Víðir - 20.10.1951, Blaðsíða 3

VIÐIR
3
—
Svíar og Spánverjar
auka viSskiptin.
Vöruskiptin milli Svía og
Spónverja hafa fró 31. ógúst
verið aukin um öO% frá gild-
andi samkomulagi fram að
þeim tíma.
Varúð í pólsk-
um höfnum.
Sænska sjómannasamband-
ið hefur ráðlagt meðlimum
sínum varúð við landgöngu í
pólskum höfnum og bent á,
að^þar geti ýmislegt varðað
fangelsi, sem ekki er refsivert
að sænskum lögum, t. d. að
tapa sjóferð'abókinni sinni.
Og getur það varðað viku
fangelsi. Sjómönnum er ráð-
lagt að fara sem rninnst í land
og gæta vel pappíra sinna og
vera mjög varkárir í um-
gengni við þá, sem þeir ekki
þekkja.
Gullforði Breta minnkar.
A fyrsta ársfjórðungi 1951
jókst gullforði Breta um 360
milj. dollara, á öðrum um 54
milj., en á þeim þriðja minnk-
aði hann um 638 milj. og var
1. okt. 3.269 milj. dollarar.
Það er ekki að vænta neinna
aðgerða í þessum efnum fyrr
en eftir kosningarnar.
Sænskt járn hækkar.
1. okt. hækkaði sænskt
járn um 10—12%, og var bú-
izt við þessu eftir hækkunina
á belgiska járninu fyrir
nokkru.
Kol frá Indlandi
er nú byrjað að flytja til
Evrópu, og hafa Svíar m. a.
fengið nýlega sinn fyrsta kola-
farm þaðan, um 8.000 lestir.
A næstunni er von á öðrum
8.700 lesta farmi af steinkol-
um frá Kalkútta.
svo öflugt fylgi meðal kjós-
endanna, að hann geti gert
fyrirætlanir langt fram í tím-
ann án þess að þurfa stöðugt
að hugsa um að glata ekki
vinsældum hjá þjóðinni,
flokkur, sem metur meir góð-
an árangur eftir tvö ár en eft-
ir einn mánuð.
Hvernig á að auka
framleiðsluna?
Englendingar nota allmiklu
meira en tekjur þeirra
hrökkva fyrir. Hinn ■ óhag-
stæði verzlunarjöfnuður hef-
ur stigið svo mjög, að hann
er nu 600 milj. sterlingspund
á ári, en það er meira en á
krepputímunum síðustu (545
milj.). Kosningastefna íhalds-
flokksins er: Meiri fram-
leiðsla, ef lagðar eru minni
hömlur á frjálst framtak, og
dregið verði úr útgjöldum
ríkisins. Það er auðvitað mik-
ið vafaatriði, hvort það muni
í raun og veru leiða til meiri
framléiðslu, ef allt er gefið
frjálst. í orði er það að vísu
rétt, en ýmis sálfræðileg at-
riði koma til greina, og mæla
75% frílistinn.
Eins og kunnugt er, áttu
löndin innan Efnahagssam-
vinnu Evrópu að gefa frjálst
hjá sér 75% af innflutningn-
um íyrir 1. marz s.l.
Nú hefur komið í Ijós, að
Vestur-Þýzkaland, Danmörk,
ísland, Noregur, Grikkland og
Austurríki eru enn þannig
fjárhagslega sett, að þau falla
undir undantekningarnar, og
eru þannig undanþegin því
að gefa til fulls frjálsan hinn
ákveðna hluta af innflutn-
ingsverzluninni.
Þau lönd, sem hafa full-
nægt skilyrðunum, þannig að
þau hafa gefið frjálsan 75%
af innflutningnum, eru:
Belgía, Luxemburg, Frakk-
land, Irland, Ítalía, Portúgal,
Svíþjóð, Sviss og Stóra-Bret-
land.
Tyrkland hefur beðið um
að vera undanþegið, og er
beiðnin í athugun. Holland
fékk frest til 1. sept. 1951.
Dýrari bílar.
Ford Motor Company í
Bretlandi hefur tilkynnt, að
hinar brezku gerðir af bílum
þeirra verði hækkaðar um
27—37 sterlingspund (1200
—1700 krónur).
Atvinnuleysi minnkar
nú mjög hratt í heiminum.
í Sviss hefur tölu atvinnu-
lausra fækkað um 73% á einu
ári, í Finnlandi um 64%, í
Bandaríkjunum um 42%, í
S.-Afríku um 41%, í Ástra-
líu um 51%, í Frakklandi um
26%, í Vestur-Þýskalandi og
Belgíu um 14%. Fá lönd sýna
vaxandi atvinnuleysi. Bæði
Danmörk og Noregur eru þó
meðal þessara landa, Noregur
með 24% aukningu og Dan-
mörk með 6%.
sum á móti, en önnur mæla
með. Það er vitað, að kola-
skorturinn er nú í minnsta
lagi 5 milj. lestir, og ómögu-
legt er að auka framleiðslu á
rafmagni að því marki, sem
iðnaðurinn krefst. Og engar
horfur eru á, að nýir atvinnu-
vegir geti bætt úr (athafna-
leysið er nú aðeins 1%). Breta
skortir auðsjáanlega skilning
á, hvernig mögulegt er að
auka framleiðsluna, eins og
nú er ástatt. Þeir benda á, að
hún hafi aukizt um 40% síð-
an 1945, að útflutningurinn
sé nú 75% meiri en árið 1938,
og það sé sparað á öllum svið-
um bæði opinberlega og með-
al einstaklinga svo mjög, að
ekki sé nokkur leið að ganga
lengra í þeim efnum.
Gagnrýnin gegn umbótun-
urn í stjórnmálunum mun
hafa allmikil áhrif á kosning-
arnar, en varla að eins miklu
leyti og margir halda. Marg-
ar miljónir manna njóta góð's
af heilbrigðismálaþjónust-
unni, og finnst þeim þeir
standa í mikilli þakldætis-
slculd við þá ríkisstjórn, sem
Kaupa Bandaríkin
togara í Svíþjóð?
Það hefur verið getið um
það í sænskum blöðum, og
sænskur skipasmiður borinn
fyrir því, að til tals hafi kom-
ið, að hinar minni skipasmíða-
stöðvar í Svíþjóð byggi 100
togara fyrir Bandarikin fyrir
verðmæti, sem svarar til um
200 milj. ísl. króna. Engin
staðfesting hefur þó fengizt
á þessu, og sameiginlegur fé-
lagsskapur þessara skipa-
smíðastöðva kannast ekki við
það.
Meiri vinna —
hærri laun.
Hin þrjú stóru andkomm-
únistisku verkalýðssambönd í
Frakklandi liafa sett á fót
sameiginlega nefnd með það
takmark að finna leiðir til
þess að auka afköstin og
tryggja verkamönnunum
sanngjarnan hluta af árangr-
inum.
Þjóðbankastjóri Dana
er nýkominn frá Washing-
ton. En þar varð honum elck-
ert ágengt með að fá lausn á
dollaravandamáli Dana. „Vér
getum ekki sem stendur vænt
neinnar hjálpar frá hvorug-
um af „fjármálatvíburunum“
— hvorki frá Gjaldeyrissjóðn-
um né AIþjóðabankanum“.
Kolaskorturinn í Evrópu.
Efnahagssanlvinnustofnun-
in hefur komizt að raun um,
að Evrópu vanti 30—50 milj.
lesta af kolum til þess að vera
sjálfri sér nóg á næsta ári.
Þennan skort er aðeins hægt
að bæta sér að nokkru leyti
með innflutningi frá Banda-
ríkjunum vegna skorts á skip-
um og fullnægjandi aðstöðu
til losunar í evrópiskum höfn-
um.
hefur komið í kring þessum
hagsmunamálum þeirra. Á-
rásirnar, sem gerðar liafa ver-
ið á núverandi ríkisstjórn, m.
a. frá læknafélögum, eru að
sínu leyti réttmætar og þeim
sjálfum samkvæmar, en þar
er margt, sem taka þarf með
í reikninginn. Og það er erfitt
að hugsa sér það, að stjórn-
málaaðgerðir sósíalista muni
kosta verkalýðsflokkinn mörg
atkvæði.
Sigur íhaldsmanna?
En það þurfa ekki miklar
breytingar að eiga sér stað, til
þess að Ihaldsmenn nái aíl-
miklum meirihluta í kosning-
unum. Um 200 sæti í neðri
deild eru setin af fulltrúum
verkalýðsflokksins með mjög
litlum meirihluta atlcvæða.
Breyting um aðeins 1% frá
því síðast mundi haia það í
för með sér, að Ihaldsmenn
fengju 17 sætum meira (en
það er allt of lítið til að
mynda ríkisstjórn, sem væri
föst í sessi). Ef breytingin
yrði 2%, fengi íhaldsflokkur-
inn um 70 meirihluta, og
KORN.
Árið 1945 stofnaði lækna-
deildin við Columbia háskól-
ann fyrstu sálgreiningar- og
sálarrannsóknarstofnunina í
Bandaríkjunum með það fyr-
ir augurn að kvnna sér undir-
meðvitundina og sambandið
milli sálar og líkama.
★
t sauðaþjóðfélagi mun með
tímanum komast á úlfaríkis-
stjórn.
★
Þingmaðurinn David Ecc-
les segir um peningana, ef
sósíalistar færu með völdin:
„Ef þú notar þá, ertu í öng-
um þínum yfir því, hve lítið
þú færð fyrir þá, en ef þú
geymir þá, bráðna þeir eins
og ís fyrir sólu“.
★
Nútímamenn leggja meiri
áherzlu á að láta sér líða vel
en að gera öðrum gott.
*
Svíncieyjan. Crozet-eyjarn-
ar eru eyjaklasi í Indlands-
hafi. Ein af evjunum, sem var
viðkomustaður margra skipa
á tímum seglskipanna, kallast
Svínaeyjan. Nafnið fékk eyj-
an af því, að skipstjóri einn
setti þar árið 1935 svínahóp,
sem síðar l'jölgaði þar mjög
ört.
★
í Bandaríkjunum eru marg-
ir nrenntaskólar í stórborgun-
um, þar sem ómögulegt er að
fá kennslu í sögu Fornaldar-
innar. Hún er þar ekki einu
sinni frjálst fag. En allir verða
að taka námskeið í jazz, hljóð-
færaleik, matreiðslu, meðferð
bíla, trésmíði, leikfimi, skreyt-
ingum, snyrtingu og sam-
kvæmisdönsum — og margt
af þessu er mjög kostnaðar-
samt.
væri það nóg.
Að lokum er svo spurning-
in um forsætisráðherrann.
Attlee er yfirleitt vel metinn
og vinsæll, og það hefur nú
kornið í ljós, að hæfileikar
hans sem leiðtoga stjórnarinn-
ar eru miklu meiri en rnenn
fyrr höfðu haldið. Bevan hef-
ur grafið niður stríðsöxina,
eins og búizt var við, og það
mun auðVitað efla fylgi verka-
lýðsflokksins. En því er ekki
að leyna, að klofning hefur
orðið innan flokksins, og það
geta andstæðingarnir að sjálf-
sögðu notað sér með allmikl-
um árangri.
Svo er það Churchill. Það'
er álitið .sjálfsagt, að hann
taki við stjórnartaumunum
að loknum sigri í kosningun-
um. Það hefur ekkert að
segja, þótt hann eigi marga
andstæðinga, ekki sízt innan
síns eig'in flokks. Það er ekki
aldurinn og heldur ekki ein-
veldishyggjan í stjórn hans,
sem því veldur. Mönnum
finnst, að hann hafi ekki
— þrátt fyrir hinar afar
miklu persónulegu vinsældir
Sjóinannasaga. Afi minn
segir mér eftirfarandi sögu án
þess að ábyrgjast, að hún sé
sönn: Um borð í gufuskipi
einu fór eitt sinn fram útför
sjómanns, og var settur kola-
moli við' hlið hans í stað steins
eða járns. Einn kyndarinn
skellihló, meðan á hinni sorg-
legu athöfn stóð. Þegar útför-
inni var lokið, ásakaði skip-
stjórinn kyndarann fyrir ó-
sæmilega hegðun. Hinn hlát-
urmildi svaraði: „Ég hef nri
séð svo marga vesalinga fara
til helvítis, en fjandinn hafi
það, ég hef aldrei áður séð,
að þeir hafi sjálfir haft kolin
með sér“.
★
Peningur i munninum. Fyrr
á tímum var það venja við
útfarir á hafi úti að láta pen-
ing í munn hins látna. Það
var gert til þess, að hinn látni
gæti greitt ferjumanninum
Charon sjóferðina til ríkis
hinna dauðu.
★
Cargadórar. Orðið' „eargo“
er spánskt og þýðir skips-
ferming. Fyrir tíma sjótrygg-
inganna var næstum alltaf
maður með um borð í skip-
unum, sem átti að hafa urn-
sjón með fermingúnni og ef til
vill að reyna að kaupa eða
selja nýjar vörur. Maður sá,
er hafði þetta starf með hönd-
um, var kallaður „cargadór“.
Smám saman, eftir því sem
sjótryggingar fóru í vöxt, dró
úr starfi cargadóranna.
★
Það er sumt fólk, sem ekki
er hægt að segja vingjarnlegt
orð við, án þess að það haldi,
að maður meini það.
★
Fy rst stelur hann dóttur
minni frá mér, og svo gerir
hann mig að afa“.
hans — hina þjóðlegu stefnu í
friðsamlegum kosningum,
sem sá flokkur verður að hafa,
sem keppir eftir sigri. Menn
hafa heldur ekki glyemt því,
sem gerðist árið 1945, — það
var mörgum „holl lexía“. í
allt sumar hefur nafn Edens
borið hátt, þegar rætt hefur
verið um verðandi forsætis-
ráðherra. En það er alkunna,
að það er alveg óhugsandi, að
hann taki við stjórnartaum-
unum, án þess að fram komi
eindregin ósk um það frá
Churchills hálfu. Og þeirrar
óskar er varla að vænta fyrst
um sinn.
Nýléga hélt hið svokallaða
„draugaráð“ fund fyrir lukt-
um dyrum til þess að Ijúka
við kosningaundirbúninginn.
Churchill stjórnaði fundinum.
í ráðinu eru 14 menn. Af for-
ystumönnum í virkri stjórn-
málastarfsemi á sviði fjármála
má nefna David Eccles, sem
er fulltrúi ungra íhalds-
manna. Margir þcirra liafa i
allmórg ár verið' í allharðri
andstöðu við leiðtoga flokks-
Ins (Macmillan-flokkurinn).