Alþýðumaðurinn - 21.03.1969, Blaðsíða 5

Bændur vaknaðir til endurmats
á ríkjandi landbúnaðarstefnu
Stórathyglisvert viðtal í Tímanum
við Gísla bónda á Hofi í Vatnsdal
UNDANFARIN ár hefir Al-
þýðuflokkurinn lýst þeirri skoð
uð sinni í ræðu og riti, að ríkj -
andi stefna í landbúnaðarmál-
um væri röng. Hún væri þjóðar
heildinni óhagkvæm og veitti
bændum ekki viðhlítandi kjör
sem stétt, auk þess sem hún
hindraði endurmat þeirra á því,
hvernig þeir ættu að vinna að
bættum kjörum sínum. Gleggst
og skýrast hefir núverandi for-
maður flokksins, Gylfi Þ. Gísla
son, haldið fram þessari skoðun
hans, enda verið mjög affluttur
fyrir af ýmsum andstæðingum
sínum, og því miður allt of oft
með þeim hætti, að gera honum
upp orð og skoðanir, sem hann
hefir hvorki sagt né haft. Þann-
ig hefir blaðið Tíminn t. d.
mjög unnið, og síðan birt grein-
ar eftir fylgjendur sína, er
skrifa gegn Gylfa samkvæmt
þessari forskrift Tímans. Því
athyglisverðara er að lesa 5.
þ. m. viðtal við Gísla Pálsson,
vildarbónda að Hofi í Vatnsdal,
þar sem m. a. er umbúðalaust
sagt, að taka þurfi ríkjandi land
búnaðarstefnu „til gagngers
endurmats, og ' það megi varla
dragast“, eins og Gísli kemst að
orði. Ef viðtalið við Gísla hefði
ekki verið tekið af hinum
greinda og glögga meðritstjóra
Tímans, Andrési Kristjánssyni,
hefði sá grunur getað læðzt að
manni, að lítt reyndur blaða-
maður hefði búið það til prent-
unar og talið öruggt, að skoð-
anir Gísla væru efth- opinberri
Framsóknarlínu í landbúnaðar-
stefnu, af því að hann væri
yfirlýstur Framsóknarmaður.
Með Andrés sem viðræðanda er
þessu hins vegar ekki að dreifa.
Honum hlýtur að hafa verið
ljóst, að Gísl hreyfði hér nýrri
landbúnaðarstefnu í Tímanum,
sem gengi þvert á allt, sem þar
hefir verið haft hæst um, sbr.
Gísla skrif frá Eyhildarholti í
Skagafirði og Stefáns Valgeirs-
sonar, en hvort Andrés hefir
gert sér fullljóst, að hér var
landbúnaðarstefna Alþýðu-
flokksins komin inn á gafl Tím-
ans, það er annað mál.
Jónas Kristjánsson kveður sér
hljóðs.
Áður en skoðanir Gísla á
Hofi verða raktar hér, skulum
við þó fyrst líta á grein eftir
Jónas Kristjánsson, áður fram-
kvæmdastjóra Mjólkursamlags
KEA. Birtist hún í vikublaðinu
Degi 26. febr. sl., en endur-
prentuð í Tímanum stuttu síð-
ar. Ekki þarf að kynna Jónas
Kristjánsson fyrir landsmönn-
um, svo kunnur er hann fyrir
ágæt störf sín að mjólkurvöru-
málum um árabil, greindur
maður og gegn, fremur fast-
heldinn á skoðanir og hægri
sinnaður, en hefir ekki lengur
neins pólitísks né persónulegs
ávinnings að gæta. Má því ætla,
að hann sé verðugur samnefn-
ari landbúnaðarstefnu Fram-
sóknar og Sjálfstæðis, þeirrar
sem fylgt hefir verið um ára-
tugaskeið og lítill sem enginn
munur verið á eftir flokkum,
verðugur samnefnari stefnunn-
ar án nokkurra hjámiða, sann-
færing, grundvölluð skoðun.
Grein sína byggir Jónas upp
sem andsvar við landbúnaðar-
stefnu Alþýðuflokksins. Höfuð-
niðurstöður hans eru þessar:
1. Vegna fjarlægðar frá öðr-
um löndum, hafíshættu og hugs
anlegra ófriðarskeiða verður
þjóðin að vera sjálfri sér nóg
um landbúnaðarvöru, og það í
svo ríflegum stíl, að harðæri
breyti þar engu. (Þ. e. að í með
alárum og góðæri verði alltaf
að selja verulega umframfram-
leiðslu úr landi).
2. Framlög til landbúnaðar
má alls ekki minnka, eða eins
og J. K. orðar það: „Þessari
öryggis- og ræktunarstefnu hef
ir þjóðin fylgt með góðum
árangri í marga áratugi og þess
ari menningarstefnu ber þjóð-
inni að fylgja áfram til trygg-
ingar öryggi sínu og sjálfstæði“.
(Hvergi látið í það skína, að
einhvers staðar þurfi að setja
punkt).
3. Verði framleiðslan minnk-
uð, fækki bændum, og fækki
bændum, fækki í sveitum.
Kólni þá og kali um menningar
verðmæti sveitanna. (í sam-
bandi við þetta kemur J. K.
með þá mistúlkun Framsóknar-
blaða á þeirri skoðun Alþýðufl.,
að því færri bændur sem full-
nægi neyzluþörf landsmanna,
því betri ættu kjör þeirra að
verða, og vill fullyrða, að þetta
tákni í munni Alþýðuflokks-
manna, að þeir vilji fækka í
sveitum landsins, eins og ekki
geti hvarflað að Framsókn eða
Sjálfstæði, að í sveitum séu
stunduð fleiri störf en landbún-
aðarstörf beinlínis — eða geti
orðið stunduð þar).
4. Mjólkurskortur er á næsta
leyti við höfuðborgarsvæðið,
því að flytja hefir orðið mjólk
í vetur norðan úr landi þangað.
Hvernig færi, ef stefnu Alþýðu
flokksins yrði fylgt um að fram
leiða aðeins fyrir innlendan
markað? (Hér væri rétt að
skjóta inn, að vegna jafnaðs
verðlags milli mjólkur og kjöts
fyrir nokkrum árum af hálfu
Framleiðsluráðs og að ósk
bændasamtakanna, varð skipt-
ing frá kúahaldi yfir í fjárrækt
næsta snögg og mikilfengleg, og
gæth' þessa nú í mjólkurfram-
leiðslunni, sem og það, að sunn
lenzkir bændur hafa of lítið til-
einkað sér votheysgerð, að því
er ráðunautar þeirra segja, og
því er nyt kúa þeirra á vetrum
minni en ella).
5. Fækki bænda'býlum í land
inu, falla mikil verðmæti ónýt,
vinnumarkaður bæja þrengist
vegna aðflutts vinnuafls úr
sveitum og aukin þröng mynd-
ast á húsnæðislánamarkaðinum.
Gísli á Hofi svarar Jónasi sam-
lagsstjóra.
Jónas Kristjánsson kemst
þannig að þeirri niðurstöðu, að
núverandi landbúnaðarstefna
Framsóknar og Sjálfstæðis sé
rétt og hafi orðið bændum lyfti
stöng og þjóðinni til blessunar.
Landbúnaðarstefna sú, er Al-
þýðuflokkurinn með Gylfa Þ.
Gíslason í broddi fylkingar
boði, sé háskaleg, „vanhugsuð
og ekki á neinn hátt í samræmi
við aðstöðu eða þörf íslendinga
í dag“, eins og segir í niðurlagi
greinar hans.
En hvað segir Gísli á Hofi
um þessi fræði? Svo sem fjöldi
landsmanna þekkir, er Gísli í
fremstu röð bænda um myndar
skap í búnaðarháttum, gagn-
semd bús síns og að fylgja ekki
blint troðnum slóðum.
í viðtali því í Tímanum, sem
vitnað var til í upphafi þessa
greinarkorns, liggur við að
manni finnist, að hann sé að
svara hinum greinda og gamal-
reynda, en líka gamalhugsandi
fyrrv. samlagsstjóra og minna
hann á, að tímar breytist. Hann
segir:
„Ég tel satt að segja, að nú
sé mikil og brýn nauðsyn að
taka ræktunar- og landbúnað-
arstefnuna til gagngers endur-
mats og það megi varla dragast.
Megindrættir þeirrar landbún-
aðarstefnu, sem fylgt er og fylgt
hefir verið, eru þriggja áratuga
gamlir að minnsta kosti og mið-
aðir við allt aðrar aðstæður og
kröfur en nú eru“. Og Gísli
heldur áfram: „Nú blasir það
við, að mörg býli eru orðin allt
of lítil“. Og enn: „í stað þess að
hvetja menn með fjárframlög-
um úr ríkissjóði til að skipta
jörðum, ætti að efla jarðakaupa
sjóð til að auðvelda bændum,
sem búa á litlum eða lélegum
jörðum, að leggja þar niður bú-
skap og flytja í aðrar atvinnu-
greinar. Tvær litlar jarðir geta
í ýmsum tilvikum orðið eitt gott
býli, séu þær sameinaðar í
eina“.
Og enn segir Gísli:
„Vélvæðing landbúnaðarins á
undanförnum 20 árum, þróun
hans og annarra atvinnugreina
gerir fækkun og stækkun. jarða
óumflýjanlega eins og í ná-
grannalöndum okkar. Þessa
staðreynd þýðir ekki annað en
viðurkenna og breyta eftir
henni, hvort sem okkur líkar
betur eða verr.
Áður fyrr sá náttúran um að
halda öllu í skorðum, fækkaði
fénaði og fólki af og til í harð-
ærum. Hefðum við ætíð búið
við góðæri, eins og beztu árin
eru hér, hefði þjóðin fyrir löngu
verið orðin hálf milljón. Nú
höldum við öllu uppi með
áburðarustri og erlendum fóður
bæti með margföldum kostnaði.
Við pínum landið og fáum
minni og minni uppskeru.
Ég vil láta þetta endurmat
landbúnaðarstefnunnar fara
fram og síðan verði endurskoð-
uð öll meginlöggjöf landbún-
aðaj'ins og mótuð ný stefna."
Nú spyr spyrjandinn (A. K.):
Þú vilt kannske jafnvel fækka
bændum? Og Gísli svarar:
„Fjöldi bændanna sjálfra
skiptir ekki meginmáli, heldur
hágnýting og framleiðsla. Hins
vegar má ekki verða fólksfækk
un á landbúnaðarsvæðunum,
(Framhald af blaðsíðu 1)
ir ferðamenn væru orðnir drjúg
tekjulind fyrir þjóðarbúskap
okkar. Sagði Lúðvík að 48 þús.
erlendir ferðamenn hefðu heim
sótt ísland árið 1968 og þeir
hefðu fært okkur í þjóðarbúið
150 milljónir króna í erlendum
gjaldeyri. Um 80% hinna er-
lendu gesta komu flugleiðina.
Eðvarð Sigurgeirsson sýndi 2
heldur hið gagnstæða. Þar verð
ur að rísa á legg miklu fjöl-
þættara atvinnulíf, einkum iðn-
aður af ýmsu tagi og fyrst og
fremst fullvinnsla búvara. Fólk,
sem hverfur frá búskap, ungt
eða aldið, á ekki endilega að
þurfa að flýja til Reykjavíkur
eða nágrennis, heldur eiga
kosta völ í heimáhéruðum. Það
er mergurinn málsins, en ekki
hitt, hve bændur kallast marg-
ir“.
Og Gísli á Hofi lýkur spjalli
sínu við Tímann með þessum
orðum:
„Svonefndan fólksflótta frá
landbúnaði tel ég ekkert vanda
mál. Landbúnaðurinn getur
tæplega tekið við þeirri fólks-
fjölgun, sem verður í sveitun-
um, nerna að fjölga búgreinum
og gera fjölþættari atvinnuupp-
byggingu á landbúnaðarsvæð-
unum. Það er mál málanna
fyrir dreifbýlið í landinu — og
svo endurmat landbúnaðar-
stefnunnar og endurskoðun
helztu laga um ræktun, jarða-'
stærð og landbúnað, eins og ég
ræddi um áðan“.
Endurniatið er nauðsyn.
Hér hafa verið raktar og born
ar saman í stuttu máli tvær
stefnulýsandi greinar um land-
búnaðarmál: Grein aldraðs,
fyrrverandi mjólkursamlags-
stjóra, sem heldui' fram nauð-
syn og kostum ríkjandi land-
búnaðarstefnu, svo sem hann
drakk hana í sig sem hugsjón
fyrir 30 árum síðan og hefir
varið allri starfsævi sinni til að
gera sem blessunarríkasta fyrir
bændur, og viðtal við einn vask
asta bónda landsins, sem skilur
opnum huga, að breyttir tímar
og breyttar aðstæður hljóta að
kalla á breyttar aðferðir. Okk-
ur Alþýðuflokksmönnum þykir
athyglisvert, hve skoðanir hins
hugsandi bónda falla mjög eftir
sama farveg og mörkuð stefna
Alþýðuflokksins í landbúnaðar
málum, og þeim okkar ekki
hvað sízt, sem þekkjum, að
Gísli á Hofi hefir fyllt Fram-
sóknarflokkinn. Þetta sannar
okkur, að fleiri og fleiri bænd-
ur skilja það, að gagnrýni Al-
þýðuflokksins á ríkjandi land-
búnaðarstefnu er ekki fram bor
in af fjandskap við bændur,
eins og málsvarar Framsóknar
og raunar Sjálfstæðis hafa
reynt að telja bændum trú um,
heldur að flokknum er ljóst, að
landbúnaðurinn — og þar með
bændur — hafa verið leiddir í
öngstræti, sem nauðsynlegt er
að finna farsæla leið úr. Miklu
skiptir þá, að meginþorri bænda
skilji nauðsyn þess að finna
góða leið og meti þá leið til
öruggrar fylgdar.
stuttar en athyglisverðar kvik-
myndir er Ferðamálafélagið hef
ur látið gera. Onnur þeirra sýn
ir aðstöðu til íþrótta á Akur-
eyri, en hin kynnir ýmsa norð-
lenzka staði er forvitnilegir
munu vera í augum ferðafólks,
ef þeir væru duglega kynntir.
Formaður Ferðamálafélags Ak-
ureyrar er Herbert Guðmunds-
son ritstjóri.
Gísli Pálsson bóndi á Hofi í Vatnsdal.
-150 milljónir I gjðldeyri