Víðir - 26.05.1951, Qupperneq 2

2
VIÐIR
|| Ifiðir \
kemui út á laugardögum jí
!1 Fylgirit: !j
GAMALT OG NÝTT !j
Ritstjóri: ■!
EINAR SIGURÐSSON ■!
j i Sími 2685 ji
] i Víkingsprent
l WrfVWWVWVWVWVJVA"!
Aðkallandi
vandamól.
Skorturinn á íbúarluisnæði
er að verða eitt mesta vanda-
mál þjóðarinnar. Bygginga-
framkvæmdir dragast saman
af fjárskorti og takmörkun-
um á leyfi til fjárfestingar.
Ti.1 þess að byggja yfir
fjölgun landsmanna og til að
koma í staðinn fyrir þær íbúð-
ir, sem úr sér ganga, þarf ekki
minna en 500 nýjar íbiiðir á
ári.
Verði ekki reynt að halda
nokkurn veginn í horfinu í
þessum efnum, leiðir húsnæð-
iseklan til hreinustu vand-
ræða áður en varir. Og það
er stórhættulegt að láta þessi
mál komast í óefni, hvað svo
sem líður öllum stefnum i
fjárfestingarmálum og lána-
starfsemi.
Flestir vilja byggja svo, að
þeir geti .verið út af fyrir sig.
Mikil hreyfing er nú í þá átt
að byggja lítil einbýlishús og
hefur raunar alltaf verið'. í
Reykjavík hefur þó oft óbein-
línis verið staðið í vegi fyrir
því með því að úthlúta ekki
nægilegum lóðum undir slík
hús.
Það er hægt að byggja
stórt á uppgangstímum, þeg-
ar allt flýtur í peningum og
eignin verður verðmeiri með
hverjum mánuðinum, sem
líður. En þegar þröngt er um
fjárhag og lánsstofnanirnar
lokað'ar, að því er varðar lán
út á fasteignir, þá laga menn
sig eftir kringumstæðunum
og byggja minna.
Er það svo, að stefnan í
fjárfestingarmálum standi
enn, þrátt fyrir hinn mikla
húsnæðisskort, í vegi fyrir, að
menn, sem það geta, byggi
íbúðarhús? Það væri illa far-
ið. Það verður fyrr að neita
sér um margt, áður en það'
er látið sitja á hakanum, að
þegnarnir geti komið þaki yf-
ir höfuð sér.
Það væri nær að spyrja,
hvort einstaklingarnir þyrftu
ekki uppörfun og aðstoð til
þess að byggja, eins og erfitt
er nú um lán, þó að langt bil
sé á milli þess að banna að
byggja og þess að' hvetja til
þess og veita beina aðstoð.
En svo skjót geta þó umskipt-
in orðið, að það verði gert, ef
það er dregið á langinn að
®Vez&twn oíj f já t mdf.
Verð á húseignum hefur
verið heldur hækkandi und-
anfarið og óvenju lítið um
sölur. Þrengri fjárhagur al-
mennings dregur úr sölu fast-
eigna. Menn eru ófúsir að
selja húseignir, nema fá að
fullu útborgað það, sem þeir
eiga í eigninni, vegna hins
minnkandi verðgildis pening-
anna, og vilja þá geta fest sér
eitthvað annað í staðinn. Það
eru því einkum smærri hús
og eldri, sem hafa verið seld
og einstakar íbúðir. Það er yf-
irleitt mjög lítið um sölu
stærri og dýrari húsa.
Um lán út á fasteignir er
yfirleitt ekki að ræða hjá
bönkunum. Veðdeildin lánar
mjög lág 1. veðréttarlán og
greiðir lánsféð aðeins í veð'-
deildarbréfum. Svo eru lán til
verkama nnabústá ða og bygg-
inga í sveitum, sem lúta al-
veg sérstökum reglum.
Það er mjög lítið um, að
einstaklingar láni út á fast-
eignir. Það sem það er, eru
það stutt lán, tveggja til
fimm ára með nokkrum af-
föllum. Yfirleitt vilja þeir,
leyfá einstaklingsframtakinu
að njóta sín í byggingarmál-
um almennings.
Það á ekki aðeins að vera
óátalið af því opinbera, að
ahnenningur verji sparifé sínu
óg tómstundavinnu til þess
að byggja sér íbúð, heldur
beinlínis hvetja til þess og að-
stoða, því að borgararnir
verða sjálfstæð'ari og ham-
ingjusamari fyrir það að eiga
eigin íbúð.
sem lána þannig fé, miða við,
að þeir fái sem svarar allt að'
9% í ársvexti. Á ótti við
minnkandi verðgildi pening-
anna sinn aðalþátt í þessari
háu rentu. Annars eru vextir
af almennum bankavíxlum
634% p. a., þegar urn lengiá
víxla eða framlengingarvíxla
er að ræða, auk stimpilgjalds-
ins.
I lánsviðskiptum manna á
milli eða fyrir milligöngu fyr-
irtækja og lögfræðinga, sem
hafa slíkt með höndum, ber
yfirleitt á, að menn vilja
draga inn fé, sem er í útlán-
um og breyta lengri lánum í
stutt lán.
Ameríkcr og verðlagið.
Verðlagsstjóri Bandaríkj-
anna, Mr. Di Salle, hefur lát-
ið í ljós sem álit sitt, að verð-
lagið þar muni haldast ó-
breytt þetta ár, en verðlagið
er nú 2—3% fyrir ofan það,
sem það var, er verðlagseftir-
litinu var komið á í janúar
síð'astliðnum.
Mr. Di Salle er ekki hag-
fræðingur, og hinir lærðu
hagfræðingar eru ekki al-
mennt á sömu skoðun og hinn
bjartsýni verðlagsstjóri, að
því er varðar útlitið um verð-
lagið, það sem eftir er af ár-
inu. Þeir benda á, að áhrifa
vígbúnaðarins á efnahagslífið'
muni fyrst verulega fara að
gæta í sumar og er líður á
haustið. Ilinn þekkti hag-
fræðingur, Mr. Dexter M.
Keezer, benti t. d. nýlega á,
að fulltrúar, sem koma fram
fyrir áhrifamestu aðilana,
verlcamenn, bændur og iðn-
aðinn, hafi í hendi sér efna-
hagsleg örlög landsins. Þessir
aðilar hafi þvingað fram verð-
bólguna, og það sé lítið' útlit
fyrir, að þeir muni leggja
nauðsynlegar hömlur á sjálfa
sig til að stöðva hana aftur.
!
Ýmsar tegundir
vara lækka
nú í verzlunum í Banda-
ríkjunum, t. d. vörur úr bóm-
ull, ýmsar vefnaðarvörur, út-
varps- og sjónvarpstæki.
Nemur lækkunin frá 20—
40%. Á þetta rætur sínar að
rekja til þess, að framboðið
hefur verið meira en eftir-
spurnin. Það er t. d. sagt um
Chicago, að hún sé að'
drukkna í vörum. Þar er ekki
ferþumlungsrúm að fá fyrir
vörur í öllum bænum segir
,.Time“. Á hliðarsporunum á
járnbrautunum eru vagnarað-
ir með vörur, sem er skýlt
aðeins með yfirbreiðslum úr
segldúk. Allir skúrar eru full-
ir af vörum.
Smásalarnir eru nú hættir
að draga að sér og selja nú
birgðir sínar, og það er álitið’,
að smásöluverðsvísitalan
muni lækka á næstunni.
90% af framleiðslunni er
enn í þágu almennings. Fram-
leiðslan er nú meiri á öllum
vörum en á sama tíma í fyrra,
einnig á bílum, þrátt fyrir
vígbúnaðinn.
Shell byggir
nú 41 tankskip, samtals
900.000 lestir. Eru þetta
mestu skipasmíðaáform, síð-
an Kóreustyrjöldin brauzt út,
og hafa þau þó mörg verið
stór. Skipin verða byggð í
Bretlandi og Hollandi. Sam-
anlögð smálestatala tankskipa
Shell, ’verður eftir þessa við-
bót 3% milj. lestir.
Það má nokkuð marka hina
geypilegu aukningu olíúskipa
í eigu Shell á því, að árið
1930 var skipaeign félagsins
ekki meiri en sem nemur þess-
ari nýju aukningu.
Bjart útlit
er nú hjá Vestur-Þýzka-
landi í efnahagsmálum og hef-
ur batnað mjög upp á síð-
kastið. Fjármálasérfræðingur
Manehester Guardian . segir,
að það komi mjög á óvart,
hve ástandið sé heilbrigt. Að
vísu var dregið' mjög úr inn-
flutningnum fyrir nokkrum
mánuðum, en þá var hka bú-
ið að fullnægja hráefnaþörf-
inni, og síðan hefur verið
rnjög mikil framleiðsla og út-
flutningur. í marzmánuði var
greiðslujöfnuðurinn hjá
Greiðslubandalagi Evrópu
hagstæður um 11 milj. doll-
ara, og í apríl um 20 milj.
dollara. Það má búast við, að
áframhald verði á þessu
næstu mánuðina.
Miklar byggingafram-
kvæmdir eru nú í Vestur-
Þýzkalandi, og ekki sízt á
íbúðarhúsum. Iðnaðarfram-
leiðslan er nú 30% meiri en
hún var árið 1936 og útflutn-
ingurinn 20% meiri.
I Þýzkalandi eru mjög tak-
markaðar lánveitingar. Verzl-
unin verður að greiða um 11%
í vexti p. a., og bæði verzl-
unin og framleið'slan eru oft
þvinguð til að selja allt að
því með tapi.
TRÚARHETJAN
Eítir Alexis Kivi.
(Kafli úr sögunni Sjö bræður eftir finnska skáldið Alexis
Kivi. Bræðurnir sitja á háum steini umlcringdir af trylltri
nautahjörð, sem setið hefur um líf þeirra dægrum saman.
Hungrið sverfur að' þeim. Juhani biður Aapo, bróður sinn,
að segja þeim einhverja sögu, sem dreift geti hug þeirra frá
hungrinu).
Aapo: Ég kann eina sögu, sem hungrið kemur mér ein-
mitt. nú til að minnast. En hún fær okkur naumast til þess
að gleyma nauðsynjum og næringu líkamans, heldur þvert
á móti minnir okkur á mat og drykk.
Juhani: Þú átt við manninn í fjallinu. Eg hef heyi-t hana.
Timo: En mér er hún nýnæmi, segðu hana, Aapo bróðir.
Simeoni: Segðu hana, segðu hana bara.
Aapo: Já, það er saga af manni einurn, göfugri trúar-
hetju, sem um nokkurt skeið var fangi í hellum Háuhlíðar,
eins og forð'um daga fölva meyjan, en af annarri ástæðu.
Og Aápo sagði þeim þessa sögu:
Fyrrum þegar heiðni og kristni háðu enn harða baráttu
í Tavastalandi, var í hópi hinna kristnuðu mikils metinn
maður, frómur og ötull boðberi hinnar nýju trúar, sem
hann lét sér umhugað um að breiða út í skjóli hins sænska
vopnavalds. En skyndilega urðu brynjaðir hermcnnirnir að
halda aftur til heimalands síns, og hinir skírð'u Tavastar
voru ofsóttir grimmilega af heiðnum bræðrum sínum. Sum-
ir voru drepnir á hryllilegasta hátt, aðrir reyndu að bjarga
sér með flótta á villigötur skóganna eða í fjallahella eða
annars staðar.
Hinn frómi maður komst undán í gilin í Háuhlíðum, en
óvinir hans, sem eltu slóð hans fullir hefndarþorsta, upp-
götvuðu brátt, hvar han'n hafði falið sig. „Við skulum loka
úlfinn inni í holu sinni“, kölluðu þeir illkvittnislega og sigri
hrósandi. Þeir fylltu rarmnbyggilega upp, í hellismunnann,
til þess að maðurinn veslaðist upp í hungri og myrkri.
Hann hefði nú hlotið aumlcunarverðan dauðdaga, ef
drottinn hefði ekki látið gerast kraftaverk.
Varla var síðasta skíma dagsþóssins horl'in í hellismunn-
anum, er víðáttumikill hellirinn var uppljómaður af dá-
samlegum og silfurskærum bjarma. Og inni í miðju, köldu
fjallinu varð þannig hjá manninum himneskur dagur. Og
fleiri kraftaverk gerðust. Því sjá, skyndilega spratt upp úr
hellisgólfinu himintær lind, sem aldrei þraut, liversu milcið
sem maðurinn drakk úr henni, og þarna hafði maðurinn
stöðugt í fjallaskýli sínu hressandi drykkjarvatn.
En því næst hófst upp á lindarbarminum fagurt, grænk-
andi tré, er bar dýrlegustu ávexti, sem aldrei þurru, hversu
oft sem hann las þá, og þarna hafði maðurinn Ijúffenga
fæðu. Þarna eyddi hann dögum sínum, dásamandi drott-
inn sinn, og hér svaf hann um nætur og dreymdi sælunnar
land. Og dagar lians voru hlýir og bjartir, eins og sumar-
dagar, og næturnar dýrlegar rökkurstundir.
Þannig leið ei'tt ár, og blóð kristinna manna í Tavasta-
landi flaut í straumum. En þegar þetta hræð'ilega styrjald-
arár var liðið á enda og úti brosti við fagur september-
morgunn, barst hetjunni til eyrna hávaði frá hömrum og
járnkörlum í áttina frá lokuðum hellismunnanum. [ gegn-
um grjóturðina byrjaði bráðlega að lýsa fyrir deginum, og
á sömu stund hvarf hið dásamlega Ijós úr hellinum og
Hndin og ávaxtatréð á lindarbarminum.