Víðir - 10.11.1951, Blaðsíða 2

2
VIÐIR
DiMr
kemur út á laugardögum
Fylgiril:
GAM \LT OG NÝTT
Ritstjóri:
EINAR SIGURÐSSON
Sími 6661
SÍVWV.'
Víkingsprent

Stærra átak,
Vitandi eða óafvitandi þm-
um við með hverjum nýjum
degi að afreka meira en dag-
inn áður. Aður en einu mark-
inu er náð, er maðurinn bú-
inn að setja sér annað, eygi
hann nokkur skilyrði til þess,
og jafnvel þótt svo sé ekki.
I manninum býr sá framfara-
og sköpunarkraftur, sem ekk-
ert stenzt, þegar því er að
skipta. Það er eins og dulin
öfl séu þar að verki.
Og það er hægt að örva
þessi öfl og ná með því enn
meiri árangri svo að segja, á
hvaða sviði sem er. Og því
virðast engin takmörk sett,
hve maðurinn geti komizt
langt á sköpunarbraut sinni.
Þetta hafa leiðtogar þjóðanna
skilið' og hagnýtt, í misjafn-
lega ríkum mæli. Og því meiri
krafti, sem þeir sjálfir hafa
verið gæddir, og gefið sig heil-
steyptari á vald hlutverki
sínu, þeim nmn meiri árangri
hafa þeir náð’ í að samstilla
þjóð sína til afreka.
En það er með slíka orku
og vald eins og annað, að hægt
er að beita henni bæði til ills
og góðs. En þegar verið er að
dæma um, hvað sé illt og
hvað gott, byggjum við
kristnir menn fyrst og fremst
á siðalögmálum kristninnar
og þeirri réttlætiskennd, sem
býr í manniunm.
Ef við'lítum til okkar eigin
þjóðar, geta sjálfsagt flestir
verið sammála um að flýta
sem mest efnahagslegri þró-
un hennar, svo að þjóðin geti
búið við sem bezt lífsskilyrði,
og í öðru lagi, að þjóðin sé
sem menntuðust og víðsýn-
ust.
Er nú hægt að fá þjóðina
til meiri átaka í þessum efn-
um? Er hægt að samstilla
hana betur að ákveðnu marki
og ná þannig meiri árangri.
Getur sá eldmóður gripið
hana, að hver maður leysi af
hendi það, sem tvo þurfti til
áður.
Fyrsta skilyrðið til þess að
fá þjóðina til þess að leggja
sig meira fram en áður er það,
að hún finni einlægni á bak
við það, sem verið er að fram-
kvæma. Þar má enginn hrekk-
ur eiga sér stað, sem stjórn-
málamönnunum er svo tamt
að grípa til, er þeir þurfa að
snúa sig út úr örðugleikum
cxj : iá tin d f.
Vísitalan hækkar
í Svíþjóð.
Hin almenna neyzluvöru-
vísitala í Svíþjóð hækkaði i
september um tæp 3 stig, úr
210 í 213 stig.
Mikil lækkun á kaup-
höllinni í New York.
Mikil lækkun varð fvrir
mánaðamótin á verðbréfa-
kauphöllinni í New York, þeg-
ar mikill fjöldi verðbréfa féll
í verði lim allt að 4 dollara
hvert. I fjármálaheiminum
var álitið, að lækkunin staf-
aði af óformlegum tekju- og
vinnuskýrslum frá ýmsum
stórfyrirtækjum, svo sem Du-
pont og General Electric.
Þessar upplýsingar juku þau
áhrif, sem hærri skattar og
aukinn framfærslukostnaður
höfðu komið af stað í seinni
tíð.
Það mikla framboð, sem
varð þarna, var hið mesta í
ár, og hafði í för með sér lækk-
un á hlutabréfunum, alls í
kringum 1 miljarð dollara.
Fyrsti alþjóðaíundur
um lánastarfsemi.
Yfir 500 forystumenn
banka frá 49 Jöndum og 30
leiðandi þjóðhagsfræðingar
voru nýlega viðstaddir opnun
fjölmennasta alþjóðabanka-
fundar í Róm, sem hingað til
hefur verið haldinn, en hann
líðandi stundar. Það þarf að
gera uppbyggingarstarfið í
landinu að almennri hugsjón
með þjóð'inni. En þótt margir
séu fúsir til þess að leggja sig
vel fram til þess að vinna að
hugsjónamálum sínum, er
efnahagslegi ávinningurinn
ekki síður þungur á metun-
um.
er jafnframt fyrsti alþjóða-
fundur um vandamál lána-
starfsemmnar.
A fundinum, sem stendur
yfir i viku, munú banka-
mennirnir og hagfræðingam-
ir ræða tvær mikilvægustu
greinar heimslánastarfseminn-
ar, en það eru:
1. Skuldajöfnuður milli
banka og hemill á verð'bólgu.
2. Lánveitingar í utanrík-
isvefzlunina.
Frá Bandaríkjunum voru
24 þátttakendur. Aðalforstjóri
Federal Reserve, R. M. Ev-
ans, mætti þarna.
Frá Frakklandi voru 32
þátttakendur, Þýzkalandi 28
og Stóra-Bretlandi 17.
Auk áðurnefndra aðalvið-
fangsefna voru rædd fjölda
mörg önnur viðfangsefni.
Vesturveldin haía snúið
sér að efnahaginum og
gleymt hervæSingunni.
Montgomery lýsti því yfir,
að dómur sögunnar mundi
sennilega leiða í Ijós, að Vest-
urveldin hefðu ranglega hald-
ið, að þau gætu náð marki
sínu ineð' efnahagslegri upp-
byggingu einni saman á
kostnað hervæðingarinnar.
Hjálpin til Spánar.
Fréttin um, að fjárveitinga-
nefnd ameríska þingsins vilji
leggja fram 100 milj. dollara
Spáni til hjálpar, mun vekja
mikla ánægju á Spáni, verði
það samþykkt.
Hjálpin mun verða mjög
mikilvæg fyrir fjárhag Spán-
ar, og mun eþ til vill hressa
við viðskipti Englendinga og
Spánverja, en því hefur verið
beðið eftir og þess vænzt um
langt skeið. Spánverja skortir
mjög erlendan gjaldeyri, enda
þót.t þeim hafi verið veitt 62.5
milj. dollara lán frá Ameríku
fyrir um það bil ári. Láninu
hefur þó verið vel varið'.
Það virðist ekki þörf að
ræða það, að nauðsynlegt er
að gera núverandi gjaldeyris-
fyrirkomulag á Spáni einfald-
ara og hafa ekki margs konar
gengi. Gengisskráningin fær-
ist til frá hinu opinbera gengi,
30.66, og til þess, sem það er
á frjálsum markaði, 110.42.
Töluverðar umbætur hafa
þegar verið gerðar á gjaldeyr-
iseftirlitinu á Spáni, og menn
vænta enn frekari grundva'll-
arbreytinga.
Útflutningsverzlunin
hagstæð í Svíþjóð.
Verðmæti innflutnings í
Svíþjóð komst í september
upp í 756.5 milj. króna á móti
541.6 milj. kr. í sama mánuði
í fyrra, og verðmæti útflutn-
ings komst upp í 915.3 milj.
kr. á móti 514.2 milj. kr. í
fyrra. I mánuðinum var því
útflutningsverzlunin hagstæð
um 158.8 milj. á móti því^að
hún var óhagstæð um 27.4
milj. í september í fyrra.
„Elementhus" lækkar
byggingarkostnað-
inn um 25 %.
Tilbú n um t i m bu rh ú su m,
sem verða 25% ódýrari en
þau eru nú, á að' fkra að koma
upp í Mockfjárd í DöÍunum.
Meiri norskur salt-
pétur til Svíþjóðar.
Norsk Hydro ætlar að
flytja út 325.000 lestir af salt-
pétri til Svíþjóðar á næsta ári,
50.000 lestum meira en í ár,
og auk þess eykst útflutning-
ur ó hvalllýsi frá Noregi, seg’ir
skrifstofustjórinn E. Kleen,
sem er meðlimur sænsku
verzlunarnefndarinnar. Sví-
þjóð ætlar að flytja út 20.000
lestir af cellulosa og 15.000
standard sagað timbur. Inn-
flutningurinn frá Noregi á þó
fyrst og fremst að greiðast
með járni og stáli.
Skaðabótagreiðslur
Finna.
Skipasmíð'aáætlunin um
stríðsskaðabætur Finna hefur
nú að mestu leyti verið fram-
kvæmd, og það, sem enn vant-
ar á, álíta sérfróðir menn, að
geti orðið tilbúið innan
skamms tíma. Stærstu skipin,
sem Finnar eiga að afhenda
sem stríðsskaðabætur, eru níu
flutningaskip, sem eru 3.200
lestir. Af þessum níu skipum
hafa sjö þegar verið afhent.
Það' áttunda er búizt við, að
verði tilbúið að vetri. Alls
hafa Finnar skuldbundið sig
til að afhenda 491 skip, en
424 þeirra hafa þegar verið
send til Sovétsambandsins.
Eftirspurn eftir
skrapjárni.
Af járnframleiðslu Svía í ár
er um það bil 40% bvggt á
málmi, en 60%, sem eftir eru,
hafa fengizt við að bræða upp
skrapjárni. Til að hvetja til
söfnunar á skrapjárni hefur
það frá 1. október verið liækk-
að' í verði að meðaltali um
rúm 40%.
Danska krónan
og pundið.
Fjármálaráðherra Dana var
nýlega spurð'ur að því, hvað
Danir myndu gera, ef hin nýja
stjórn Breta neyddist til þess
að lækka pundið, t. d. um
15%, gagnvart gulli og dollar.
Svaraði ráðherrann, að það
væri ekki hægt að segja fyrir-
fram, hvað Danir ættu þá að
gera, vonandi kæmi elcki til
slíks. Ef það sanrt sem áður
kæmi á daginn, væri ekki víst,
að Danir ættu að fylgja Eng-
landi. En það verð'ur að velta
á aðstæðunum, eins og þær
eru, jiegar þar að kemur, og
taka þarf tillit til alls. Um
það gæti enginn dæmt eins og
stæði.
FARMAND:

Morðsóttin í austri.
Aðeins á árinu 1951 hafa
fjórir áhrifamiklir stjórn-
málamenn í Múhameð'strúar-
löndum verið myrtir. Það er
svo að sjá sem morðin hafi í
þremur tilfellunum verið
framin í umboði „æðri valda“.
Tilræðin í Persíu, Jordan og
Sýrlandi kunna vel að vera
þáttur í starfsemi sama
bandalags, og mönnum verð-
ur þá .gjarnan hugsað til
„æðsta prestsins í Jerúsalem".
Að því er viðvíkur morðinu
um miðjan október á Liaquat
Ali Kahn, forsætissráðherra
Pakistans, er það reyndar
sennilegast, að þar hafi
Kashmir-deilan verið undir-
rótin. Liaquat var ákaflega
fús til samninga í stjórnmál-
um, en það er nokkuð, sem
hinum herskáu íbúum í norð-
vesturhéraðinu geðjast alls
ekki að. Þeir eru alls ekki á-
nægð'ir með hina mjög svo
varfærnislegu og hægfara
stjórnmálastarfsemi, sem rek-
in er frá Karachi.
Fyrir friðsamlega lausn
deilunnar milli Indlands og
Pakistan er morðið slærnur
verknaður. Liaquat hefur
famazt mjög vel í innanrík-
isstjórnmálum, og út á við
hefur hann unnið sér mikla
virðingu og marga vini, í
hvert sinn sem hann hefur átt
viðskipti við Sameinuðu þjóð-
irnar og ýmsa aðra. Fyrir-
rennari hans, Jinnah, var
þrætugjarn foringi, sem oft
æsti Nehru og Indverja til
ofsabræði. Liaquat Ali Khan
átti persónulega milclum vin-
sældum að' fagna í New Delhi.
Það verður rnjög erfitt að
skipa sæti hans.
Fyrir Stóra-Bretland er við-
burður þessi nýtt áfall. Hinn
látni stjómmálamaður var
rnikill Englandsvinur. Það lít-
ur nú út fyrir, að öllum á-
hrifamiklum Englandsvinum
í Múhameðstrúarlöndum
skuli nú rutt úr vegi, — sú
röð, sern hófst með Razmara
og síðan Abdullah konungi,
mun varla hafa tekið enda
ennþá. Það er t. d. alveg víst,
að ef nokkur ábyrgur egypzk-
ur stjórnmálamaður mundi
reyna að bera sáttarorð, gæti
hann búizt við, að dagar hans
| væru taldir hér á jörðu.
Persía og Samein-
uðu þjóðirnar.
Heimsókn dr. Mossadeqs
til New York vekur furðu.
Persónuleg framkoma forsæt-
isráðherrans í Oryggisráðinu
hefur einkennzt af ró og virðu-
leika, en orð hans eru ákaf-
lega óraunsæ. Það er fljót-
andi mælgi í flestu því, er
hann segir. Og það er hvorki
virðulegt né sæmandi st.jórn-
málamanni að ógna með þvi
að fara heim, ef hinir aðilarn-
ir, Bretarnir, fallast ekki á
það, sem stungið er upp á.
Það er í raun og veru aðeins
eitt orð til yfir slíkt: stráks-
slcapur. Og það lítur einnig út
fyrir, að þessi framkoma hafi
ekki haft minnstu áhrif á
samkomuna, sem í fyrstu
fánnst mikið til um andlega
orku hins aldna og veika
manns, og einnig það, að hann
hafði fært þá miklu fórn að