Víðir - 25.08.1951, Blaðsíða 1

XXIII.
Reykjavík, laiigardaginn £5. ágúst 1951.
21. tölublað.
Kælivélar í vélbáfa.
Fyrir nókkrum dögum kom
til Hamborgar, vélbáturinn
FH-465. Hann hefur verið gð
ve.iðum í Norðursjónum og
reyUt smáfi'ystivél, sem verk-
fræðingafvrirtækið Lubeck-
Schlutup hefur smíðað fyrir
vélbáta. Frystikerfið er mjög
lítið og auðvelt í meðförum.
Kælivélin gengur hydraul-
iskt og er innbyggð' í kassa,
Vélarnar og kerfið vegur að-
feins 6—10% aí venjulegum
þunga kolsýruvéla og þriðja
hluta af nýtízku freon-kerfi.
Aðalverkefnið, sem er að
varðveita aflann eins nýjan
og unnt er, leysir vélin betur
af hendi en hinn bezti ís og
þurrís getur einn út af fyrir
sig. Ef fiskurinn er ísaðnr eins
og venjulega, fyrirbyggja vél-
arnar, að ísinn bráðni og leys-
ingarvatnið, sem venjulega
rennur úr honum, þrýsti sér
inn í fiskinn og skemmi bragð
hans og gæði. A þennan hátt
er unnt að geyma fiskinn ó-
skemmdan lengur en undir
venjulegum kringumstæðum.
Slík frystikerfi í vélbátum
myndu einnig spara ís mikið.
SPÁNN.
Norðmenn og íslands-
veiðarnar.
Síldveiðarnar við ísland
gáfu Norðmönnum eins og .ís-
lendingum goðár vonir til að
byrja með, og stim skip féngu
þegar góða veiði, og einsta.ka
gerðu sér vonir um að geta
farið heim í fyrri hluta ágúst-
mánaðar með fullfermi og
farið þá aftur, en lítið mun
hafa verið um það.
I sumar hefur verið hörgull
á sjómönnum á norska síld-
Veiðiflotann, og urðu margir
alveg að hætta við íslands-
veiðar af þessum sökum. En
skortur á sjómönnum hefur
ekki aðeins verið til síldvéiða
við Islands strendur, heldur
einnig til fiskveiða í Norður-
sjónum, svo að þátttakan í
þeim hefur orðið minni í sum-
ar en í fyrra og hittiðfyrra.
Það er þó álitið, að þessi
skortur sé aðeihs stundarfyr-
irbrigði. Margir sjómenn
hafa undanfarið leitað sér al-
vinnu í landi. Og það er áíit-
ið, að tmgir menn, sem farið
háfa í siglingar og til Ame-
ríku, muni bráðlega snúa
héim aftúf1 og halda áfram að
stúnda fiskveiðar.
Spánn er 194.780 fermílur
að stærð. íbúatalari £8 mil.j.
Spánn hefur lengi verið
mikið viðskiptaland Islend-
mga. Spánverjar eins og gðr-
ar kaþólskar þjóðir neyta
mikils fisks, sém hefur lengst
af verið aðalútflutningsvara
íslendinga, Fyrir borgara-
styrjöldina komst saltfiskút-
flutningur Islendinga til
Spánar upp í 60.000 lestir á
ári, sém er geýsimikið rriagn,
Spánvérjar hafa éinriig keypt
nokkuð af salthrognum, sem
þeir nota fyrir beitu við
gardínuveiðarnar..
í þorgarast'yrjöldinni lágu
viðskipti við Spán að mestu
leyti mori, og í síðustu heims-
styrjöld voru sáralítil við-
skipti við Spánverja. Bretar
sátu þá fyrir öllum fiskút-
flutningi landsmanna. Síð-
ustu árin hafa viðskiptin við
Spán verið hafin á ný, en þó
erin í smáuin stfl borið sarn-
an við það, sérir áður var. I
ár hafa þó verið gerðir sanm-
irigar úm sölu á 4000 lesturn
af sáltfiski fyrir verðmæti um
80 rnilj. króna.
Fyrirkomulag viðskiptanna
ýið Spán er, að Islending-
ar kaupi vörur fyrir jafnvirði
þess, sem þeir flytja út þang-
rað. Þetta fer frarir á þann
hátt, að innflytjendúr ,á Spáni
greiða ijm á reikning Lands-
banka Islands í spönskum
banka ándvirði þéirra vara,
sem þeir kaupa frá Spáni, og
ávísar ^vo Landsbankinn ,á
þennan reikning fyrir vprp-
kaupunr á Spáni og öðrum
viðskiptum, t. d. ferðamanna-
gjáldeyri.
Yfirdráttur, sem nemur
.... milj. króna, má eiga sér
stað á þessum reikningi.
Viðskiptin í ár fyrstu 7
mánuðina eru þannig, að inn
hefur vei-ið flutt frá Spáni fyr-
ir £8% milj. króna, en út fyr-
ir 11% milj. króna. Eru það
1447 lestir af þprrfiski, 191
lest af saftfiski óverkuðum og
£10 lestir af hrognum.
Fiskfai-mur fyrir um 1£
milj. króna er nýfarinn til
Spánar,
A tölunni um innfíutning-
inn sést, að íslendingár hafa
keyþt ekki svo Íítið af Spán-
verjum. Það er líka mjög trú-
jegt, áð íslendingar geti keypt
ýmsar vörur, sem þa vanhag-
ar um, ódýrt á Spáni. Kaup-
gjald er þar mjög lágt. Af
nokkrum fáúrn vörútégurid-
rim, sem keyptar hafa verið
frá Spáni, hefur lijá almenn-
ingi komizt óprð á spánskar
vörur. Það er sjálfsagt á Spáni
eins og í öllum löridum hægt
að fá óvandaðar ýörrir og þá
fyrir, tiJsýaráridi verð, eins og
var méo kápuefnin, sem mesta
athygli vöktu. Það er allt
annað en að fá sviknar vörur.
Þó er ekki fyrir það' að synja,
að það geti líka átt sér stað
í ölluiri löndum og, þá sjálf-
sagt eins á Spáni.
Þegar sá, sem þetta ritar,
ræddi riýlega við forstjóra
einnar af 5 stærstu skipa-
smíðastöðvunum á Spáni,
sem hefur £500 manns í vinnu,
um óánægju þá, sém komið
hefði frarri hjá íslendingum
með einstaka vöfur, sem
keyptar hefðu verið frá Spáni,
og sagði hóriuni frá 50 bað-
körum, sem pípulagninga-
meistari hér hefði keypt, og
11 voru með götum og málað
yfir, eftir þyí sem honum
sagðist frá, þá sagðist hann
vilja geta fengið að vita, hver
hefði selt slíka vöru, því að
þessháttar væri skemmdar-
starfsemi, sem ætti að hafa
upp á. Hann væri búinn að
kaupa það niikið af baðkör-
um og öðrum hreinlætistækj-
um, að hann vissi það af eigin
reynslu, að um mjög góða
framleiðslu væri að ræða.
Spánverjum er annt um á-
lit kaupsýslustéttar sinnar,
og það er síður en svo, að
íslenzkir kaupsýslumenn geri
spönskum stéttarbræðrum
sínum nokkurn greiða með
því að latá hjá líða að kvarta
yfir misfellum sem slíkum og
lcrefjast fullra bóta. En á
meðan menn eru að fá sam-
bönd við' fvrirtæki, sem þeir
geta fullkomlega treyst, er
þeim opin leið og örugg að
láta vörumiðlara, sem á
Spáni eins og í oðrum lönd-
um hafa menn nreð sérþekk-
ingu í vörugæðum, skoða fyr-
ir sig vörurnar. Slíkt kostar
sáralítið.
Á Spáni er margbreytilegt
landslag, fjöllótt, dalir og há-
slettur og ávaxtaekrur, eink-
um með ströndinnj. í frjó-
sömustu ávaxtahéruðunum
er hver blettur ræktaður, allt
aldintré og rís. Þar eru þrjár
uppskerur á ári. Mikíir þurrk-
ar eru, og eru áveitur, þar
sem. því verður við komið,
riotaðar til þess að bætá úr
vatnsskortinum. Landið er
þar svo dýrmætt, að naut-
peningui'inn stendur inni all-
an ársins hring.
Ferðamannastraumur hef-
ur vaxið til Spánar síðustu
árin. Ferðamenn fá sérstakt
gengi, sem er 110,94 pesetar
fyt'ir pundið. Annars er geng-
ið á Spáni breytilegt, t. d. fá
útflytjendur ávaxta 70—80
peseta fyrir pundið. Þetta
hggkyæma gengi orsakar, að
mjög ódýrt er að fei-ðast á
Spáni og kaupa þar ýmislegt
smávegis eips og ferðamanna
er siður. Herbergi og niatur
er varla meira en hálfvirði á
móti því, sem gerist nú í
norðlægari löndum. Matur er
ágætui' á Spáni ög yfirdrifinn.
Sama er að segja um herbergi,
þau eru góð.
Heitasti. tíminn á Spáni eru
3 sumarmánuðirnir júní, júlí
og ágúst, og er þá oft óþægi-
lega heitt fyrir Norðurlanda-
búa, einkum í Madrid, sem
liggur í dal á hásíéttunni inni
í miðju landinu. Við strönd-
ina eru alls staðar baðstaðir,
sem eru mikið sóttir. Um
miðjan daginn eru sölubúðir
og skrifstofur lolcaðar.
Ein helzta skemmtun Spán-
verja er nautaatið. Er það í
öllum borguin, sem hægt er
að gefa það' nafn. Ferðamenn
koma ekki svo til Spánar, að
þeir sjái það ekki. Það er síð-
degis á sunnudögum.
Það er mjög algengt, að
veitingahús flytji borð og
stóla út á gangstéttina og
gestirnir sitji þar. t stærstu
borgunum eins og Madrid og
Barcelona eru margir nætur-
klúbbar. Þar er mikið um
spánska dansa.
Eftir kvöldmat, klukkan 9
—11, — hádegismatur er kl.
2—4, — fyllast allar helztu
göturnar af fólki. Það gengur
um í kvöldsvalanum í léttum
sumarfötum ári nokkurra yf-
irhafna og er samt notalega
heitt.
Fólkið er vingjarnlegt við
útlendinga og boðið og búið'
til þess að greiða götu þeirra.
Það er ekki að sjá, að lög-
reglan hafi nokkur afskipti af
Þingnefnd afhugar
hafnarskiiyrði.
Sj ávarútvegsnef nd norska
stórþingsins ferðast um þess-
ar mundir með ströndum
Noregs með það fyrir augum
að kynna sér hafnarskilyrði
á liinum ýmsu stöðurn með
tilliti til venjulegra siglinga
og með hagsmuni , fiskveið-
anna fyrir augum. Ferðin
tekur 17 daga og lýkur núna
um mánaðamótin.
Nýlízku verksmiðjuskip.
Bandaríkjamemy eru nú að
byggja verksmiðjuskip upp
úr gömlu tankskipi, og verð-
ur þar einkum niðursuða á
fiski, einnig hráðfrysting.
Ivostar þetta sem svarar 12
milj. króna. Skipið er 3500
lestir. Áhöfnin er £1 maður.
69 rnanns vinna í verksmiðj-
unni. Framleiðsluafköst eru
3300 kassar af niðursuðu eða
40 lestir af hraðfrystum fiski-
Ivæligeymslur skipsins rúma
50.000 kassa af niðursuðu og
1000 lestir af frosnum fiski.
Óvanalega mikill ís
við Bjarnarey.
Isinn hefur verið óvenju-
lega sunnarlega við Bjarnar-
ey í sumar. Um síðustu m,án-
aðamót var ísinn aðeins 5
mílur austur af eynni. Afla-
brögð hafa verið' rýr á þess-
um slóðum.
Salt Atlantshafsins.
í hverjum 100 1. af sjó í
Atlantshafinu er 3% kg. salt.
Saltvinnsía var einu sinni á
Reykjanesi við Isafjarðar-
djúp.
ferðamönnum, nema hvað ó-
einkennisklæddir lögreglu-
menn fylgjast með, hverjir
ferðast með járnbrautarlest-
unum og koma einu sinni og
líta á vegabréfin. Þetta gildir
jafnt um útlendinga sem
Spánverja sjálfa.
Tollskoðun hjá ferðamönn-
um er ekki að'eins á Spáni
heldur og í Frakklandi og
Englandi aðeins til mála-
mynda, og yfirleitt ekki litið
á farangurinn. J, ’ ,, .
ÍSFISKSÖLUR:
Dagar mitti
Söludagur: Skipsnajn: sölu: Sölust.:
20. ágúst Hallveig Fróðad., Rv. Grimsby
Lestir: , v, MtZalv. kg-
25S i 9429 kr. 1.70