Víðir - 19.05.1951, Side 2

2
VIÐIR
öi’uu
oa
^jatniál.
j yv*^vw^^wwww^dwwww»’
|| »*ð*V
' i kemur út á laugardögum Ji
!1 Fylgirit: Ij
GAMALT OG NÝTT J'
! Ritstjóri: iij
’! EINAT! SIGURÐSSON
‘ Sími 2685 ' jl
i Víkingsprent Ji
klWWVWVrtftftWMWJV/ví
Nábýli.
Enginn lofar einbýlið eins
og vert er. Tslendingar kunna
um stund að verða að búa við
nábýli erlends hers. Þeir
þekkja það og vita af fyrri
reynslu, að það er erfitt og
hefur í för með sér ófrjáls-
ræði og margar þjóðfélagslíeg-
ar hættur, einkum fyrir æsku-
lýðinn. Þjóðin er fámenn og
áhrifin svo sterk, þegar um
fjölmennt lið er að ræða.
Einkum er ungdómurinn á-
hrifagjarn. Það’ er talið, að á
annað þúsund íslenzkar stúlk-
ur hafi gifzt erlendum mönn-
um og farið úr landi. Það var
mikil blóðtaka fyrir jafnfá-
menna þjóð og íslendinga
sem þurfa á öllu sínu að
halda, að sjá á bak úr land-
inu jafnstórum hóp í blóma
lífsins.
Tungan er þjóðinni dýr-
mætust sem þjóð. Á henni
byggist menning hennar, og
glati hún tungunni eða spilli
henni, hefur hún glatað eina
menningarai-finum, sem hún
á frá fortíðinni, sem eru bók-
menntirnar. í kjölfar erlendra
herja fylgir svo margs konar
losung, sem íslendingar
þekkja einnig svo vel frá veru
setuliðsins hér.
Islendingar fá sjálfsagt. ekki
umflúið ógnir styrjaklar hér
eftir frekiir en aðrar þjóðir,
landið þeirra er þannig í sveit
sett. En það er von manna,
iið það herlið, sem komið er
hingað að þessu sinni, verði
ekki mjög fjölmennt, þó að
slíkt. fari sjálfsagt eftir því,
hve ófriðlega horfir í heimin-
um. íslendingar eru hlekkur
í keðju þeirri, sem hinar vest-
rænu þjóðir hafa myndað sér
til varnar. Það er staðreynd,
sem ekki verður umflúin.
Það er nú mikið undir ís-
lendingum sjálfum komið,
hversu sterkum tökum þeir
láta áhrifin af dvöl erlenda
hersins ná á þjóðinni. Eink-
um bíður þar skólanna og
æskulýðsins mikið hlutverk,
sem er að standa vörð um
tunguna og þjóðernið. Sú bar-
atta á ekki að koma fram sem
fjandskapur við hið erlenda
lið. Það er hingað komið sam-
kvæmt samningum við ís-
lenzk stjórnarvöld, og þó
skiptar væru skoðanir um
þann samning, er hann engu
að síður bindandi fyrir þjóð-
Sænska krónan.
Hvað eftir annað hefur
gengið orðrómur um, að
hækka eigi sænsku krónuna
gagnvárt annarri mynt og
þannig Ieysa verðbólgu-
vandamálið. Margir álíta þó,
að verðbólgan í Svíþjóð sé
eins mikið heimatilbúin og
afleiðing af þeirri hækkun,
sem fylgdi ahnennt í kjölfar
K ór eu styrj a ldarinnar.
Ymsir urðu I il þess að
hyggja á gróðabrall í sam-
bandi við þessa gengishækk-
un og keyptu sænskar krón-
ur fyrir erlenda mynt, og ríki,
sem skipti át.tu við Svíþjóð,
vildu nú meira en áður fá
greiðslur í sænskum krónum,
eins og t.d . Pólverjar.
Sænski gj aldeyrisf orðinn
hefur nú sarnt haldið áfram
að minnka síðustu mánuðina
og er nú orðinn hverfandi lít-
ill, og þar með eru að fjara
út allar vonir þeirra um
hækkun sænsku krónunnar,
sem höfðu verið því mest
fylgjandi.
Sterlingspundið.
Þá hefur ekki síður verið
ina, á meðan hann er ekki
rofinn.
Rás viðburðanna hefur
flýtt fyrir koniu hins erlenda
hers, en þrátt fyrir það að
uggvænlega horfi í heiminum
nú, vona menn í lengstu lög,
að komizt verði hjá nýrri
heimsstyrjöld.
mikið umtal um, að hækka
gengi pundsins, þó að hljóðara
hafi verið um það upp á síð-
kastið en oft áður, þó að doll-
araeign Breta hafi farið stöð-
ugt vaxandi undanfarið. Ný-
lega liefur þó próf. Roy Har-
rod skrifað grein um þetta í
Financial Times, þar sem
hann sýnir fram á, að hækk-
un pundsins gagnvart dollar
sé leiðin til þess að bjarga
Stóra-Bretlandi og samveld-
inu úr gini verðbólguófreskj-
unnar.
Harrod segir, að útflutn-
ingsverðmæti Stóra-Bretlands
hafi ekki hækkað til jafns
við það, sem landið þurfi að
greiða fyrir innflutning sinn.
Þessi mismuntir sé þvngri
byrði en vígbúnaðurinn og
það sé ómögulegt fyrir Stóra-
Bretland að bera þessar tvær
nýju byrðar í einu. Gengis-
hækkun sé því eina hjálpar-
lyfið.
Þessi grein hafði þau áhrif
á fjármálaheiminn, að fyrir
dyrum stæði að hækka pund-
ið. Varð þetta til þess, að
ýmsir hugðu á gróðabrall í
þessu sambandi, og m. a.
keyptu Danir pund fyrir 30
milj. d. kroniir, eingöngu í
þessu augnamiði.
Þrátt fyrir það er talið
nokkurn veginn víst, að flest
lönd á sterlingsvæðinu muni
fylgja pundinu, ef það verð-
ur hækkað, og þá einnig
Norðurlandakrónurnar flest-
ar.
011 um orðrómi um hækk-
un pundsins hefur afdráttar-
laúst verið neitað af ábyrg-
um aðilum í London og því
haldið fram, að hækkun
pundsins sé ógerleg eins og
stendur. Þó að menn hins veg-
ar taki varlega trúanlegar all-
ar slíkar yfirlýsingar, því að
fjármálíU’áðherrarnir eru van-
ir að vera kaldir gagnvart
sannleikanum, þegar um
hækkun eða lækkun á gjald-
eyrinum er að ræða, þá er þó
álitið, að hér sé einlægni á
bak við.
Fjárfestingin í U. S. A.
Ameríski iðnaðurinn hafði
áfórmað 1‘járfestingu, sem
nam 24 miljörðum dollara á
árinu 19.51. Nú hafa allir
bankar ög lánstofnanir í
Bandaríkjunum verið hvatt-
ar til þess að kippa að sér
hendinni með slíkar lánveit-
ingar til «fjárfestingar, nema
þegar um er að ræða nauð-
synlega aukningu í sambandi
við vígbúnaðaráformin.
Það er álitið, að um helm-
ingurinn af þessum áformum
samrýmist slíkum áformum.
Fjárfestingin er nú 20% meiri
en 1950 og 25% meiri en met-
árið í þeim efnum 1949.
DýrtíSin vex í Svíþjóð.
Neyzluvöruvísitalan hefur
liækkað í marzmánuði í Sví-
þjóð um 3.0% og var þá 188
stig á móti 182 stigum í febrú-
ar, og er þá miðað við, að vísi-
talan hafi verið sett í 100 ár-
ið 1939. Vísitalan fyrir fatn-

að og skó hækkaði í marz um
■5%% frá mánuðinum áður.
Skortur á bílgeymum
er nú mikill í Bandaríkjun-
um vegna skorts á blýi, og
er fullt útlit fvrir, að bílaiðn-
aðurinn kunni að riragast
verulega saman af þessum
sökum, ef takmörkunumv'
stjórnarihnar á blýi verður
ekki breytt. Mikið hamstur
á sér nú stað á \raragevmum,
og eru verzlanir tæmdar af
þeim jiifnóðum og þeir koma
í þær.
Bankanefnd í Noregi.
Sett hefur verið á fót.
bankanefnd í Noregi. Nefnd-
in á að vera ráðgefandi fyrir
þær stofnanir, sem að henni
standa og milliliður milli
þeirra. Sérstaklega á hún að
ræða stefnuna í útlánum,
skuldajöfnuð þeirra og af-
stöðir t-il hinnar ákveðnu
stefnu í efnahagsmálum, sem
ríkisstjómin leggur. Hingað
til hefur vantað sameinaða
stofnun fyrir hin ólíku sjón-
armið í norskri bankastarf-
semi.
Nálgast lokin.
Stríðsskaðabætur Finna
nálgast nú lokin. Eftir eru nú
af þeim 10%. Afgreiðslur, —
en þetta er mest greitt í vör-
um — sem á að vera lokið 18.
sept. 1952 hafa dregizt nokk-
uð undanfarið, en er vora tók,
liefur unnizt upp nokkur
hluti af því. í sumar er þess
vænzt, að afgreiðslur geti aft-
ur farið fram á réttum tíma.
V erzlunar jöf nuður
Svía óhagstæður.
Bæði út- og innflutningur
Svía hefur vaxið gevsimikið
Laylá og Majnún.
Smásaga eftir Nizami.
Niðurlag.
Smárn saman fékk hún aftur þrótt sinn. Því næst sneri
hún við, eins og liún gengi í svefni, og liélt aftur sömu leið
til hallarinnar. Það heyrðist hvorki frá henni stuna né ekki.
Henni kom ekki blundur á brár alla nóttina. Hún fékk enga
værð, og hana sveið í brennheit augun. Það var fyrst, þeg-
ar komið var að dögun, að tár hennar fóru að streyma.
Þau svöluðu henni og fróuðu, svo að hún hélt viti sínu
óskertu.
Majnún beið lengi við lind elskendanna og hafði sig þá
fyrst á brott, þegar Zeyd hafði frætt hann á því, að hús-
móðir hans hefði lagt af stað til móts við hann, en snúið
aftur. Og Majnún varðveitti í hjarta sínu fjársjóð ástar-
innar, sem ekki gat gefið eitt augnatillit án þess að gefa
allt. Ilonum var ljóst af frásögn Zeyd’s, að þessu var þann
veg farið. Og eins og Laylá sneri aftur til hallarinnar, þögul
og vægðarlaus við sjálfa sig, þannig tók Majnún stefnuna
til annarra borgii, ætíð með þá bæn á vörunum, að árin
mættu færa honum svölun við sorginni, — ef ekki sjálfan
ástarunað Laylár.
Tvö ár liðu, og forlögin stigu inn á sviðið. Ibn Salám
fékk hitasótt og andaðist. Fregnirnar flugu víða og dag
nokkurn heyrði Majnún í fjarlægri borg, að Laylá, drottn-
ingin í Yemen og Basráh, væri frjáls kona. Og þeir voru
hraðgengir gæðingíirnir, sem báru hann til Yemen. En
vegna þess að hann mundi, að hún hafði áður fórnað sér
tvisvar fyrir skylduna, forðaðist hann að nálgast hana,
fyrri en liðinn væri hinn fyrirskipaði ekkjudómur, fjögur
og hálft tungl. Allan þann tíma dvaldi hann aleinn og ó-
kunnugur í bústað, þaðan sem hann gat séð Ijósin í hallar-
gluggum Laylár. Ástarþráin tærði hjarta hans, og það var
þyngri raun en hið fyrra sinnuleysi lians, sem hafði orðið
til þess, að hann fékk nafnið Majnún („óður af ást“). En
eins og skynsemi hans liafði sigrazt á þrautinni hið fyrra
sinn, þannig sigraði hún einnig nú hina ofsalegu kvöl við
sára og þreytandi biðina fyrir l'raman hlið paradísar.
Zeyd færði Majnún fregnir af Laylá, en engar fregnir
frá Majnún til Laylár fyrri en daginn, sem hin lögmælti
ekkjudómur hennar var liðinn, að Zeyd flutti henni þau
skilaboð, að Majnún myndi koma til hallar hennar um há-
degið, eða samlívæmt ósk hennar bíða eftir henni við lind
elskendanna tveim tímum eftir sólarlag.
Zeyd færði honum aftur hina síðbúnu orðsendingu: „Há-
degið er liðið, en hádegið kemur aftur að liðinni þessari
aftanstund“.
Majnún hafði búizt við svari þessu líku.
Enn er eftir að skrifa sorglegasta kaflann í sögu þessara
ógæfusömu elskenda. Tveim tímum eftir sólarlag var Maj-
nún mættur á ákvörðunarstaðnum. Tveim tímum eftir sól-
arlag hjúpaði Laylá sig eins og fyrrum og gekk út um
hliðardyr hallarinnar með augun blossandi af innibyrgðum
eldi. Tunglið sást ekki, en stjörnurnar blikuðu mjúkri birtu
yfir aldingarðana. Hún sveif áfram milli trjánna. Hjartað
barðist í brjósti hennar, og hún andaði hratt. Allt líf hennar
virtist hafa tekið sér aðsetur í fótum hennar, sem þutu í
ákafa hvor í kapp við annan. Hún náði skógarbrúninni,
nam þar staðar og þrýsti báðum höndum að brjósti sér.
Hún varð að ná aftur andarium til þess að geta sýnt Maj-
nún, hve lítt hún hafði hirt um að hraða sér. Enn hljóp
hún af stað, áður en hún hafði blásið mæðinni, og stóð
svo aftur alveg á öndinni. Þama var lindin, lindin þar sem
ástvinir höfðu ætíð mætzt. Hún sá hylinn endurgeisla