Víðir - 10.11.1951, Side 1

XXIII.
Reykjavík, laugardaginn 10. nóvember 1951.
32. tölublað.
L í. Ú. - fundurinn.
Hraði í þýzkri
togarasmíði.
Minnst 11 nýir togarar eru
nú í pöntun hjá eða smíðum
í þýzkum skipasmíðastöðvum
i'yrir þýzk fyrirtæki. 8 af þeim
eru milli 500 og 600 br. lestir
og eru í smíðum í þremur
skipasmíðastöðvum í Bremer-
haven, og eiga þeir allir að
vera tilbúnir fyrir síldveiðarn-
ar næsta sumar, sem byrja um
líkt leyti og hér, og þó heldur
seinna, um miðjan júlímánuð.
Allt eru þetta gufutogarar,
en Vulcan-skipasmíðastöðin í
Bremen-Vegesack, er að
byggja 2 dieseltogara, 450 br.
lestir, sem eiga að bera 250
lestir af fiski. Einn gufutög-
ara er svo verið að byggja í
Hamborg fvrir útgerðarfélag
þar.
Norðmenn eiga 4 togara í
smíðum í Þýzkalandi, 630 br.
lestir.
Islendingar eiga, sem kunn-
ugt er, 2 dieseltogara í smíð-
um í Bretlandi, og eru þeir
rétt ókomnir. Eru þeir systur-
skip Hallveigar Fróðadóttur,
sem er 621 br. lest/ Þeir eru
með 1390 hestafla ýélum, sem
snúast 420 snúninga á mínútu.
Sfór fogari.
Hollenzka skipasmíðastöðin
Bræðurnir Pot í Bolnes hefur
nýlega afhent Société Havra-
ise de Péche hinn nýja stóra
dieseltogara, „Saturnia", 1625
lestir. Togarinn er 71.6 m á
lengd, 11 m breiður og 5.8 m
djúpur (síðumál). Hánn er
með 1300 hestafla MAN-vél.
Eina siglutré skipsins eru
tveir sterkir hólkár, sem eru
soð'nir saman efst.
f>ýzk síldarflutningaskip.
Tvö útgerðarfélög í Ham-
borg hafa nýlega pantað hin
fyrstu tvö þýzku síldarflutn-
ingaskip, hvort 660 br. lestir.
Eiga þau að bera 800 lestir
og vera tílbúin næsta vor.
Nýr austur-þýzkur togari.
Eyrsti stóri togarinn, 1100
lestir, sem verið hefur í bygg-
ingu ásamt mörgum togurum
af sömu gerð í ríkissþipa-
smíðastöðinni í Stralsund á
aústursvæðinu í Þýzkalandi,
en þar hafa .Rússar eftirlit, er
nýlega fúllsmíðaður. Þessi
stærsti þýzki togari ior
reynsluför í Norðursjóinn
núna rétt fyrir síðustu mán-
aðamót.
Útgerðarmenn eru nú
komnir saman tii íundar-
halda, eins og venja þeirra er
á haustin, og í fyrra lagi að
þessu sinni.
Það er nú svo komið, að
útgerðin er alltaf komin í
strand eftir árið og finna þarf
nýjar leiðir eða endurbæta
þær, sem fyrir voru, til að
íleyta henni yfir næsta út-
hald.
Orsakir þessa óheillavæn-
lega ástands eru einkum tvær:
Minnkandi afli. Meiri hækk-
un á útgerðarkostnaði en sem
nemur hækkun á afurðaverð-
inu á erlendum markaði.
Og úrræðin, sem iundin eru
útgerðinni til bjargar hverju
sinni, eru sama eðlis. Nokkru
af byrðunum er velt vfir á
heildina, aðeins á mismun-
andi hátt hverju sinpi. Þegar
fiskábyrgðin var bjargræðið,
var rílcissjóður milliliðurinn,
með gengislækkuninni var
farið krókalaust, og með báta-
gjaldeyrinum eru kaupsýslu-
mennirnir milliliðirnir.
Og af öllu þessu er árang-
urinn einn og hinn sami, út-
þynntari króna, en bátaútveg-
urinn situr í sama farinu. Og
kannske varla það, því að fyr-
ir utan það, sem áður er nefnt,
hefur ríkið, bankarnir og ein-
stök fyrirtæki orðið að gefa
eftir af skuldum við útgerð-
ina tæpar 50 miljónir króna
(ríkissjóður 17Ú milj., bank-
arnir 9 milj. og einkafyrirtæki
22 milj.).
En hvernig þefði farið, ef
ekkert liefði verið að gert?
Bátarnir hefðu legið í landi,
kannske meira eða minna heila
vertíð. Þeir he.fðu fallið í verði
niður úr öllu valdi, og loks,
þegar atvinnuleysið' var orðið
það mikið í landi, að menn
urðu að fara á sjóinn ti! þess
að leita «éi* bjargar, hefði vei’-
ið reynt að ná einhverju sam-
komulagi við sjómennina um
greiðslu hins aukna útgerðar-
kostnaðar. Kaupgjald í landi
hefði ekki hækkað' með vax-
andi dýrtíð. Margur bölsótast
út í þær leiðir, sem farnar
hafa verið til þess að koma í
veg fyrir stöðvun útgerðar-
innar. En sársaukalaust hefði
Togarinn er með 920 hest-
afla aðalvél og 300 hestafla
hjálparvél. Hann er 69 m lang-
ur og getur verið 35 daga að
veiðum án þess að leita lands.
það ekki verið, ef framleiðsl-
an hefði stöðvazt eða dregizt
mikið saman, á meðan jafn-
vægi var að komast á milli
tilkostnaðar og markaðsverðs.
Verndun fiskimiðanna um-
hverfis landið fyrir offiski og
ágangi útlendinga er að verða
brennandi áhugamál allra
þeirra, sem láta sig þessi mál
einhverju skipta. Islendingar
hljóta að færa út landhelgina
og taka svo afleiðingunurn,
hverjar sem þær verða. Hans
A ndersen þ j óð rétt a rf r æðing-
ur, sem hefur manna mest
kynnt sér þessi mál, mun
flytja um þau erindi á þess-
um fundi útgerðarmanna, og
er það vel.
Þá rnun fiskverðið og dýr-
tíðarmálin setja sinn svip á
fundinn, eins og vant er. Trú-
legt er, að reynt verð'i að ná
eitthvað hagstæðara verði
f.yrir fiskinn með áframhald-
andi gjaldeyrisfríðindum, því
engum blandast hugur um
þarfir útgerðarinnar fyrir
hærra fiskverð til þess að
mæta auknum tilkostnaði á
öllurn sviðurn. Onnur úrræði
en gjaldeyrisfríðindi eru vart
tiltæk eins og er, hversu hald-
góð sem þau kunna nú að
reynast, þegar vöruskortinum
hefur einu sinni verið full-
nægt.
Þá mun fjárþörf útgerðar-
innar verða ofarlega á baugi
á þessum fundi. AUar greinar
atvinnulífsins gera nú kröfur
um aukið fjármagn. En ekki
er útgerðinni og fiskiðnaðin-
urn hvað sízt þörf á fjármagni.
Stofnlánadeildin er nú þurr-
ausin og Fiskveið'asjóður allt
of lítils megnugur til að geta
fullnægt þörfinni í þessum
efnum. Helzt eru það þá bank-
arnir, sem yrðu til að leysa
vandræði manna í þessum
efnum. Utgerðin og fislciðn-
aðurinn eru líka orðin ó-
trúlega þurftarfrek, hvað
rekstrarfé snertir. I fyrra
þóttu bankarnir líta með
miklum skilningi á þessi mál,
en síðan hefur aulcin dýrtíð
stöðúgt kallað á meira rekstr-
arfé', og það, sem gott þótti
fvrir ári, hrekkur nú skammt.
Þessi L. í. Ú.-fundur verð-
ur sjálfsagt til þess að þjappa
útgerðannönnum sem bezt
saman urn hagsmunamál sín,
því að á því er sannarlega
ekki vanþörf frekar en oft
áður.
2 itór amerísk
farþegaskip.
Tvö stærstu skipin, sem
smíðuð hafa verið í Banda-
ríkjununr síðasta áratuginn,
eru teiknuð og smíð'uð af
Bethlehem Steel Company í
skipasmíðastöðinni í Quincy,
Mass.
Þau heita „Independence“
og „Constitution“ og eru eign
Ecport Lines, Inc. Þau sigla
nú áætlunarferðina frá New
York til Miðjarðarhafs. Þau
geta flutt 1003 farþega auk
áhafnarinnar, sem er 577
manns. Þau eru einnig smíð-
uð þannig, að hægt er að
brevta þeim fljótt og kostn-
aðarlítið í lierflutningaskip,
og þá rúma þau 5000 manns
með öllum útbúnaði.
Smíði skipanna var hafin í
júní 1941, en var stöðvuð,
þegar Ameríkumenn fóru í
heimsstyrjöldina. Það hafði
upphaflega verið ætlun út-
gerðarfélagsins að srníða þrjú
skip, sem tækju 600 farþega
og hefðu allstóra les't. En
vegna hins breytta ástands í
heiminum var álcveðið að
smíða tvö skip, sem tækju
1000 farþega og hefðu tiltölu-
lega litla lest.
Kjölurinn að „Tndepen-
dence“ var lagður í júní 1949
og það afhent í janúar 1951.
Kjölurinn að „Consstitution“
var lagður í júlí 1949, því var
hleypt af stokkunum í júní
1950 og afhent í júní 1951.
Skipin eru smíðuð úr efni,
sem brennur ekki og þolir al-
veg eld.
Til smíða skipanna hefur
hvorki 'verið sparaður tími,
erfiði eða hugvitssemi til að
gera þau sem bezt úr garði, og
bera þau vitni nýtízku skipa-
smíðálist í Bandaríkjunum.
Þau eru hraöskreiðustu og
öflugustu farþegaflutninga-
skip, sem enn hafa verið smíð-
uð' í Bandaríkjunum og kom-
ast all't upp í 26 sjómílur á
ldst. — Sigla þau frá New
York til Napoli — 4000 míl-
ur — á tæpurn átta dögum,
sem er tveini dögum styttri
tími en tími þeirra skipa, sem
nú sigla þá leið.
Skipskrokkunum er skipt
niður í 15 vatnsþétta hluta.
Göngunum er skijit niður í
35 vatnsþéttar dyr, sem
opna má allar í einu og einn-
ig eina í einu. Leiðsla er til
þeirra frá brúnni, og má opna
þær þannig, og þó einnig \úð
hverjar dvr.
Þegar litið er á, hve far-
þegafjöldinn er rnikill, er ekki
einkennilegt, að nýtizku far-
þegaflutningaskip eru oft
lcölluð fljótandi gistihús. Það
er t. d. fátt um þægindi á
fullkomnustu gistihúsum, sem
ekki er að finna um borð í
þessum skipum, öllu heldur
eru þægindin enn meiri.
I sölunum eru veitingar,
næturklúbbar og setustof-
ur. Þar eru góð tækifæri til
að dansa, og fyrir fundahöld
og kvikmyndasýningar er
glæsilegur salur. I þrem glæsi-
legum borðsölum geta 750
manns neytt matar í einu, og
Iitlir hópar geta fengið mat
framreiddan annars staðar.
Maturinn er búirin til í tveirn
eldhúsum. Þrjú þvottahús
annast um þvottinn, eitt fyrir
farþegana, eitt fyrir skipið og
eitt fyrir áhöfnina.
Skipin geta flutt 580 lestir
í kælirúmum, þar sem hitinn
er frá -4-15° upp í -þl0°.
Ymis skip, sem sigla um At-
lantshafið, flytja með sér til
fimrn daga ferðar 2000 lestir
af drvkkjarvatni. En aftur á
móti hafa þessi skip eiining-
artæki til þess að íramleiða
ferskt vatn. Það vegur 48 lest-
ir og eyðir 26.5 lestum af olíu
til að framleiða 2000 lestir af
drvkkjarvatni. Vatnsneyzlan
í skipum senr þessum er um
400 lestir á dag.
Norðmenn skilja nauS-
syn þsss að eiga
mikinn verzlunarflota.
Verzlunarfloti Norðmanna
er nú 2162 skip samtals eða
5.7 rnilj. br. lestir. Auk þess
eru í smíðurn eða pöntun 286
skip, samtals 2 milj. br. lesta.
ÍSFISKSÖLUR:
Dagar milli
Söludagur: Skipsnafn: sölu: Sölust.: Lestir: Meðalv. kg,
2. nóv. Jón Þorláksson, Rvk Grimsby 218 £10508 kr. 2.20
2. Keilvíkingur, Keflavík 24 Grimsby 203 £ 14597 — 2.50
5. — Hailveig Fróðad., Rvk 25 • Hull 243 £11801 — 2.60
6. — Goðanes, Norðfirði 27 Grimsby 280 £13598 — 2.20
7. — Surprise, Hafnarfirði 23 Grimsby 259 £12137 — 2.15
7. — Hafliði, Siglufirði 22 Hull 267 £11979 — 2.05
8. — Neplnnus, Reykjavík Grimsby 231 £10993 — 2.15
Vélbátar:
30. okt. Þráinn, Neskaupstað Aberdeen 25 £ 1625 — 2.95
S. nóv. Valþór, Seyðisfirði Aberdeen 34 £ 2182 — 2.90