Víðir - 06.10.1951, Page 1

XXIII.
Reykjavík, laugardaginn 6. október 1951.
27. tölublað.
Kvikmyndun gamalla
alvinnuhálla.
Síldarsölfun 29. sepf.
Vestmannaeyjar 5695 tn.:
Hraðfrystistöðin 1911
Isfél. Vestm.eyja h.f. 723
Vinnslustöðin 3061
Þorlákshöfn 1202 tn.:
Meitillinn h.f. 1202
Grindavík 8.js\ tn.: Hraðfrystihús
Þórkötlustaða 2150
Hraðfrystihús
Grindavíkur 2630
Júl. & Sigfús 1350
Karl K. Karlsson 803
Hafsíld 795
Söltunarst. K. Þ. G. 703
Sandgerði 8766 tn.:
Miðnes h.f. 2566
Oskar Ilalldórsson 3064
Garður h.f. 2369
Barðinn h.f. 353
Söltunarst. Víkings 414
Keflavík og nágr. 17515 tn.:
Albert Bjarnason 363
Jóhs. Jónsson 110
Sveinbjörn Árnason 59
Margeir & Björn 2747
Félagssöltun F. E. B. 1981
Geir goði h.f. 2266
Steingr. Árnason 3256
Keflavík h.f. 1272
Samvinnufél. ísf. 445
Karvel Ogmundsson 730
Félagssöltun J. H. G. 1040
Egill Jónasson 686
Vogar h.f. 1224
Kári h.f. 314
Jón Hjaltalín 167
Hraðfrystistöð
Keflavíkur 269
Valtýr & Eggert 258
Páll Friðfinnss. 0. fl. 35
Gunnar Guðmundss. 295
Hafnarfjörðnr 6j01 tn.:
Bátafél. Hafnarfj. 732
Beint. Bjarnason 409
Fiskur h.f. 1404
Jón Gíslason 3237
Isberg 444
Sviði h.f. 102
Guðm. Þ. Magnússon 73
Reykjavíh 1791 tn.:
Björn Gottskálksson 336
ísbjörninn h.f. 384
Söltunarfél. Síldin 517
Aandey 246
Síf. 224
ísleifur Pálsson 54
ís h.f. 30
Akranes 5549 tn.:
Har. Böðv. & Co. 2443
Fiskiver h.f. 1300
Heimaskagi 1806
Samtals 55.352 tn.
Tæknin breytist á mörgum
sviðum. Aður fyrr þurftu
menn að skrá í letur frásagn-
ir af einu og öðru, sem þeir
vildu varðveita frá glötun,
mála það eða teikna eða rista
það á hellubjörg. Nú geta
rnenn ljösmyndað' og kvik-
myndað hluti og atburði, svo
að það gefi betri og gleggri
mynd af þeim en hægt er
jafnvel að gefa með rituðu
máli.
Og annað er það við kvik-
myndirnar, að það er svo fyr-
irhafnarlítið að tileinka sér
túlkun þeirra. Því er það', að
þær verða almennari með áji
hverju og ekki sízt í sam-
bandi við sjónvarpið. Það er
engu líkara en að hið ritaða
mál þoki stöðugt til hliðar
hjá almenningi fyrir þessari
nýju tækni, nema þá helzt
blöðin og það, sem skrifað er
til dægrastyttingar og
skemmtilesturs eins . saman.
Það er eins og það' sé að verða
of mikið erfiði að lesa. Að
hlusta og horfa er léttara,
jafnframt því sem það er oft
gleggra. Því er það, að út-
varp, kvikmyndir og sjónvarp
fer sigurför um löndin.
Fyrr og síðar hafa ritfærir
menn fært í letur frásagnir
af atvinnuháttum lands-
manna. Nú myndi fáum detta
í hug að fara að lýsa þannig
veiðum á togara eða vélbát
eða vinnu í frystihúsi og sízt
að' skrifa um það bók, í hæsta
iagi að rita um það blaða-
grein. Menn myndu fara um
borð í skipin og á vinnustað-
ina og kvikmynda vinnu-
brögðin, eins og menn eru nú
að gera einn á fætur öðrum.
Og þetta vill fólkið sjá, og
þetta hefur líka menningar-
legt gildi, er fram líða stund-
ir. Það má deila um, hvort
gildi þess er jafnmikið og hins
ritaða orðs, en bezt er þetta
hvort með öðru.
Kvikmyndun er tiltölulega
ódýr — 16 mm litfilma, sem
er 30 metra löng og tekur 10
—15 mínútur að sýna, kostar
180 krónur — og verður áður
en langt um líður kannske
allt að því jafnalmenn og
ljósmyndun er nú. Þá verður
algengt að taka slíkar myndir
af atvinnulífinu sem öðru.
Með góðri geymslu varðveit-
ast ljósmyndaplötur og film-
ur betur en ljósmyndirnar.
En eins og ljósmyndir lenda
fyrr eða síðar á forngripa-
söfnum, mun einnig fara
svo um filmur, sem alinenn-
ingur tekur. Meiri háttar
filmur, sem teknar eru sér-
staklega með það fyrir aug-
um að vera sýndar almenn-
ingi, verða svo eign skóla eða
annarra stofnana eða einka-
fvrirtækja, sem hafa áhuga á
að eiga sögu fyrirtækisins á
filmu.
Það er því fullt útlit fyrir,
að framvegis verði nokkuð vel
séð fyrir að varðveita sem
réttasta mynd af atvinnu-
háttum samtíðarinnar hér
eftir. En það gegnir öðru rnáli
með þá atvinnuhætti, sem nú
eru lagðir niður. Þar þarf að
vinda bráðan bug að því að
kvikmynda ýmislegt, sem er
í þann veginn að glatast í
þeim efnum.
Má t. d. nefna ýmislegt,
sem lýtur að sjómennsku, svo
sem fiskiróður á opnu skipi
frá söndunum, hákarlalegur,
flutning á fiski á reiðingi, fisk-
burð á krókum úr sandi og
fiski ekið á handvögnum. Enn
fremur aðgerð á fiski, eins og
hún tíðkaðist fyrrum, og var
m. a. framkvæmd af kven-
fólki, lifrarbræðslu eftir eldri
aðferðum, verkun aflans og
þá einkum herzlu hans í fisk-
byrgjum, skipasmíðar með
gömlum hætti og skinnklæða-
saum. Og er þá nokkuð nefnt,
er varðar sjávarútveginn.
Sjón er sögu ríkari, og
myndi það hafa mikið gildi
lyrir seinni tímann, ef því
yrði komið í verk að kvik-
mynda hina fornu atvinnu-
hætti, áður en þeir menn, sem
voru hér að verki, líða undir
lok og enn meira fyrnist yfir
hina fornu atvinnuhætti en
nú er.
Met.
Norskur bátur frá Tromsö,
sem veiddi með nót, fékk í
vetur 390 lestir af fiski við
Lofoten. Fyrra metið var 370
lestir. Aflametið á vetrarver-
tíðinni hér sunnanlands var
um 660 lestir, var það á línu
og í net.
Verður í Skagerak nýtt,
auðugt síldveiðitímabit
milli 1956 og 19961
Arne Takle jr. hefur *gert
nákvæmar rannsóknir á síld-
argöngunni í Skagerak, og
rannsóknir hans leiða í ljós
margt, sem atliyglisvert er.
Meðal annars getur hann
þess, að mikill sænskur fiski-
fræð'ingur álíti, að auðugt
síldveiðitímabil verði í Skage-
rak á árunum 1956 til 1996.
Ameríkutlugið hjá SAS
5 ára.
Kunnasta flugfélag á Norð-
urlöndum, S. A. S., hafði hinn
17. sept. s. 1. haldið uppi
reglulegu flugi til Ameríku í
5 ár. A þessum árum hafa
verið íarnar á vegum félags-
ins 3.357 flugferðir með 86.-
740 farþega. Ferðir eru nú
daglega vestur, og um hásum-
arið eru farnar 11 ferðir á
viku. Notaðar eru vélar DC-6,
sem taka 48 farþega. Næsta
ár verða teknar í notkun DC-
6 B, sem eru stærri og taka
58 farþega.
Stærsti togari í heimi
er eign franska útgerðarfé-
lagsins Joseph Huret & Cie í
Bordeaux, smíðaður í skipa-
smíðastöð í Frederikshavn í
Danmörku. Togarinn m.s.
„Jutland" er 70 m á lengd
milli stafna, 1600 brúttó lest-
ir og ber 1800 lestir. Hann er
knúinn af fjórgengis dieselvél,
sem er 1400 IIIK. Áhöfnin er
60 manns. Togarinn, sem
einnig má nota sem verk-
smið'juskip, er nú við rosk-
veiðarnar við New Found-
land og Grænland.
Snyrpunótina
var að minnsta kosti farið
að nota við Noreg árið 1900,
og kom hún þá frá Svíþjóð.
1905 og ef til vill fyrr voru
Norðmenn farnir að nota
hana við Island. Einn af sjó-
mönnum þeim, er þá voru
með, er enn á lífi í Noregi 80
ára gamall.
Svíakonungi gefin tunna
með islandssíld.
Tundurslæðarinn Bredskár
kom til Gautaborgar frá' Is-
landsmiðum fyrir um það bil
hálfum mánuði, en þar hafði
hann verið sænska síldarflot-
anum til aðstoðar. Áhöfnin
var ekki vel haldin eftir all-
erfiða heimferð í stonni og
rigningu í þrjá sólarhringa. I
tundurslæðaranum var m. a.
tunna með ljómandi góðri,
spikfeitri Islandssíld, sem
flutt var til Stokkhólms og
færð konunginum að gjöf með
kveðju frá sænskum sjómönn-
um, sem stunduðu síldveiðar
við Island í sumar.
Sænski síldarflotinn við Is-
land var í ár 35 bátar, einnig
voru um 180 norskir bátar, og
auk þess voru hér Finnar og
Færeyingar. Færeyingar
veiddu þó mest þorsk. Alls
munu um 2.000 manns hafa
verið á fiskveiðum við aust-
urströnd Islands í sumar.
Síldarflotinn, sem áður var
einkum á miðunum við norð-
urströndina og leitaði þá til
Siglufjarðar, varð í sumar að
yfirgefa þau mið og fylgja
síldinni eftir austur og suður
á bóginn, og voru veiðarnar
stundaðar þar alllangt til hafs.
Seyðisfjörður var því næsta
liöfn fyrir flotann í sumar.
Fiskveiðarnar hafa gengið
allvel í ár hjá Svíum. 7—8
köfunarferðir voru farnar, og
framkvæmdar hafa verið 50
viðgerðir á vélum og ýmsu of-
anþilja af mönnum um borð
í tundurduflaslæðaranum.
Mikil veiði, en lítii
laun.
í Noregi hefur ársfram-
leiðslan af fiski aukizt úr 900.-
000 lestum frá því fyrir stríð
upp í næstum lV> milj. lestir
í ár, þó með færri mönnum.
Árið 1950 var fiskmagnið
samanlagt 1.240.000 lestir og
var að verðmæti sem svarar
736 milj. íslenzkra króna.
Meðaltekjur sjómannanna
voru 1950 sem svarar 8.000
ísl. kr., en meðallaun vinnandi
manna í Noregi eru talin sem
svarar 13.000 ísl. kr.
í SFISKSÖLUR:
Söludagur: Skipsnafn: Sölust.: Lestir: Meðalv. kg„
27. sept. Hvalfell, Reykjavík Grimsby 159 £ 8854 kr. 2.55
29. — Geir, Reykjavík Grimsby 187 £10019 — 2.45
1. okt. Karlsefni, Reykjavík Bremerhaven 237 £10127 — 1.95
2. — Skúli Magnússon, Rvík Cuxbaven 221 £ 8870 — 1.80
2. — Jón forseti, Rvík Bremerhaven 250 £ 10550 — 1.90
3. — Röðull, Ilafnarfirði Cuxhaven 277 £11166 — 1.85