Víðir - 01.09.1951, Blaðsíða 2

2
VÍÐIR
| 2>i*ir
11 kemur út á laugardögum [i
|i Fylgirit: ['
i | GAMALT OG NÝTT ![
11 Ritstjóri: ■[
! I EINAR SIGURÐSSON [[
|| Sími 2685 [!
11 Víkingsprent [i
■ I«m^rt/wwwwwwvw\^v5
VondamáL sem
ekki þolir bið.
— Eftir síldarúthaldið í
sumar stend ég í svipuðum
sporum og áður en skulda-
skilin komu til. Og nú hefi ég
engin tök á að ná mér í rek-
netaútbúnað, hversu mikla
þörf, sem ég hefi fyrir það,
því að hann kostar nú um 80
þús. krónur, þegar kaupa
þarf allt að nýju, — verður
mörgum útgerðarmanninum
að orði.
Sumarið í sumar hefur far-
ið illa með margan manninn.
Þó að aðrir geri það sæmilegt
og sumir ágætt, hafa sorglega
margir tapað öllu sínu.
Undanfarið hefur þeim út-
gerðarmönnum, sem verst
hafa verið leiknir af veiði-
brestinum fyrir norðan, verið
veitt aðstoðarlán. Einnig hef-
ur þeim verið veittur frestur
gagnvart kröfuhöfum, svo að
þeir yrðu ekki stöðvaðir mitt
í atvinnurekstri sínum. Nú
eftir að skuldaskilin eru kom-
in til, er ekki um neitt slíkt
að ræð'a, enda vafasamt,
hversu æskilegt slíkt fyrir-
komulag er gagnvart útgerð-
inni, og það getur heldur ekki
verið hjálp, þegar til lengdar
lætur.
Hvað bíður nú þeirra
manna, sem verst hafa orðið
úti fyrir norðan í sumar? Þeir
skulda mannahlutinn að
meiru eða minna leyti, fæði
o. fl., sjóveðskröfur. Verður
nú gert sjóveð í skipunum og
þau auglýst á nauðungarupp-
boði. Og hverjir verða þá til
að kaupa. Ætli þeir, sem
kynnu að eiga eitthvert fé,
vildu leggja það í útgerð, eins
og nú horfir. Það er næsta ó-
líklegt.
Stofnun hlutatryggingar-
sjóðs bar vott um mikinn fé-
lagslegan þroska. Þeir, sem
betur gekk, réttu þeim, sem
illa höfðu orðið út.i, hjálpar-
hönd. Hlutatryggingarsjóður
á að tryggja menn fyrir ó-
höppum af veiðibresti. Hann
hefur aldrei tekið almennilega
til starfa, því að fé hefur
vantað í hann. Oft er þörf, en
nú er nauðsyn, þegar öll sund
eru lokuð fyrir útgerðar-
mönnum, að sjóðurinn verði
fær um að leysa hlutverk sitt
af hendi og bjarga því, sem
bjargað verður hjá þeim, sem
tí-l n u ocj Ijdumdl.
Það mun sjálfsagt vekja at-
hygli margra, að útlán bank-
anna eru réttum 500 milj. kr.
hærri í ágúst í ár en á sama
tíma í fyrra, eða um 60%.
Það mundu fáir hafa trúað
því eins mikið og talað er um,
hve útlán úr bönkunum séu
takmörkuð og eru það áreið-
anlega til vissra greina.
Hér er ekki aðstaða til þess
að greina frá, í hverju þetta
liggur, en sjálfsagt á aukin
framleiðsla sjávarafurða frá
því í fyrra sinn verulega þátt
í þessu. Ennfremur sjálfsagt
lán til litgerðarinnar í sam-
bandi við síldveiðarnar bæði
fyrir norðan og eins sunnan-
lands. Það þarf orðið óhemju
fé í allt, sefn heitir veiðarfæri.
Eitthvað kann einnig að hafa
verið lánað í verzlunina fram
yfir það, sem var í fyrra. Eft-
ir því sem afkoma ríkissjóðs
hefur verið, ætti þar ekki að
hafa verið bætt við skuldim-
ar, en ríkissjóður var áður
frekur á jötunni hjá bönkun-
um, og er það enn.
Ef mótvirðissjóður er dreg-
inn frá, hafa innlán aukizt um
39 milj. króna. Það er gott og
rétt eiga til greiðslu úr sjóðn-
um.
Landssamband íslenzkra
útvegsmanna verður að taka
forystuna í því, að síldveiði-
deikl hlutatryggingarsjóðs
taki til starfa sem allra fyrst.
Þegar hægt er að selja allar
sjávarafurðir jafnóðum úr
landi fyrir sæmilegt verð og
aflabrögð eru ekki verri en nú
er, er nauðsynlegt, að allur
fiskiskipaflotinn geti verið að
veiðum.
í rétta átt, en ekki verður það
talið mikið eins og ástatt er.
Það vekur athygli, hversu
tekizt hefur að halda seðla-
veltunni í skefjum, að hún
skuli aðeins vera 13 milj. kr.
meiri en fyrir ári síð'an þrátt
fyrir hina gífurlegu vaxandi
dýrtíð, sem hlýtur að kalla á
aukna veltu.
Það er langt síðan gjald-
eyrisafstaða bankanna hefur
verið jafnerfið og nú, og eins
og sakir standa er sjálfsagt
ekki hægt að yfirfæra sam-
stundis allt, sem menn óska
eftir, og harðir skilmálar eru
oft settir fyrir opnun ábyrgð-
ar, en það er samt alveg furða,
hvað lítil fyrirstaða hefur ver-
ið á yfirfærslu hjá bönkun-
um, t. d. í sambandi við frí-
listann.
Verð á ull og bómull
er mikilvægast, þegar um
framleiðslu á vefnað'arvöru er
að ræða, þó að vinnulaunin
hafi þar sitt að segja. Verð á
ull hefur nú fallið um 60%
frá því sem það komst hæst
í janúar sem afleiðing af
Kóreustyrjöldinni. Nú eru
uppboðin á haustmarkaðin-
um í Nýja-Sjálandi nýbyrj-
uð, og er ekki búizt við frek-
ara verðfalli. Ameríkanar
geta ekki til lengdar dregið
sig í hlé með innkaup og
verða fyrr eða seinna að hefja
stór innkaup á ný, og mun
það gera verðið á ull trygg-
ara.
Hvað bómullina snertir er
útlit fyrir mikið framboð. I
fyrra var eitthvert lélegasta
uppskeruár, sem lengi hefur
komið í Bandaríkjunum, eða
10 milj. ballar. í ár er álitið,
að uppskeran verði 17*4 milj.
ballar, eða þriðja mesta upp-
skeran í sögunni. Vegna hinn-
ar lélegu uppskeru takmörk-
uðu Ameríkanar í fyrra út-
flutninginn á bómull með
þeim afleiðingum, að verðið
hækkaði geysilega í Egypta-
landi og Brasilíu og víðar, þar
sem framboð er á bómull,
jafnvel upp fyrir U. S. A.
verðið.
Sem afleiðing af hinni
miklu uppskeru í Bandaríkj-
unum hefur verðið fallið svo
mjög á bandarísku bómull-
inni, að það er aðeins lítil-
ræði fyrir ofan það verð, sem
stjórnin ábyrgist bændum
sem lágmark. Þegar svo
Bandaríkin hafa afnumið út-
flutningstakmarkanir á bóm-
ullinni, er útlit fyrir, að verð
á bómull yfirleitt verði í ná-
inni framtíð lágt og nokkuð
stöðugt.
Það eru nokkrir erfiðleikar
hjá vefnaðarvöruiðnaðinum
eins og stendur, því að enn
eru til miklar birgðir frá fyrra
kapphlaupi, en á næstunni er
a. m. k. útlit fyrir lækkandi
verð á vefnaðarvöru, einkum
þó þeirri, sem er úr bómull,
svo að vefnaðarvara verður
ódýr samanborið við aðrar
vörur. Það er einnig útlit fyr-
ir harða samkeppni í vefnað-
arvörum, því að næstum öll
Seðlar í umferð
Heildarútlán
Heildarinnlán
Ohagstæð gj.eyrisafstaða gagnv. útl.
lönd Evrópu hafa eftir stríð-
ið aukið mjög afkastagetu
sína í framleiðslu vefnaðar-
vara, og nú þegar allt útlit
er fyrir, að nægilegt verði af
hráefni, er ekki að efast um,
að framleiðslan verður mikil.
Hráeíni lækka.
Hin fræga vísitala Moodys
í New York, sem er fræg um
allan heim og sýnir m. a.
breytingar á verði hráefna,
hefur verið að lækka undan-
farið. 14. júní náði hún há-
marki sínu, 494 stigunr. 1.
ágúst var hún komin niður í
465 stig, og eftir miðjan mán-
uðinn var hún komin niður í
458 stig.
Stál hækkar í Bretlandi.
Eftir því sem „Financial
Times“ skýrir frá mun stál
hækka í Bretlandi um 20%.
Hækkun á öðru járni mun
fylgja í kjölfarið. Þannig er
verð á þakjárni komið upp í
£ 150 lestin, en var í sumar
£ 130.
Kolaútflutningur Breta
var 18 milj. árið 1950, eða
1.4 milj. lesta minni en árið
áður. Aftur á móti jókst inn-
anlands notkunin um 6 milj.
lesta, í 201 milj. jestir, og
þannig jókst framleiðslan á
árinu.
533 milj. lesta af olíu
eru framleiddar árlega í
heiminum. Af þessu magni er
álitið, að Sovétríkin framleiði
um 44 milj. lesta, eða tæp
9%. Amerísk, ensk og hol-
lensk félög framleiða 480 milj.
lesta, eða 88%.
l.ág.1961. l.ág.mö.
milj. kr. 103 180
_ _ 1205 795
— — 851* G7S**
— — 35 0.4-
* Mótvirðissjóður milj. kr. 193. ** Mótvirðissjóður milj. kr. 54.
BANKARNIR:
Ferðin til Lourdes.
Eftir ÖNNU CARREL
Framh.
„Ég kemst aldrei til Lourdes“, andvarpaði hún í eymd
sinni.
„Við skulum gefa yður sprautu“, sagði Lerrac, og hjúkr-
unarkonan ýtti upp erminni á holdlausum handleggnum.
„Kvalirnar verða horfnar á fimm mínútum. En á meðan
skuluð þér lofa mér að líta á magann á yður og rjóða á
hann ofurlitlu af ópíumseyði“.
Hjúkrunarkon'an fletti með æfðu handbragði ofan af hin-
um sprengþanda kvið sjúklingsins. Glampandi hörundið
var teygt eins og útspýtt skinn, og rifin í síðunum sköguðu
út eins og spenntir bogar. Orsök þess uppblásturs var ber-
sýnilega geigvænleg bólga og fyrirferðarmikill poki, graft-
arsullur undir naflanum. Þetta voru augljósir lífhimnu-
berklar. Ennfremur voru fótleggirnir stokkbólgnir og blóð-
hitinn upp úr öllu valdi, og bæði hjartaslög og öndun var
með meira en eðlilegum hraða.
Þarna komst Lerrac að raun um það, sem nunnan, sem
komið hafð'i með sjúklinginn í lestina, hafði sagt honum,:
að' foreldrar Maríu Ferrand hefðu dáið úr svipuðum sjúk-
dómi og María sjálf hefði verið heilsulaus alla sína ævi. Á
17. ári hafði hún hóstakjöltur, þurran hósta, og spýtti blóði.
Þegar hún var á 18. ári, fékk hún brjósthimnubólgu, og
gröftur var tekinn úr vinstra lunga hennar. Þó að henni
skánaði þetta, hafði hún aldrei náð fullum bata. Og fyrir
átta mánuðum, þegar hún lagð'ist á sjúkrahúsið, tók kvið-
urinn að bólgna, hún fékk hita og læknirinn, sem rannsak-
aði sjúkdóminn, kvað upp úr með það, að hún hefði líf-
himnuberkla. Fám dögum fyrir pílagrímsförina kom upp-
skurður til álita, en yfirskurðlækni virtist ástand hennar
svo ískyggilegt, að ættfólki hennar var tjáð, að lækning á
sjúkdómi þessum væri vonlaus. En hún hafði verið' svo
ákveðin að fara þessa ferð til Lourdes, að það var að lok-
um samþykkt.
Allar þessar upplýsingar voru nákvæmlega í samræmi við
athuganir Lerracs sjálfs. Þegar hann virti fyrir sér kvið
sjúklingsins, flaug honum í hug eins til tveggja þumlunga
skurður, rétt fyrir ofan naflann, og cocain-deyfing. Hann
afréð með sjálfum sér, að þetta skyldi reynt, — ef hún
kæmi lifandi aftur heim frá Lourdes.
Morfínið' var farið að verka.
„Mér líður betur“, hvíslaði María Ferrand.
Lerrac var ómögulegt að fá sig til að fara aftur inn í sinn
eigin vagn, þangað til lestin næmi staðar. Hann settist því
á bekkinn og beið.
Komið var að sólrisi. Sætur ilmur angaði af ökrunum,
en þessi fyrsti morgunblær hreinsaði þó ekki né gegnsýrði
fúla óloftið innilokaða, þar sem sjúklingarnir áttu svo bágt
með að draga andann. Þarna lá nú María Ferrand með
þrútið andlit og andaði einnig að sér hinu daunilla lofti.
Blá augnalokin afturlukt. Það virtist hafa runnið á hana
blundur eftir morfínsprautuna. Hjúkrunarkonunni,■ sem
virti fyrir sér sjúklinginn, er hvíldi þarna í ró, hafði ber-
sýnilega létt mjög fyrir brjósti.
Rósfingraðir geislar morgunsólarinnar lyftust mjúklega
yfir brúnir grænna hæð'anna, komu snöggvast við í vagn-
dyrunum, námu svo staðar á andliti sjúku stúlkunnar og
gældu við hana.