Víðir - 13.10.1951, Síða 1

XXIII.
Reykjavík, laugardaginn 13. október 1951.
28. tölublað.
Metsfór hvalveiðiflofi.
Stærsti floti í sögu hval-
veiðanna mun á næstu ver-
tíð taka þátt í veiðunum í
Suðuríshafi. Alls eru það 19
fljótandi bræð'slustöðvar og
þrjár á landi ásamt 280 hval-
veiðibátum, og næstum 12.-
000 manns taka þátt í veið-
unurn. Norðmenn hafa gert út
tíu leiðangursflota til úthafs-
ins, sem fara eiga á veiðar
með 132 hvalveiðibáta og
4.894 manns. Alls eru 7.874
Norðmenn skráðir á flotann
við Suðurheimsskautslandið.
Auk norsku og brezku leið-
angursflotanna munu eitt
hollenzkt, tvö japönsk, eitt
rússneskt og eitt hvalbræðslu-
skip frá Panama taka þátt í
veiðum þessum. Þetta er
mesti og öflugasti floti, sem
nokkurn tíma hefur lagt út á
veiðar eftir hvalnum.
Vaxandi samkeppni
frá Rússum.
Vertíð
byrja
þarf að
snemma.
in.
Svíar smíða 84 fiskveiði-
skip fyrir Sovétsambandið
þar af eru 45 togarar, 700 lesta
með 800 hestafla vél, og eru
fiskimjöls-, lýsis- og niður-
suðuverksmiðjur um borð í
togurunum. 50 þessara skipa
eiga að vera tilbúin fyrir lok
ársms 1952. Ahöfnin verður
um 43 manns á hverju skipi,
og eiga þau einkum að veiða
í Ishafinu. Ennfremur verða
smíðaðar fyrir Rússa í Sví-
þjóð 29 fiskiskútur, 45 lesta,
fyrir lok ársins 1952, og einnig
4 olíuskqo, hvert 1275 lesta,
og 6 kæliskip, 1100 Iesta, til
að flytja í frosinn fisk og
kjot.
í Hollandi á að smíða alls
32 skip fyrir Sovétsamband-
ið, þar af 6 olíuskip, 1 hval- ar-
bræðsluskip og 10 fiskibáta.
I Belgíu á að smíða 5 vöru-
flutningaskip og 7 togara fyr-
5r Sovétsambandið. Flestir
togararnir hafa þegar verið
afhentir.
I Danmörku á að smíða m.
a. 5 kæliskip, 5—6000 lesta,
og 8 selveiðiskip, 250 lesta
(mun hvert kosta sem svarar
3.4 milj. ísl. kr.) fyrir Sovét-
sambandið. Skulu þau vera
tilbúin innan tveggja ára.
Undanfarin ár hefur staðið
í stöðugu stappi milli útgerð-
armanna og ríkisstjómarinn-
ar um að fá starfsgrundvöll
fyrir vélbátaútveginn fyrir
vertíðina, sem þá og þá fór
í hönd. Oftast hefur það ver-
ið látið dragast alveg fram
undir hátíðir að vinna með
atorku að lausn þessara mála
og lausnin þá oft viljað þæf-
ast fyrir, og hefur því tíðast
verið komið fram í janúar, og
það stundum fram undir janú-
arlok, þegar loks hefur náðst
samkomulag.
Meðan á slíkum samning-
um hefur staðið, hafa útgerð-
armenn átt mjög ógreiðan að-
gang að útgerðarlánum.
Margir hafa því ekki getað
leyst út veiðarfæri sín, fyrr
en komið var fram í janúar,
og hefur slíkt seinkað, að þeir
kæmu bátum sínum af stað.
Þannig hefur það einnig ver-
ið um ýmsan annan útbúnað
til vertíðarinnar, eins og lag-
færingu á skipi og vél.
Allur fjöldinn af bátum
kemst því ekki af stað, um
leið og þessi mál leysast, og
má ekki láta það villa sér sýn,
þó að nokkrir bátar, sem
sæmilega stæðir útgerðar-
menn eiga, komist þegar af
stað
Fiskiðnaður í Ameríku.
strax og lausnin er feng-
Þannig hefur allur janúar-
mánuður oft farið forgörðum.
En janúar hefur oft verið eins
góður hvað aflabrögð snertir
og hinir mánuðir vertíðarinn-
*
Mfa nýir rússneskir
fogarar
voru í sumar við Alasund.
Aðeins einn þeirra lagðist við
bryggju, en hinir lágu úti á
firðinum. Öll áhöfnin varð að
vera undir þiljum, meðan
skipið lá við bryggju, nema
einn einkennisklæddur varð-
maður stóð vörð í brúnni.
BANKARNIR:
Seðlar í innferð
Heildarútlán
Heildarinnlán
Hagstæð gj.eyrisafstaða gagnv. útl.
milj. kr.
1. okt. 1951:
202
1288
891*
24
1. okt. 1950:
192
1081
085**
-f-16
Mótvirðissjóður milj. kr. 222.
Mótvirðissjóður milj. kr. 60.
Hér áður fyrr var það al-
gengt, að byrjað væri fyrir
árarnót, í desember og jafnvel
nóvember, og fiskaðist þá oft
særiiilega. Að vísu ekki eins
mikið og eftir áramótin, enda
var þá verið með styttri línu.
Þessi útgerð var ódýr, þar
sem notuð var gömul lína,
stutt sótt, og fáir menn. Vest-
firðingar vilja líka byrja sína
vertíð fyrir áramót, þar sem
fiskur gengur þar fyrr en hér
sunnanlands.
Nú þegar allur fiskur er
seldur og dágóð eítirspurn
eftir honum, er það mjög mik-
ilvægt, að hægt sé að koma
flotanum af stað sem allra
fyrst, og má því ekki dragast,
að fai-ið verði að vinna að
þessum málurii. Það væri
mjög skaðlegt fyrir alla aðila
og þjóðfélagið' í heild, ef allt
væri látið reka á reiðanum
fram undir áramótin, og þá
færi allt í strand eins og svo
oft áður. Óg- fjórði hlutinn af
vertíðinni færi forgörðum, og-
kannske vel það. Það má ekki
koma til, að svo fari að þessu
sinni.
Utgerðarmenn og aðrir,
sem þetta einkum snertir, svo
sem frystihúsaeigendur, ættu
því að halda sína árlegu
haustfundi í fyrra lagi og tala
sig niður á þessum málum.
Það fer varla hjá því, að þau
verði að ræðast við ríkis-
stjórnina, og væri gott, að öll
um slíkum samningum væn
lokið tímanlega. Jafnframt
væri séð fyrir, að útgerðar-
menn gætu fengið sín útgerð-
arlán, í síðasta lagi fyrir mán-
aðamótin nóvember—desem-
ber, fyrir vertíðina hér sunn-
anlands og fyrr fyrir vertíðina
fyrir vestan. Gæti þá svo far-
ið, að einhverjir gætu hafið
veiðar í desember, og að allir
væru a. m. k. tilbúnir strax
eftir áramót.
I5að þarf harðfylgi til, þeg-
ar um það er að ræða að skera
upp herör fyrir aukinni fram-
leiðslu og lagni við að sam-
stilla þá krafta, sem að henni
eiga að vinna. Verður það að
vera hlutverk ríkisstjórnar-
innar. Og nú, þegar markaðs-
aðstæður eru góðar, má ekki
láta neitt tækifæri ónotað' í
þeim efnum.
Árið 1949 var skipað á land
í Bandaríkjunum 2.5 milj.
lestum af fiski, en það’ er átta
sinnum meira en á Islandi,
tíu sinnum meira en í Dan-
mörku og tvisvar sinnum
meira en í Noregi. Fiskurinn
var veiddur bæði við strend-
ur og á hafi úti. Á hverjum
kílómetra við strönd Ame-
ríku var fluttur á land að
jafnaði fjórfalt meiri fiskur
en á hverjum km við strönd
Noregs. Og fiskurinn heldur
sig að mestu í stórum torfum
á fiskisvæðunum. Á þeim
stöðum hefur hafizt stóriðn-
aður.
Sardínur og túnfiskur eru
yfirgnæfandi við Kyrrahafs-
ströndina. Ameríski túnfisk-
urinn fer að mestu til niður-
suðuverksmiðja, sem eru í
námunda við hin miklu fiski-
mið við suðurhluta Kali-
forníu. Laxveiðarnar, sem
stundaðar voru í norðurhlrita
Bandaríkjanna og í Alaska,
gáfu einnig af sér góðan arð.
Mestur hluti laxins fór einnig
til niðursuðuverksmiðja, og
verksmiðjueigendurnir hafa
unnið að því nieð dugnaði, að
gæði vörunnar yrðu sem
mest. í Seattle liefur stjórn
verksmiðjanna komið á fót
mikilli efnarannsóknarstofu.
þar sem höfð er nákvæm um-
sjón með niðursuðu á laxi.
Slíkt hefur mikið að segja
fyrir laxniðursuðuiðnaðinn.
Af öllu fiskmagninu, sem
var, eins og áðnr segir, 2.5
milj. lestir 1949, var selt riýtt
32%, 11% var fryst, 2%
reykt, saltað eða þuri’kað,
Framh. á 4- síðu.
Auðæfi hafsins.
Norsk fiskiskip veiddu alls
1.240.000 lestir af fiski árið
1950, og var verðmæti aflans
upp úr sjó um 330 milj. norsk-
ar krónur. Flutt var út fyrir
meira en 560 milj. kr., en af
því fengust 140 milj. fyrir út-
flutning á fiskniðursuðuvör-
um, sem voru rúml. 35.500
lestir. Bandaríkin keyptu um
þriðjung af þessu magni.
Hinar miklu laxveiðar
í Kanada.
Hinar miklu laxveiðar í
Kanada munu færa Brezku
Columbiu og Kanada í þjóð-
arbúið um 35 milj. dollara,
og er það sem svarar 570 milj.
ísl. kr.
Yfir 300 snyrpu- og pökk-
unarbátar og yfir 6000 lax-
veiðibátar stunda þessar veið-
ar. Snyrpubátarnir eru öflug
timburskip, um 65 fet, en
pökkunarbátarnir eru nokkru
minni. Laxveiðibátarnir eru
einnig úr timbri og eru um
30—40 fet. Þeir eru allir í
einkaeign, og á flestum bát-
unum er aðeins einn maður.
Fiskasafn fyrirhugað
í Bergen.
Norðmenn hafa mikinn á-
huga á að koma upp fiska-
safni þessu og hafa góðan
skilning á því, hversu þýðing-
armikið það kann að verða
sem mikilvægur þáttur í rann-
sóknastarfsemi, engu síður en
það verður mönnum til á-
nægju og fróðleiks að skoða
það.
Bæði fiskasafnið' í Kaup-
mannahöfn og fiskasafnið í
Gautaborg, sem er þó heldur
minna, reyna að gefá ljósa
mynd af dýralífinu í sjónum
allt umhverfis hnöttinn, eftir
því sem mögulegt er, og eru
þau mjög skemmtileg og at-
hyglisverð. I Kaupmannahöfn
skoða safnið árlega nokkur
hundruð þúsundir manna. í
Bergen eru mjög góðar að-
stæður til að koma upp ný-
tízku fiskasafni, og má því
búast við, að það geti orðið
mjög glæsilegt og fullkomið.
Þegar hafa safnazt til safns-
ins sem svarar 1% milj. ísl.
króna.
ÍSFISKSÖLUR:
Söludagur: Skipsnajn: Sölust.: Lestir: MeSalv. kg.:
8. okt. Egill Skallagrímss., Rvk. Cuxhaven 166.4 £7230 kr. 1.95
9. — Kaldbakur, Akureyri Bremerhaven 243 £ 9465 — 1.75
9. — F.lliðaey, Vestman.nae. Hamborg 216.8 £7700 — 1.65
9. — Keflvíkingur, Keflavík Cuxhaven 234.5 £ 8627 — 1.65
10. — Askur, Reykjavík Bremerhaven 247 £ 7877 — 1.45
10. — Goðanes, Norðfirði Grimsby 243 £ 10416 — 1.95