Víðir - 15.09.1951, Blaðsíða 3

VÍÐIR
3
25% framleiðslu-
aukning.
Efnahagssamvinnustofnun-
in í París (OEEC) hvetur nú
til 25% framleiðsluaukningar
hjá Vestur-Evrópulöndunum
á næstu 5 árum. M. a. er það
álit stofnunarinnar, að Vest-
ur-Evrópa eigi að geta verið
sjálfri sér nóg, hvað kol snert-
ir og ekki þurfa að flytja inn
hin dýru kol frá Ameríku.
Þessi áform koma fram í 20
punktum, þar sem rætt er um
hinar ýmsu ákvarðanir, sem
nauðsynlegar eru til þess að
ná þessu marki.
Skýrslurnar.
Freðfiskurinn. Það er eftir-
tektarvert við framleiðslu
frosna fisksins, að framleiðsl-
an hefur nærri tvöfaldazt, það
sem af er árinu. Frystihús
Sambands ísl. samvinnufélaga
og Fiskiðjuverið hafa meira
en tvöfaldað framleiðslu sína,
en frvstihús Sölumiðstöð’var
liraðfrystihúsanna hafa aukið
hana um rúmlega 60%.
Rétt rúmur helmingur af
* frosna fiskinum hefur þegar
verið fluttur úr landi.
Bankamir. Gjaldeýrisaf-
staða bankanna hefur á ein-
um mánuði, ágúst, batnað um
77 milj. króna, var óhagsætð
um 35 milj. króna 1. ágúst.
Mótvirðissjóður hækkaði um
25 rnilj. í ágústmánuði, og
virðist því svo sem þessi
bætta aðstaða sé ekki öll að
þakka auknuin útflutningi.
Inn- og útflu tningurinn. 1.
sept. var verzlunarjöfnuður-
inn óhagstæður um 179 milj.
króna.
Fiskaflinn var 1. sept. s.l.
25% meiri en á sama tíma í
fyrra.
Saltfiskframleiðslan hefur
gengið mjög mikið saman
miðað við 1. sept. í fyrra, svo
að hún er nú rétt um 20.000
lestum minni.
Dönsku frystihúsin í Eged-
esminde og við Sukkertoppen
á Grænlandi hafa nú tekið til
starfa og vinna nú með full-
um afköstum.
Nokkrir danskir sjómenn
ætla að hafa vetursetu á
Grænlandi og stunda fisk-
veiðar.
BANKARNIR
Seðlar í umferð
Heildarútlán
Heildarinnlán
Hagstæð gj .eyrisafstaða gagnv. útl.
* Mótvirðissjóður milj. kr. 218.
l.sept.1951: l.sept.1950:
milj. kr. 197 183
— — 1278 1066
— — 907* * 682**
— — 42 -t- 20
** Mótvirðissjóður milj. kr. 62.
ÚTFLUTNINGURINN:
Heildarútflutningur í ágústlok 1951 milj. kr. 383
Heildarúlflutningur í ágústlok 1950 — — 190*
* Nokkuð annað gengi.
INNFLUTNINGURINN:
Heildarinnflutningur í ágústlok 1951 milj. kr. 562
Heildarinnflutningur í ágústlok 1950 — — 318*
* Nokkuð annað gengi.
Islenzki fiskurinn íUSA.
Það eru aðallega þrír aðil-
ar, sem selja íslenzka frosna
fiskinn til Bandaríkjanna,
amerískt fyrirtæki, sem Sölu-
miðstöð hraðfrystihúsanna
hefur sett á stofn í New York
og Jón Gunnarsson verkfræð-
ingur veitir forstöðu, amerískt
fyrirtæki, sem selur fisk Sam-
bands íslenzkra samvinnufé-
laga mjög á sama hátt og fyr-
irtæki SH, og svo firma Garð-
ars Gíslasonar, sem sjálfsagt
mun einnig vera amerískt
firma. Það er ekki auðvelt
fyrir útlendinga að starfa á
annan hátt í Bandaríkjunum
en að stofna amerísk fyrir-
tæki, þó að þau séu eign út-
lendinga. Og ef um félög er
að ræða, sem þannig eru til-
komin, verða Ameríkanar að
vera meira og minna í stjórn
þeirra.
Það, sem hefur mest háð
sölunni á íslenzlca frosna fisk-
inum í Bandaríkjunum, er
það, hve illa hefur gengið að
hafa nóg úrval af helztu teg-
undunum, sem markaðurinn
kallar eftir. Hér kemur til
greina gamla lögmálið í við-
skiptum, að sá, sem hefur lít-
ið úrval, verður lit undan í
samkeppninni, því að auðvit-
að vill viðskiptavinurinn að
öðru jöfnu skipta, þar sem
hann getur fengið á einum
stað það, sem hann vanhagar
um. Nú hefur t. d. söluumboð
Hraðfrystíhúsanna eimingjis á
boðstólum 1 og 5 punda
karfaflök í öskjum, sem hef-
ur verið framleitt mjög mikið
af hér í vor og sumar, stóra
lúða og 15 punda öskjur með
Iþorski, þó að nokkuð sé að'
rætast úr í þessu efni þessa
dagana við komu nýrrar send-
ingar.
Af einum eða öðrum ástæð-
um virðist vera lítið til af
þorskflökum og verðið því
mjög stöðugt.
Það er verulegum erfiðleik-
um bundið að selja jafnmik-
ið magn af karfa í Bandaríkj-
unum og nauðsynlegt er.
Fyrst og fremst hefur þessi
vara ekki verið þar á mark-
aðinum af Islendinga hálfu
og svo hitt, að íslenzki karf-
inn er miklu stærri en sá, sem
veiðist við strendur Ameríku,
og það tekur sinn tíma fyrir
neytendurna að venjast
þessu. Hér þyrfti því á mik-
illi auglýsingastarfsemi að
halda.
Eins og skýrt var frá í vor
féll verðið á stórlúðunni þá
mjög á markaðinum, og hélzt
það lágt í allt sumar. Ef ekki
hefði dregið úr lúðuveiðinni
hér, er fram á sumarið kom,
hefðu frystihúsin annað hvort
orðið að hætta að kaupa hana
eða lækka verðið. Til þess
kom þó ekki, því að lúðuveið-
in var þá búin að þessu sinni.
Nú hefur lúðuverðið lagazt
lítils háttar. Sáralitið hefur
verið selt af íslenzku lúðunni
í sumar í von um, að verðið
hækkaði aftur. Ennþá helzt
þó verðið óbreytt í sumum
ríkjunum.
íslenzki, frosni fiskurinn er
nú orðinn mikilvægur á ame-
ríska markaðinum, og fer það
magn, sem Islendingar selja
þar, stöðugt vaxandi. Þeir
menn, sem hafa valizt til þess
að selja hann, hafa reynzt
Klukkan var um 2, þegar Lerrac kom til laugarinnar,
en sjúklingarnir voru enn ókomnir. En þarna hjá stórum
hlyntrjám og fossandi vatni úr æðandi straumnum stóðu
hinar blámáluðu byggingar, þar sem sjúklingarnir voru
baðaðir. Hálfhringurinn, sem ætlaður var fyrir sjúkrabör-
urnar og hjólakerrur sjúklinganna, var aðgreindur frá píla-
grímaflokknum með járngirðingu.
Lerrac gekk inn og settist á bekk nálægt dyrunum á
stúlknalauginni. Allt umhverfis var kyrrð, fögnuður og frið-
ur. Hann naut með ánægju hins einkennilega unaðar af
þessari Lourdes, þar sem svo margar skelfingar voru saman
komnar og úr þeim bætt og þær útskýrðar í svo miklu ljósi.
Flokkur pílagríma kom í Ijós. A. B. og annar sjálfboða-
liði báru á milli sín sjúkrabörur. A þeim lá María Ferrand.
Ungfrú d’O hélt hvítri sólhlíf yfir dánargrímunni á andliti
hennar. Slík eymdarsjón, sem er svo algeng í hverju sjúkra-
húsi, vakti ógurlegan hrylling utan dyra, þar sem allt birt-
ist í svo skæru, brennandi Ijósi.
Burðarmennirnir settu sjúkrabörurnar á jörðina augna-
blik, áður en þeir gengu að lauginni. Sjúka stúlkan var
bersýnilega meðvitundarlaus. Lerrac lagði hendina á úln-
lið hennar. Æðin sló hraðar en nokkru sinni áður, og and-
litið var öskugrátt. Engum gat dulizt, að unga stúlkan
var að gefa upp öndina. Hann fór að brjóta heilann um,
hver áhrif það myndi hafa á pílagrímana, ef hún dæi í
lauginni. Hvað myndu þeir þá halda um kraftaverkin?
Kirkjuklukkan sló 2. Fjöldi af smákerrum, sem burðar-
mennirnir drógu, nálguðust, og fylgdu þeim fleiri og fleiri
hópar pílagrima. Fyrrum hafði Lerrac orðið hrærður af að
sjá þessar þjáningar, en nú, þegar hann leit yfir allan þenn-
an þjáða skara og sá hina staðföstu trú, sem ljómaði af
asjónum þeirra, varð hann var undursamlegrar, nýrrar
kenndar í sál sinni.
Saman borið við þessa krossbera var María Ferrand ekki
í raun og veru eins ógæfusöm og hún virtist vera, Það var
vegna þess að hún fól Kristi alla sál sína og alla sína von.
Lerrac hugsaði með sjálfum sér, að dauð'i trúaðs manns
hlyti að vera friðsæll dauði. Hann bauð sérhverjum kross-
bera huggun eilífðarinnar. Ó, hversu viturlegra var að trúa
því. Ný trúarþrá vaknaði í brjósti Lerracs, þrá eftir að
trúa eins og þetta ógæfusama fólk, sem hann var nú stadd-
ur hjá, Og hann fór að biðja, biðja fyrir Maríu Ferrand,
sem hafði kvalizt svo óbærilegum kvölum. Hann bað hina
heilögu Maríu Mey að endurreisa hana til lífsins og sjálfan
hann til lifandi trúar.
En trúaræsing Lerracs varð fremur endaslepp. Hann
beitti sjálfan sig hörðu og rak sig öfugan inn á hinar öruggu
koppagötur samræmdra vísindalegra rannsókna og strengdi
þess heit að vera algerlega óhlutdrægur. Hann vissi, að
María Ferrand var ólæknandi, að lækning á æðandi líf-
himnuberlclum var ómöguleg. Og, livað sem gerðist, ætlaði
Lerrac að reynast læknaliðsveit sinni trúr og var reiðubú-
inn að samþykkja sönnunargildi hvaða fvrirbæris, sem
hann hefði sjálfur rannsakað.
Sjúklingarnir voru enn að flykkjast inn í umgirta svæðið,
og nú voru allir sjúkir menn úr spítalanum komnir og lágu
á jörðinni. Þeir voru allir mjög rólegir. S. M., foringi sjálf-
boðaliðanna og sjálfskipaður helgisiðastjóri, gekk nú fram
með miklum fyrirgangi og skipaði flokki sínum að gera
beina röð sjúkrabaranna. Þá staðnæmdist ungur prestur
fyrir framan börurnar. Nú var stundin komin, er syngja
skyldi hinn hátíðlega bænasöng, litaniuna. Á bak við bekk-
ina teygðust gáróttir bylgjukambar af hvítum andlitum
og hattlausum höfðum upp úr ólgandi mannhafinu, — alla
leið fram á fljótsbakkann.
Lerrac sá, að María Ferrand var borin síðust. Hann
hraðaði sér til hennar. Líðan hennar var óbreytt.
mjög dugmiklir í starfi sínu
og leyst af héndi erfitt verk,
sem var að ryðja íslenzka
frosna fiskinum braut á þess-
um kröfuharðasta markaði
heimsins, bæði hvað gæði og
útlit umbúða snertir, en
frystihúsaeigendur og verka-
fólkið hefur einnig sýnt, að
hér var fólk, sem var þeim
vanda vaxið að framleiða
vöru, sem þoldi samanburð
við hið bezta í þeirri grein.
En það verður aldrei brýnt
nógsamlega fyrir framleiðend-
um frosna fisksins að hafa á-
vallt fjölbreytt úrval. Að
vanta einhverjar tegundir eða
vissar stærðir a-f umbúðum er
það sama og að tapa við-
skiptavinum og tapa góðri að-
stöðu, sem hægt' er að hafa.
Sölumöguleikar í höfnum í
Vestur-Þýzkalandi fara yfir-
leitt versnandi, þar sem um
það bil helmingur fyrri kaup-
enda búa nú í Austur-Þýzka-
landi, en engir möguleikar eru
á innflutningi þangað. Þau
rúmlega 600 fyrirtæki, sem
eru í hinu sameinaða hags-
munafélagi fiskverzlunarinn-
ar, munu eiga við mikla örð-
ugleika að etja, ef ekki tekst
að opna markað fyrir fiskinn
á rússneska yfirráðasvæðinu
í Þýzkalandi.
*
„Rök" erfðavenja.
Sem kunnugt er eru marg-
ar erfðavenjur í sambandi við
það, að skipum er hleypt af
stokkunum. I Englandi var
það siður i gamla daga, að
skipstjórinn drakk heill skips-
ins, og síðan hellti hann
staupi fullu af rommi á þilfar
hins nýbyggða skips. Ef til
vill kalla menn þetta eyðslu-
semi, en rétt er að geta þess,
að áhöfnin hlaut einnig sinn
skerf af vökvanum, því að' á
þeim tímum voru engir skatt-
ar lagðir á áfenga drykki.
Jafnvel áhorfendur fengu
dropa. Ef einhver neitaði að
drekka, var það álitinn illur
fyrirboði um framtíð skipsins.
★
Allt að 98% af öllum fiski,
sem veiddur er í heiminum,
kemur frá veiðistöðum á
norðurhelmingi jarðar. Við
erum því auðugri en við höld-
um.
★
Það er eins með rigninguna
og þegar sósa er hrist úr
flösku. Lengi færð þú ekki
neitt, en svo færð þú allt í
einu allt of mikið.
★
Menn verða stöðugt háðari
ríkinu. Nýr maður kemur í
stað hinna gömlu. Fjallstind-
urinn er enn sveipaður þoku.
Þeir, sem hafa ekkert hug-
myndaflug, láta sér á sama
standa, þótt þeir verði teinar
í hjóli hinnar nýju vélar skrif-
finnskunnar. Þessi vél er orð-
in undirstaða lífsins. Og hún
er orðin sem guð, sem guð-
last þykir að gagnrýna og
glæpsamlegt að vinna gegn.