Víðir - 15.09.1951, Side 1

XXIII.
Reykjavík, laugardaginn 15. sept. 1951.
24. tölublað.
Dýrmælasla eignin.
FISK AFLINN:
1. sept. 1951:
Slægður fiskur með liaus 251.710 lestir
FREÐFISKURINN:
Framleiðsla:
1. sept. 1951:
Sölumiðstöð hraðfrystihúsanna 893 þús. ks.
Samband íslenzkra samvinnufélaga 177 — —
Fiskiðjuver ríkissins 43 — —
1. sept.1950:
200.000 lestir
1. sep t. 1950:
551 þús. ks.
08 — —
17 — —
> Samtals 1113 þús. ks.
Afskipanir:
Sölumiðstöð hraðfrystihúsanna 512 þús. ks.
Samband íslenzkra sambinnufélaga 68 — —
Fiskiðjuver ríkisins 17 — —
636 þús. ks.
Samtals
Þyngd kassanna er 50—56 lbs.
597 þús. ks.
SALTFISKURINN:
Fullstaðinn saltfiskur (bátaf.)
Fullstaðinn saltfiskur (togaraf.)
1. sept. 1951:
17.725 lestir
8.441 —-
1. sept. 1950:
29.884 lestir
16.774 —
Samtals
26.166 lestir
46.658 lestir
Þurrfiskur
Blautfiskur
Afskipanir:
7.599 lestir
14.247 —
577 lestir
13.198 —
sínu á þriðja ársfjórðungin-
Flofvarpan og kafkúlan.
Nýjar rannsóknaraðferðir
ráðgerðar í Vestur-Þýzka-
landi.
í Hamborg er stofnun, sem
fæst við rannsókn veiðar-
færa. Hún hefur samvinnu
við ýmsar verksmiðjur, sem
framleiða vaði og garn. Stofn-
un þessi gerir jafnframt til-
raunir með ýmsum tækjum
til þess að finna, hvar fiskur-
inn hefst við í hinum ýmsu
vötnum í Þýzkalandi. Nú er
í ráði að hefja nýjar rann-
sóknir með' sjálfvirkri vörpu
úti á sjálfum miðunum.
Vísindamennirnir við stofn-
unina munu ekki láta sér
nægja vatnsmælingar með
dýptarmælum, sem settir eru
á línur og op botnvörpunnar
og flotvörpunnar til að á-
kveða kraftana, sem hafa á-
hrif á línurnar og vaðinn og
til að mæla opnunarhæðina.
Reir vilja sjálfir sjá og full-
vissa sig um, hvernig umhorfs
er niðri í vatninu í kringum
hina sjálfvirku vörpu og
revna að ljósmynda allt, sem
sjáanlegt er. Stofnunin hefur
því með aðstoð bæjarstjórn-
arinnar í Hamborg og sér-
fróðra kafara látið' gera köf-
unarkúlu úr gömlu tundur-
dufli. Hún er 150 cm i þver-
mál og hefur 8 mm þykka
veggi, sem útbúnir eru sterk-
um íjóskösturum og mörgum
smágluggum til þess að taka
ljósmyndir í gegnum niðri í
vatninu. Rannsólcnarskipið
„Meerkatze“ (sem var hér)
hefur reynt kúluna við Fær-
eyjar á 130 metra dýpi,
mannlausa. Hún þoldi þrýst-
inginn, svo að að ári má
búast við, að í fyrsta sinn fari
lifandi maður í heimsókn nið-
ur til fiskitorfanna á leið
þeirra eftir hafsbotninum til
þess að ganga úr skugga um
stærð' þeirra og hreyfingar ut-
an við og framan við hina
opnu vörpu,
Gamall fiskiskipaflofi.
Fiskiskipafloti Norðmanná
þykir nú orðið gamall. Ekki
eru þó fyrir hendi nákvæmar
skýrslur um aldur hans nema
síðan 1940, en þá var yfir
helmingur flotans yfir 20 ára,
og þar af var % yfir 30 ára.
Ríkið' hefur hönd í bagga
með, hvað byggt er af skip-
um, og þykir þar hafa skort
nægilegan skilning á þessum
málum og þá m. a. fyrir vönt-
un á yfirsýn yfir ásigkbmulag
og aldur fiskiskipaflotans.
Hið þróttmikla, framsýna,
hugsjónaskáld, Einar Bene-
diktsson, hefur kveðið öð'rum
betur um auðlegð' Islands.
Hvatti hann landa sína til
dáða og ekki hvað sízt í eína-
hagsmálum. Einar var maður
glöggskyggn á hið hagnýta í
atvinnulífi þjóðarinnar og
benti á það á sterkan og á-
hrifaríkan hátt.
Þegar Einar er fulltíða
maður og byrjaður að yrkja
hvatningarljóð sín til þjóðar-
innar, fara merkilegir fram-
faratímar í hönd, sem hafa
haldizt svo til óslitið fram á
þennan dag. Munu framfarir
þær, sem átt hafa sér stað' á
Islandi á þessu tímabili, eiga
fáa sína líka í veraldarsög-
unni, þegar miðað er við
fólksfjölda.
I stað torfbæjanna, sem
þjóðin lifði í mann fram af
manni í 1000 ár og hver kyn-
slóð varð að eyða starfsorku
sinni í að endurbyggja, er
hún nú að eignast góðan og
varanlegan húsakost.
I stað þýfðra túna, sem
gáfu af sér fárra kúa fóður,
og blautra engja, eru nú víða
komin mikil, slétt tún, þar
sem bóndinn aflar allra sinna
heyja með nýtízku vélum.
I stað götuslóðanna eru
komnir vegir, sem liggja um
landið landshornanna á milli,
svo að nú er senn vart nokk-
ur sveit, sem er ekki komin í
vegasamband við höfuðþjóð-
vegi landsins. Svo til allar ár
liafa verið brúaðar og sumar
á fleiri en einum stað', svo að
þær eru ekki lengur farar-
tálmi ferðamönnum eða lífs-
hættulegar.
í stað lítt haffærra smá-
fleyta til að sigla á milli landa
hefur þjóðin eignazt vandað-
an og góðan kaupskipaflota,
sem jafnframt því að full-
nægja langt til þörfum þjóð-
arinnar um siglingar, keppir
við aðrar þjóðir á heimshöf-
unum. Opnu róðraskipin, sem
setja varð í hróf að hverri sjó-
ferð lokinni vegna liafnleysis,
eru horfin og í staðinn kom-
inn vandaður og vel búinn
fiskiskipafloti, og víðast eru
komnar góðar og öruggar
hafnir. Jafnframt þessu hefur
þjóðin eignazt myndarlegan
loftflota á fáum árum.
í stað grútarlampanna, sem
híbýlin voru lýst með, og
skánar og mós, sem eldað var
við, er nú sem óðast verið að
virkja vatnsföll landsins, svo
að á næstunni verður raf-
orkan komin í nær hverja
sveit. Þá hefur heita vatnið
og gufan verið beizluð til ó-
metanlegra þæginda fyrir
landsbúa.
Og hvað er svo að segja um
fólkið sjálft? Þar hafa fram-
farirnar orðið ekki hvað
minnstar. I stað mjög ófull-
nægjandi menntunar, sem
þjóðin varð að búa við, er nú
komið fullkomið skólakerfi,
sem er hvöt fyrir alla, sem
nokkurn vilja hafa í þá átt að
mennta sig. Á tæknilega og
verklega sviðinu hefur þó
þjóðin tileinkað sér jafnvel
enn meiri kunnáttu. Fram-
leiðsla hennar verður nú full-
komnari og vandaðri með
hverju árinu, sem líður, og
stendur á ýmsum sviðum
öðrum þjóðum ekkert að baki
í þeim efnum.
Og' ef framþróunin lieldur
þannig áfram, hversu mikils
má þá af þjóðinni *vænta
næstu hálfa öld, og hversu
búsældarlegt ætti þá ekki að
geta orðið í landinu um næstu
aldamót. Þá ætti Islendingum
að liafa fjölgað um nálægt
100.000 með' sömu fólksfjölg-
un og nú er, eða íbúatala
landsins nærri tvöfaldazt.
En framtíð þjóðarinnar velt-
ur fyrst og fremst á því, að
henni takist að vernda sjálf-
stæði sitt. Lítil þjóð er í meiri
hættu stödd af ágengni ann-
arra þjóð'a en hinar stærri.
Sterk frelsisþrá þjóðarinnar
og einangrun landsins sem
eyríkis er henni nokkur vörn
í þessurn efnum.
En það er eins með þjóðar-
skútuna og hverja aðra fleytu.
Það veltur mikið á forvstunni.
Forystumenn þjóðarinnar
ráða jafnan miklu um, hversu
henni tekst að hagnýta sér
starfsorku sína og landsgæði.
Það er því jafnan mikil á-
byrgð, sem hvílir á þessum
mönnum, ekki aðeins gagn-
vart samtíð' sinni, heldur og
þeim, sem eiga að erfa landið.
Dýrmætasta eign þjóðfé-
lagsins eru starfsamir borgar-
ar. Þess vegna er það blóð-
taka, þegar horfa verður á
bak ungum mönnum og kon-
um í blóma lífsins fyrir fullt
og allt af landi burt. Þessi
Markaðurinn I USA.
Sú verðhækkun, sem átti
sér stað á matvörum í Banda-
ríkjunum í desembermánuði
s.l., hélt áfram næstu 3 mán-
uðina eftir áramótin og
dreifðist jafnt yfir. Því var
hins vegar öðru vísi farið með
smásöluverðið á fiski. Það
hækkaði um mánað'amótin
febrúar, marz og átti svo fyr-
ir sér að falla um mánaða-
mótin marz og apríl.
Eins og heitasti hluti árs-
ins er sá tími, sem mest veið-
ist af fiski í Bandaríkjunum,
er liann einnig sá tími, þegar
minnst eftirspurn er eftir
frosnum og nýjum fiski. Seg-
ir þetta til sín í lægra verð-
lagi. Aftur á móti er þá tölu-
verð eftirspurn eftir niður-
soðnum fiski. Fiskframleiðsl-
an nær venjulega hámarki
hætta er alltaf fyrir hendi,
þegar atvinnuleg þróun staðn-
ar. Það er rninni hætta með
andlegu þróunina, hún fylgir
venjulega í kjölfar þeirrar
efnahagslegu.
Fram á leið, og það sem
liröðustum skrefum, lilýtur
því að vera hvatning leið'tog-
anna til þjóðarjnnar jafnt á
atvinnu-, fjármála- sem
st jórnmálasviðinu.
um og er þá um 40% af árs-
framleiðslunni. Með haustinu
liækkar fiskverðið' svo venju-
lega.
Byggingu kæligeymsla
fleygir ört fram, og er álitið,
að það muni hafa áhrif í þá
átt, að þeir varaforðar, sem
þar eru geymdir, dragi úr
verðhækkunum.
Kaup ríkisstjórnarinnar á
fiski hefur ekki haft nein
teljandi áhrif á markaðinn,
lielzt er það þá á niðursoðinn
lax og einstaka niðursoðnar
tegundir.
10 fiskiskip fil Tyrklands.
Skipasmíðastöðin Schichau
á að smíða 10 fiskiskip, sem
fara. eiga til Tyrklands. Tvö
eru þegar haffær. Þau eru 21
m á lengd, taka 35 lestir,
skipsskrokkurinn er klæddur
stáli, og þau liafa 180 hest-
afla dieselvél. Stýrishúsið er
fram á skipinu, þannig að hinn
hluti skipsins er fyrir lestina,
veiðarfærageymslu og olíu-
geymi. Þau eru útbúin dönsku
trollspili, lestirnar eru ein-
angraðar og klæddar alúminí-
um. Á skipinu er siglutré, sem
draga má niður. Skipin á að
nota til veiða í Miðjarðarhaf-
inu við strönd Tyrklands.
ÍSFISKSÖLUR:
Dagar miUi
Söludagur: Skipsnafn: sölu: Sölust.: Lestir: Meðalv. kg.
7. sept. Karlsefni, Reykjavík Grimsby 142 £ 4662 kr. 1.50
11. — Elliðaey, Vestm. Grimsby 112 £ 4936 — 1.90
12. — Havðbakur, Akureyri , Grimsby 213 £10164 — 2.15
13. — Hallveig Fróðad., Rvík Hull 163 £ 5116 — 1.40
18. — Goðanes, Norðfirífi Grimsby 143 £ 5039 — 1.60