þegar ríki hækka
forvexti, sem er venjulega lið-
ur lijá þeim í því að' drag'a
úr lánveitingum.
BANKARNIR:
Seðlar í iiinl'erð
Heildarútlán
Ileildarimilán
Ilagstæð gj.eyrisafstaða gagnv. útl.
Mólvirðissjóður milj. kr. 147.
1. mai 1951. 1. maí 1950.
milj. kr. 17,5 168
— — 1150 931
— — 803* 629**
— — 22 37
** Mótvirðissjóður milj. kr. 30.
Laylá og Majnún.
Smásaga eítir Nizami.
Framh.
Foringinn í Basráh gekk til dóttur sinnar, og þegar Ibn
heyrði konugrát og harmakvein, vissi hann, að trúað hafði
verið' lygaíregnunum um dauða Majnús. Höfðinginn flutti
lengi mál sitt fyrir Laylá og brýndi það íyrir henni, hve
þýðingarlaust það væri að syrgja og gráta Majnún, fyrst
hún gæti bjargað Basráh og gert að voldugu konungsríki,
ef hún tæki bónorði Ibns. Þá talaði hann um skyldu hennar
við föður sinn, sem ætti svona hræðilega mikið á hættu, og
sem lnin gæti bjargað honum úr með einu einasta orð'i. Og
Laylá skildi það, sá það gegnum tárin, að hún yrði að færa
þessa fórn vegna föður síns og af skyldurækni, en ekki
ástar vegna játaði hún sorgmædd, að hún skvldi ganga að
eiga Ibn.
Jafnskjótt og Ibn varð þetta kunnugt, kallaði hann sam-
an nokkra af hermönnum sínum og spurði þá um varaliðs-
styrk sinn í eyðimörkinni.
„Fjögur þúsund“, endurtók hann, þegar hann hafði heyrt
svör þeirra. „Ovinirnir eru ekki nema þrjú þúsund, og við
erum fullt þúsund talsins“.
Þessu næst fékk hann völdum hraðboðum nokkrar fyrir-
skipanir og fól þeim að ríða tafarlaust burt með leynd og
koma þeim í hendur hershöfðingja hans. Helmingurinn af
þessúm fjórum þúsundum átti að koma um nóttina, í
skuggaskjóli fjallanna, og vera tilbúinn til orustu með sól-
aruppkomu. Hinn helmingurinn átti að fara á svig við
eyð'imörkina og koma óvinunum í opna skjöldu, þegar bar-
daginn væri sem ákafastur. Með þessu skyndilega áhlaupi
gerði hann ráð fyrir fullkomnum sigri.
Og’ hann misreiknaði sig ekki. Þegar dagrcnningin brauzt
út yfir eyðimörkina og fjallatindarnir Ijómuðu í logum
morgunsólarinnar, voru dökku skuggarnir við fjallsræturn-
ar tvö þúsund hraustir, vel vopnaðir hermenn. Þar sátu þeir
í leyni fyrir óvinunum, en hraðboði kom að hallarhliðinu
í fyrstu geislum upprennandi sólarinnar. í nafni Yemen las
hann upp friðarskilmálana, án þess að' minnast einu orði
á Laylá.
Höfðinginn í Basráh svaraði honum hlæjandi og með fyr-
irlitningu: „Farðu og segð'u foringjanum í Yemen og ræn-
ingjanum, bandamanni hans úr eyðimörkinni“, sagði hann,
„að ef þeir sækjast eftir ríki mínu, verði þeir að taka það
með vopnavaldi. Segðu þeim, að Basráh gefist aldrei upp,
hann kýs heldur að lifa frjáls eða deyja með sverð í hönd“.
Kallarinn hvarf aftur með' þetta drembilega, ögrandi
svar. Þegar Yemen heyrði það, varð hann bæði undrandi
og grunsamur, en Noufal, sem var maður eyðimerkurinnar,
bráðlyndur og skjótur til að framkvæma, úrskurðaði tafar-
laust áhlaup.
Fylkingar sigu saman. í fyrsta áhléupinu komu tvö þús-
und hermennirnir úr fylgsnum sínum, og árásarmennirnir
hörfuðu, undrun lostnir. En þeir fylktu brátt liði aftur, og
börðust grimmdarlega mitt á milli liinna andstæðu fylkinga
hermannanna, og var nú liðsmunur enginn. Skelfingu lostin
liorfði Laylá út um gluggann á bardagann. Hún tók eftir
því, hvernig fylkingarnar svignuðu fram og aftur, og nú
virtist það bersýnilegt, að fjandmennirnir væru stöðugt að
vinna á. En, hvað var þetta, þarna langt úti á eyðimörk-
inni? Ilvað var það, sem brauzt þar áfram? Oskaplegur
rykmökkur, sem nálgaðist óðfluga. Þetta kom nær, og var
orsök þess brátt auðsæ. Voldug hersveit hermanna skók
jörðina, svo að' hún skalf eins og með þrumugný undan
hófum hesta þeirra. Þeir komu enn nær. Og nú steyptust
þeir eins og fellibylur yfir árásarmennina og drápu þá í
hrönnum, lustu þá niður eins og slegið hveiti og feyktu
hinum fáu, eftirlifandi flóttamönnum, í allar fjórar höfuð-
áttir eins og hismi fyrir vindi.
Yemen var gersigraður. Noufal, sem flúði undan fjölda
hermanna á enn hlaupfrárri liestum en hans, sneri and-
litinu hlæjandi að ofsóknarmönnum sínum og hjó sjálfan
sig banahögg' og dó, eins og hann hafði lifað, á harðaspretti.