Víðir - 08.09.1951, Blaðsíða 2

2
VÍÐIR
j MWWtNWWWWWWVWMV
|| lfiðir
]i kemur út á laugardögum ji
j i Fylgirit: I'
GAMALT OG NÝTT !j
j Ritstjóri: i!
EINAR SIGURÐSSON j|
| j Sími «685 j!
J i Víkingsprent Ji
Opinber íhlufun
og hröfur.
Afskipti þess opinbera af
einstaklirignum aukast með'
ári hverju jafnframt því sem
skattar og gjöld eru þvngd.
Þetta gengur svo langt, að
borgararnir eru farnir að
mynda samtök til þess að
veita valdhöfunum nokkurt
aðhald. Skattgreiðendafélag-
ið er til komið á þann hátt.
Það má segja, að bæjarstjórn-
armeirihlutinn hafi borið sig-
ur úr býtum í viðureigninni
við félagið í fyrstu lotu. Hann
kom fram áformum sínum
um aukaútsvarið, en svo lær-
dómsríkt hefur þetta verið',
að ólíklegt er, að fitjað verði
upp á því sama á næstunni.
Það er þó svo, að munurinn
er ekki allur, hvort útsvör eru
lögð á einu sinni á ári og þeim
mun hærri þá eða tvisvar.
Hitt er aðalatriðið að fara vel
með fé og íþyngja ekki at-
vinnuvegunum og borgurun-
um um skör fram.
Það má segja, að' þeir flokk-
ar, sem fara með stjórn lands-
ins, séu í orði á móti miklum
afskiptum þess opinbera. Þeir
telja sig líka fylgjandi rétt-
látri skatta- og tollalöggjöf.
En á borði hafa þeir hingað
til ekki verið neinir eftirbát-
ar hinna flokkanna við að
koma á fót nefndum og skrif-
stofubáknum, svo að segja á
hverju ári. Og þá hefur ekki
verið mikill ágreiningur á
þingi, þegar um það hefur
verið að ræða að leggja æ
þyngri og þyngri fjárhagsleg-
ar byrgðar á borgarana í
gamalli eða nýrri mynd.
Afleiðingin af ósjálfstæði
borgaranna við sívaxandi í-
hlutun þess opinbera hefur
það í för með sér, að til þess
eru gerðar kröfur svo að segja
um allt milli himins og jarð-
ar. Þegar einhversstað’ar er
atvinnuleysi er úrræðið að
gera út nefnd á fund ríkis-
stjórnarinnar og fá hana til
þess að ráða fram úr vand-
ræðunum. Þegar illa árar til
lands eða sjávar, eru gerðar
kröfur til þess opinbera um
hallærishjálp. Og ríkið er
hinn góði hirðir, hvort sem
það er nú af einlægri um-
hyggju fyrir velferð lands-
manna eða af ótta við’ að
missa atkvæði við næstu
d'i'zAww 0(j fjaiAnát.
Heildarútlán bank-
anna 1. ágúst 1950
voru í síðasta blaði talin
795 milj. króna. Þetta voru
almenn lán, en þar fyrir utan
voru verðbréf og lán stofn-
lánadeildarinnar, sem námu
244 milj. króna. Heildarútlán-
in voru því 1. ágúst í fyrra
1039 milj. króna og höfðu því
aukizt um 256 milj. króna á
einu ári, til 1. ágúst 1951.
Skiptir nokkuð
í tvö horn.
Erlander forsætisráðherra
Svía og Bertil Ohlin formað-
ur Eolkeflokksins héldu ný-
lega ræður, þar sem skiptir
nokkuð í tvö horn. Erlander
er tiltölulega bjarsýnn, en það
sama verður tæplega sagt um
Ohlin.
Erlander segir:
Þegar línurit yfir verð-
hækkanir í útlandinu sýnir,
að þær séu í þann veginn að
hætta og þegar þeir bjartsýnu
kosningar, þá er venjulega í
slíkum tilfellum veitt óspart
úr ríkissjóði, en borgararnir
almennt fá á eftir að borga
brúsann í nýjum sköttum og
tollum.
Þessi stefna hlýtur að leiða
til þess, að ríkið verði meira
og meira allsráðandi í einu og
öllu, eða svo kann að fara, að'
borgararnir rísi gegn því, þeg-
ar þeirn þætti áþján þess op-
inbera keyra úr hófi fram.
Hvorutveggja myndi hafa í
för með sér aukið einræði.
voga sér að vænta verðlækk-
ana, verður það verðugt hlut-
verk fyrir okkur að reyna að
hindra, að öfl í landi voru
valdi hættu á útbreiðslu
verðbólgu.
Verðlagið á innfluttu vör-
unum hefur hækkað, en það
hefur það einnig gert á þeim
útfluttu. Það er líklegt, að við
getum aukið innflutning vorn
og jafnframt aukið gjaldeyr-
isforðann. Hann var í maí
ekki nema 899 milj. króna.
Þetta var ekki mikið, og
margir báru kvíðboga fyrir,
að við værum að verða fá-
tækir og við' gætum ekki
keypt jafnmikið af vörum er-
lendis frá og við gjarnan vild-
um. Nú hafa útflutningstekj-
urnar hækkað það mikið, að
13. ágúst áttum við gjaldeyr-
isforða, sem nam 1350 milj.
króna.
Bertil Ohlins fórust m. a.
orð á þessa leið:
Svíþjóð hefur notið góðs af
hinum almenna vígbúnaði.
Land vort hagnast um hundr-
uði milj. króna á, að útflutn-
ingsverðið hefur stigið langt
um meira en innflutnings-
verðið. En samt sem áður hef-
ur verðbólgan í Svíþjóð sein-
ustu árin verið miklu meiri
en í flestum öðrum löndum,
sem standa á svipuðu stigi og
vér. Framfærslukostnaður í
Svíþjóð hefur síð'an Kóreu-
styrjöldin brauzt út, vaxið,
og búizt er við, að í haust
nemi hækkunin 15—20%, þar
sem hún hefur aðeins numið
10% í Bandaríkjunum og
Bretlandi og verulega miklu
minna í Sviss. Þessi þróun
sýnir veikleika stjórnarinnar.
Tilkostnaður
danskra verzlana
hefur hækkað um 1.6% í
ár. Þetta kemur í ljós af
kostnað'ar- og veltuyfirliti 700
verzlana þar. Verður þessi
aukna útgjaldahækkun að
greiðast af 11.6% brúttóhagn-
aði og 5.2%, nettóhagnaði.
Danskir smásalar hafa far-
ið fram á rýmkun á álagn-
ingu hjá verðlagseftirlitinu,
en sem stendur er 63% af
veltunni háð afskiptum verð-
lagseftirlitsins.
Verðlagið í
U. S. A. hækkar.
Framfærslukostnaður í U.
S. A. náði nýju hámarki í júlí,
og komst þá vísitalan upp i
185 stig yfir meðaltal áranna
1935—1939.
Met uppskera af hveiti.
Samkvæmt bráðabirgðayf-
irliti verður hveitiuppskeran í
Vestur-Kanada meiri en
nokkru sinni í sögunni, eða
556 milj. skeppur.
Hækkun á New-
York-kauphöllinni.
Það að slitnað' hefur upp
úr samningaumleitunum í
Kóreu, hefur haft í för með
sér hækkun á mikilvægum
matvælum og mörgum hrá-
efnum á New York-kauphöll-
inni. Einnig hækkuðu hluta-
bréf í fyrirtækjum, sem hafa
samninga um framleiðslu á
því, sem heyrir vigbúnaðin-
um til.
Verður togara-
byggingum hætt?
Stjórn evrópisku Marshall-
samvinnunnar, sem fjallar um
fiskveiðarnar, hefur rætt um
hina stöðugt vaxandi erfið'-
leika á að selja fisk í Mars-
hall-löndunum.
Sérfræðingar ráða ein-
dregið til að stöðva frekari
togarabyggingar. Ef ekki
verður séð fyrir nýjum mörk-
uðum, versna sölumöguleik-
arnir við hvern nýjan togara,
sem byggður er.
I öllum Marshalllöndum
hefur verið byggt mikið af
fiskiskipum, og í Þýzkalandi
einu hafa 10 nýir togarar
bætzt við' á þessu ári, sem
rúma hver um 250 lestir af
ísuðum fiski.
Danskt útgerðar-
félag gjaldþrota.
Tuxen & Hageman hefur
lýst sig gjaldþrota. Það var
einkum* útgerð kæliskipsins
„Brisk“ sem reið baggamun-
inn. Hvert óhappið hefur rek-
ið annað í útgerð þessari, og
nú liggur skipið með' brotna
vél niður á Flórídaskaga í
Bandaríkjunum. Þetta félag
átti „Capitana“, sennilega
sama skipið og Magnús And-
résson átti. Það átti einnig
kæliskipið ,,-Jane Lolk“, sem
var í fömm hér við land og
var lítið tréskip. I fyrra, þeg-
ar það kom með frosinn fisk
frá Grænlandi, var það rétt
rekið upp í Urðirnar í Vest-
mannaeyjum með um 50
manns innanborðs. Þessi tvö
síðasttöldu skip var þó félag-
ið nýbúið að selja.
Ferðin til Lourdes.
Eftir ÖNNU CARREL
Framh.
„Hvenær fara þeir með sjúklingana í Iaugina?“
„Við byrjum klukkan hálftvö“, svaraði A. B.
„Allt í lagi, klukkan er ekki alveg 12 núna“, svaraði
Lerrac. „Við höfum alveg nógan tíma. Við skulum fá okk-
ur göngutúr".
Þeir gengu saman hlið við hlið eftir sólljómaðri götunni,
þangað til þeir komu að litlu kaffihúsi, sem hafði hreiðrað'
um sig í friðsælum skugga undir háum steinvegg. Þar námu
þeir staðar og báðu um kaffi. A. B. bað um blek og pappír
og fór að skrifa ungu konunni sinni, sem beið hans heima
í París.
Lerrac hallaði sér aftur á bak upp að veggnum og virti
fyrir sér andlit vinar síns. Þetta kom svo flatt upp á hann,
að ungur heimsmaður eins og A. B. skyldi -af sjálfsdáð'um
hafa ferðazt alla þessa löngu leið í þriðja vagns farrými,
með öllum þessum viðbjóðslegu, ósjálfbjarga, munaðar-
lausu örkumlamönnum, og fórna sjálfum sér í þrotlausri
guðsþjónustu til að hjúkra þeim, og aka svo þessum litlu
sjúkrakerrum hverri af annarri gegnum fjölförnustu stræti
borgarinnar og syngja bænarsálma hárri röddu. Það gat
verið vegna þess, að un^jp konan hans átti von á barni.
Líklegast hafð'i hún sent hann til Lourdes til að ákalla bless-
un hinnar heilögu Meyjar yfir barnið. Það gat enginn efi
á því leikið, að það var þess vegna, sem hann hafði tekizt
þetta kvalræðisfulla starf á hendur. Trú A. B’s var enn-
þá einlæg og laus við allan efa eins og trú smábarnsins.
Lerrac tók að' hugleiða, hve þroskaferill hans sjálfs hefði
verið ólíkur þessu, þrátt fyrir það að hann og A. B. voru
framleiðsla eins og sama skóla og höfðu fengið hina sömu
trúarlegu menntun og uppeldi. Lerrac, sem var á kafi í vís-
indanámsgrein sinni, hafði orðið stórhrifinn af þýzka trúar-
vísindajátninga fræðikerfinu um gagnskyggna rannsókn og
skýringar. Trúhneigð hans og trúarhugsjónir höfðu verið
malaðar mélinu smærra í rannsókna- og skilningsskýringa-
kvörninni og loks fokið yeg allrar veraldar og látið honum
einungis eftir elskulegar minningar um unaðslegan og dá-
samlegan draum. Og svo hafði hann leitað hælis í umburð-
arlyndri efasýki. Rationalisminn, skynsemisstrúin, full-
nægði prýðisvel gáfnafari hans, en í djúpum hjarta hans
lá falin kvöl, nístandi sársauki yfir því að vera keyrður í
bóndabeygju inn í þröngt stállunga, og óslökkvandi, ósval-
andi þorsti í öryggi, hvíld og i'rið og elsku. Honum fannst,
að hann hefð'i lært svo lítið og það á kostnað fegurðar-
forðans, sem lagður var í birgðaskemmu hans innra manns
á æskustund. Hann hugsaði með sjálfum sér: sannleikur-
inn er ætíð sorglegur og ljúfsár. Hann var vansæll maður.
Hann sneri sér til A. B., sem nú hafði lokið við að skrifa
bréf sitt, og spurði: „Veiztu, hvort nokkur sjúklingur hefur
læknazt við' laugina í morgun?“
„Nei“, svaraði A. B. „En ég varð sjónarvottur að krafta-
verki í „Hellinum“. Gömul nurina, sem hafði fengið ólækn-
andi meinsemd í fótinn vegna liðskekkju fyrir 6 mánuðum,
hlaut fulla lækningu og varpaði frá sér hækjum sínuin“.
Lerrac leit í snatri yfir blöðin í minnisbók sinni. „Er það
ekki nunnan, sem var kölluð systir D. og var hjúkrunar-
kona í Guð's-gistihúsi í Lyon?“ spurði hann.
„Jú, sú hin sama“, svarað'i A. B.
„Einmitt það. Lækning hennar er athyglisvert dæmi um
sjálfsefjun", sagði Lerrac. „Það vildi svo til, að hún var
ein af sjúklingunum, sem ég rannsakaði. Sinateygði fótur-
inn hennar, sem ég rannsakaði samvizkusamlega, var 1
himnalagi. En þessi góða systir taldi sjálfri sér trú um, að
/