Víðir - 27.10.1951, Síða 1

XXIII.
Reykjavík, laugardaginn 27. október 1951.
30. tölublað.
Langf sóff.
Tveir norskir bátar innan
við 100 lestir eru nýfarnir af
stað til Suðuríshafsins til 1‘isk-
Veiða. Er þetta lengsta veiði-
för, sem nokkur norskur fiski-
pátur hefur lagt upp í.
Hvalveiðararnir hafa marg-
* oft skýrt frá mikilli fiskmergð,
f sem sé þarna í hafinu. Nú
fetlar Tönsberg Hvalfangeri
að gera tilraun til að veiða
þennan fisk, og eiga þessir
tveir bátar að fiska þarna og
leggja fiskinn li’pp í hval-
hræðsluskipið. Lýsið' verður
Unnið úr fiskinum og síðan
framleitt lir honmn mjöl.
Fiskitorfurnar kváðu vera
þarna svo þéttar, að varla sé
hægt að sökkva netunum.
Retta er mest stór fiskur, sem
Hefndur er asplin og vegur
Upp undir 85 kg. Einhverju
sinni kom hvalveiðibátur með
7 lestir eftir 3 tíma. Fiskur
þessi er á bragðið sem þorsk-
Ur, en að sjá er hann ólíkur
öllum fiskum í norðlægum
höfum. Menn, sem eru á hval-
veiðiflotanum, nota fisk þenn-
an mikið' til matar.
. IJm borð í hvorum bát eru
14 menn, og er gert ráð fyrir,
að þeir verði við þessar veið-
ar fram í aprílmánuð, eða
rúma 4 mánuði. Gert er ráð
fyrir, að ferðin til
sem er eyja á líkri
breiddargráðu og Island á
norð'lægri, taki 50
Georgia,
suðlægri
-00. daga.
Ótti Norðmanna
við það, að þeir sætu uppi
ineð talsvert magn af þurr-
fiskframleiðslu sinni, hefur nú
i'énað við það, að ísland og
í'æreyjar eru með verulega
miklu minna magn en búizt
var við. Norðmenn vona því,
að í þetta skipti lendi þeir
ekki í örðugleikum með söl-
Una.
Stolt íslendingcc.
30 ár eru liðin, síðan íslend-
ingar fengu sitt fyrsta björg-
unar- og varðskip, fyrsta Þór,
sem Vestmanneyingar
keyptu. Danir höfðu þá
strandgæzluna og í nokkur ár
eftir það. Danskt björgunar-
skip var einnig tíðum hér við
land, en ekki var það starf-
rækt hér á sama hátt og ís-
lenzku skipin, sem önnuðust
þann starfa að liggja á mið-
unum, þar sem flotinn var,
l ilbúin til þess að veita aðstoð
í skyndi.
Ekki voru íslendingar á-
með
nægðir
íslendingar
landhelgisgæzlu
fjörðmn — og svo hefur sjálf-
sagt verið víðar á landinu —
í tíð fyrsjtu vélbátanna — og
ef til vill eitthvað opnu skip-
anna. Var viðureign íslend-
inga við erlenda landhelgis-
brjóta oft hin harðasta. Út-
lendingunum á sínum stóru
skipum þótti, sem vonlegt
var, hart, að þessi kríli skyldu
ætla sér að trufla þau við
ránsfeng sinn. En þeim lærð-
ist furðu fljótt, að íslending-
arnir á þessum litlu fleytum
voru harðskeyttir og ekkert
lamb að leika sér við, ef þeir
á annað borð konmst að út-
Þegar ekki tókst svo vel til,
að hægt væri að sigla veiði-
þjófnum til hafnar, og honum
tókst að þverskallast eða
komast undan, var reynt að
„taka nafn og númer“ af
skipinu og það kært fyrir
landheigisbrot. Náðist þá
stundum til þess síðar, og voru
þá haldin réttarhöld.
Allt hélt þetta togurum
nokkuð frá landhelginni, á
meðan landhelgisgæzlan var
meira ög minna slælega rækt
af Dönum.
Á sama liátt var með björg-
unarmálin. Landsmenn urðu
sjálfir að veita hver öðrum
þá hjálp, sem þeir máttu á
sínum litlu bátum, sem al-
gengast voru 8 lestir á fyrsta
skeiði vélbátanna. Fór það þá

Dana, og urðu þeir oft við ill
skilyrði á litlu fiskibátunum
sínum, sem voru ekki nema
svipur hjá sjón hjá þeim b”át-
um, sem nú tíðkast, að leggja
til atlögu við landhelgisbrjót-
ana. Var þetta ekki fátítt í
Vestmannaeyjum og á Vest-
Kaupmáffur dollarans
hefur minnkað um helming
síðan í ársbyrjun 1949, sé t.
d. miðað við Moody-hráefna-
listann.
ISFISKSÖLUR:
Dagar milli
Söludagur: Sldpsnajn: sölu: Sulust..: Lestir: Meðalv. kg„
18. okt. Hdgafell, Reykjavík 23 Cuxhaven 163 £ 7137 kr. 2.00
18. — F.gill rauði, Neskaupst. Cuxhaveii 178 £ 8207 — 2.15
18. — Bjarni riddari, Hf. Grimsby 265 £10800 — 1.85
19. — Jörundur, Akureyri Grimsby 209 £ 8859 — 1.85
19. — Fylkir, Reykjavík 24 Grimsby 266 £ 10688 — 1.85
4 22. _ Ingólfur Arnars., Rvík 27 Grimsby 223 £ 10551 — 2.15
v2á. — ísólfur, Seyðisfirði Hull 176 £ 7730 — 2.00
22. — Bjarnarey, Vestm.e. 27 Cuxhaven 228 £11624 — 2.30
23. — Hvalfell, Revkjavík 26 Grimsby 209 £ 8033 — 1.75
23. — Svalbakur, Akurevri 27 Grimsby 230 £ 9287 — 1.85
24. — Geir, Revkjavík 25 Grimsby 202 £ 9337 — 2.10
Vélbátar:
4. okt. Gullfaxi, Neskaupst. Aberdeen 31 £ 977 — 1.45
12. — Björg, Neskaupst. Aberdeen 27 £ 1328 2.20
Hið nýja varðskip „Þór".
lendingunum og þeir gátu
ekki komið því við að beita
yfirburðum skipsins við að
forða sér.
Sló þá einatt í bardaga, þar
sem útlendingarnir dældu á
íslendingana heitu vatni af
vélinni og „grýttu“ þá kolum;
einnig höfðu þeir til að sýna
hnífa og byssur. En íslend-
ingar þeir, er „fóru í togara“,
voru harðir af sér og létu ekki
slíkar móttökur á sig fá og
ruddust upp í skipið, og tókst
þá hin harðasta viðureign, og
mátti oft ekki á milli sjá, hvor
hefði betur, og lá við limlest-
ingum á báða bóga. íslend-
ingar höfðu þá stundum með
sér haglabyssur.
Oft lauk þessari /Viðureign
svo, að landhelgisbrjótnum
var siglt til hafnar, þar sem
hann fékk sinn dóm, háa fé-
sekt og afli og veiðarfæri gerð
upptæk. Og þá var hvoru
tveggja selt í landi, en ekki
komizt undan því, eins og nú
er, með því að vísa nlálinu
til hæstaréttar og láta meta
þetta.
stundmn svo, að sá fórst, sem
út fór til að bjarga. En það
máttu þeir eiga togaraskip-
stjórarnir á þeim tímum, ís-
lenzkir sem erlendir, að þeir
fóru oft að leita að bátum,
sem óttast var um, og björg-
uðu margri skipshöfninni,
þótt báturinn sykki.
Þegar Vestmanneyingar
keyptu Þór og hann kom fyrst
til Eyja, er vafasamt, að þegn-
ar stóru þjóðanna hafi verið
stoltari af sínum stóra flota
en Eyjaskeggjar voru af Þór,
og var hann þó ekki stór, eins
og lítill línuveiðari. En það
var sjálfstæðis- og öryggistil-
finningin, sem lá á bak við
komu þessa skips, sem gerði
þá svo stolta og glaða. Og
þetta skip brást heldur ekki
vonum þeirra, Það bjargaði
mörgum mannslífum og skip-
um frá því að týnast, og það
tók mjög marga landhelgis-
brjóta. Má næstum því segja,
að þá liafi togarataka verið
daglegt brauð.
Fvrsti skipstjóri á Þór var
Jóhann P. Jónsson, þá ungur
maður og liðsforingi úr sjóher
Dana og síðan áratugum sam-
an skipherra á varðskipunum
íslenzlcu. Stýrimaður var
Priðrik Ólafsson, sem síðar
var einnig árum saman skip-
herra á varðskipunum og er
nii skólastjóri Sjómannaskól-
ans. Sýnir þetta, að siglt var
fyrir liáan byr með mannval
á þetta fyrsta björgunar- og
varðskip Islendinga.
Garnli Þór bar svo „beinin“
norður í Húnaflóa, og var
lians sárt saknað, ekki sízt af
Vestmanneyingum, sem höfðu
notið svo mikils góðs af starf-
semi hans. Ekkert manntjón
varð á skipinu. Ilann var alla
sína tíð happaskip.
Nú er nýr Þór kominn af
hafi, fagurt og frítt skip. Það
er hraðskreiðasta skip ís-
lenzka flotans og dregur uppi
hvaða togara sem er. Það er
einnig vel vopnað, eftir því
sem um er að gera á slíkum
skipum. Þar eru vaskir dreng-
ir um borð og skipherra, sem
er harður í horn að taka, þeg-
ar þess þarf með. Það fer
fagnaðarbylgja um hugi ís-
lendinga, þegar jx'im verður
hugsað til þessa nýja skips
síns, hversu góð skilyrði það
hefur til þess að aðstoða sjó-
mennina við strendur lands-
ins í lífsbaráttu þeirra og
hversu vænlegt það er til að
geta varið vel fyrir ágangi ís-
lenzka landhelgi.
Og hversu Jicfur ekki land-
helgisgæzlan aukizt á þessum
þremur tugum ára, sem liðnir
eru, síðan fyrsti Þór kom til
landsins, og þökk sé þeim
mönnum, sem bezt hafa verið
vakandi í þeim málum. En þó
er hér ekki nema áfanga náð.
Sjómenn á hverju hinna
stærri veiðisvæða gera rétt-
mætar kröfíir til, að varð- og
björgunarskip sé þar að stað-
aldri. Til þessa þarf, eins og
er, 10 varðskip, og það á eftir
að verða. Og það er miklu
minni bjartsýni en þótt
einhver hefði sagt við komu
fyrsta varðskipsins, að þau
ættu eftir að verða 5 eftir 30
ár og ineðal þeirra jafnglæsi-
legt skip og nýi Þór.
Vonandi missa leiðtogar
þjóðarinnar aldrei sjónar á
því, hve landhelgin og góð
gæzla hennar er mikilvæg fyr-
ir lífssafkomu þjóðarinnar og
sjálfstæði.
Megi heill o g hamingja
fylgja þér, Þór, skipi og skips-
höfn, og þú verða ástmögur
þjóðarinnar sem hinn fyrsti
nafni þinn. ,