Alþýðumaðurinn - 17.12.1969, Blaðsíða 1
Verzlið í sérverzlun.
Það tryggir gæðin.
TÓBAKSBÚÐIN
Brekkugötu 5 . Sími 12820
ALLT TIL MATARGERÐAR
VERIÐ VELKOMIN
EYRARBÚÐIN - opið til kl. 20.00.
FRAMKÖLLUN — KOPIERING
HAFNARSTRÆTI 85 . SÍMI (96)11520
PEDROMYNDIR Akureyri
Jy\ '-gSSHMSgjgggiRpNMBi
ROS OG ILLGRESI
AM BIRTIR liér á eftir einn kafla úr nýútkominni bók eftir akur-
eyrska konu, er valið hefur sér skáldanefnið Hanna Brá — og er
kaflinn birtur með góðfúslegu leyfi höfundar — og hefur skáld-
konan jafnframt tekið frarn, að hún muni ekki krefjast neinnar
greiðslu fyrir frá blaðinu, varðandi bírtingu káflans, sem AM
þakkar af alhug fyrir, því það er ekki neinn leyndardómur að AM
berst fyrir tilverurétti sínum við guðinn Mammon, þar sem kjör-^
orðið er: Án peninga er enginn guð til. ÓLGANDI BLÓÐ nefnist
bók Hönnu Brá, sem án langdreginar vífilengja, bregður upp raun-
sönnum svipmyndum úr lífinu. AM þakkar Hönnu Brá fyrir vin-
semd og liðsemd og mælist um leið við lesendur sína að kaupa
bókina, hún er þess virði, vel skrifuð, án mærðar, þótt tilfinniug-
arnar tali opinskátt. AM birtir mynd er á vel við kafla bókarinnar,
er birtist hér á eftir. En hér kemur kaflinn, Rós og illgresi.
Það var heitur sumardagur
og Hulda lagði leið sína í kirkju
garðinn, með rósir á leiði Fann
eyjar.
Hún var álút við að hagræða
rósunum og veitti því ekki at-
hygli að kona gekk til hennar.
Hugur Huldu var líka hjá F.lvu
Dís, sem var heima þjáð af lífs-
leiða og vonleysi.
— Fallegt leiði þetta. Einhver
rödd fékk Huldu til að líta upp.
Þessi orð voru sögð til hennar
af konu, er hún kannaðist ekk-
ert við. — En auvirðuleg sál,
sem liggur þama niðri. Ég þekki
þig ekki og þú þekkir mig ekki,
hélt konan áfram.
— En ég þekkti þessa konu
sem þér er það annt um, að þú
hugsar um leiði hennar. Ég
þekkti hana fyrir löngu og
kynntlst því, er lá á bak við
fallega framkomu hennar. Hún
var vinliona min, að ég hélt, en
sveik vináttuna. Ég hef hatað
hana yfir tuttugu ár.
Hulda stóð upp. — Af tilvilj-
un veit ég, að þú ert Auður.
Hvernig er hægt að lifa með
slíkt hatur. Að koma inn í
kirkjuigarð gagntekin hatri?
— Það er mitt mál. Það til—
heyrir skapgerð minni að hata
eða elska. Ég fyrirlít veikleik-
ann. Enginn er frjáls nema
þekkja sannleikann. Ég hef
alltaf virt hann og lifað sam-
kvæmt honum. Fanney var
fangi lyginnar, veiklunduð og
ósjálfstæð.
Huldu leið illa. Þessi köldu
orð áttu ekki heima í kyrrð og
friði kirkjugarðsins.
— Ég þoli ekki, að sjá þessi
fallegu blóm. Auður gekk um
leiðið og tætti upp blómin. — Á
þessu leiði ætti aðeins að vaxa
illgresi.
Hulda lét hana afskiptalausa,
sagði ekkert. Hvert einasta
blóm var rifið upp og traðkað
niður.
— Það er lítilmennska að
fyi-irgefa. Það á að taka hart á
yfirsjónum annarra. Þú ert
kannski ein af þeim, sem hefur
samúð með þeim seku og
spilltu?
— Já, svaraði Hulda. — Ég á
til samúð og skilning með öll-
um. Ég er þa'kklát að eiga þessa
eiginleika. Það er mín skoðun
Auður, að þér hði betur ef þú
nú við leiði Fanneyjar gætir
fyrirgefið.
— Oþörf orð, hreytir Auður
út úr sér, — mér líður ágætlega.
Ég er þess fullviss að skoðun
mín á lífinu er sönn. Elzti sonur
minn fórst í bílslysi. Hann ók
undir áhrifum víns — og hlaut
sinn dóm. Hann vissi, að hann
átti ekki að drekka vín, ekki að
aka bíl drukkinn — og hlaut
réttláta refsingu. Sonur minn
var alinn upp á heimili, þar sem
mikil áherzla var lögð á hvað er
rétt og hvað er rangt. Að hafa
samúð með þeim seku, hvort
það eru nánustu ættingjar, eða
óviðkomandi aðilar er það sem
er að eyðileggja þjóðfélag okk-
ar. Það á að taka hart á þeim
sem á einn eða annan hátt
bregðast eða brjóta lögin. Aga-
leysi og kæruleysi eru hættu-
-legar meinsemdir er þarf að
uppræta.
Hulda starði orðlaus á þessa
konu, sem var lagleg, en kalt
viðmót og hörkuleg augu gerðu
hana fráhrindandi.
Það var augnabliksþögn og
ódulin heift lá í orðum Auðai-.
— Ég mun aldrei framar ónáða
þetta leiði — en fyrir mig var
það léttir og útrás að láta þessa
sál, sem þama liggur, finna að
ennþá er hún hötuð.
Auður gekk hvatlega út úr
garðinum.
Hulda horfði á sundurtætt
leiðið. Hún tók blómaslitrin sam
an í eina hrúgu og ýtti til mold-
inni. Hún gerði sér ekki ljóst
hvemig henni leið. Allt hafði
skeð svo skyndlega. Hún yrði
að fara aftur á morgun og
ganga betur frá leiðinu.
Hulda gekk hægt heim á leið.
Niðursokkin í fortíð, nútíð og
framtíð. Þegar hún nálgaðist
kirkjuna, blöstu við fagurgræn-
ir stallar, blómum prýddir,
ásamt beinvöxnum trjám. Sterk
ur ilmur blómanna, fékk hana
til að stanza — og hún settist á
bekk, er var við einn stallinn.
Þá fann hún, hversu mikil and-
leg áreynsla hafði gripið hana.
Hún skildi ekki þetta hatur Auð
ar, sem náði yfir líf og dauða.
Hatur er nagdýr, tortíming sál-
arinrrar. — Fanney, þú varst
svo lífsglöð. Vildir hfa lífinu
lifandi, lézt oft tilfinningarnar
ráða — og svo komu eftirköstin.
Viðurkenndir eigingirni — en
gazt ekki breytt eðli þínu.
Hulda horfði yfir bæinn, sund
in blá og fjöllin.
Fortíðin greip hana. Nótt,
sem hafði gert sterk þáttaskil í
lífi hennar. Ein nótt, er hafði
breytt draumlyndri, áhyggju-
lausri stúlku í lífsreynda konu.
Nótt, sem var ógleymanleg, átti
helzt aldrei að taka enda, en
varð að líða sem aðrar nætur.
Daginn eftir sigldi skip út
fjörðinn, með manninn í lífi
hennar.
Síðan liðu dagar, alteknir
minningum, er áttu að vara að
eilífu. Fleiri dagar liðu, lasleiki
ásótti hana, höfuðverkur, ógleði.
— Læknir gaf þann úrskurð,
að hún væri barnshafandi. Þá
greip hana örvænting.
Kvöld eitt fór hún á skemmti
stað með vinstúlkum. Þar var
iðandi mannhaf, kannski surnir
að leita eftir félagsskap, eða
gleyma, gleyma sjálfum sér,
verulei'kanum, þar sem aðeins
líðandi stund skyldi gilda við
vín og dans. — Hulda drakk
ört, hló og gerði að gamni sínu
með stöllum sínum — en þegar
einn piltannna þrýsti henni fa9t
og græðgislega að sér greip
hana ógleði, hún sleit sig frá
honum og hljóp að borði sínu.
Þungur reykmökkur lá yfir
salnum, söngur og hlátur bland
aðist saman við ýskrandi tóna
hljómsveitarinnar. Það var sem
rynni af henni einhver víma, er
hafði um stund sefjað hana.
Hún fann að hún var hræðilega
ein í þessum mannfjölda — og
kannski voru fleiri það. Fólk
nútímans hræðist einveruna —
sækir til fjöldans — og sumum
hlotnast hamingja, en öðrum
þjáning.
Hulda tók veski sitt og yfir-
höfn, fór án þess að kveðja.
Hún gekk eirðarlaus um mið-
bæinn, að lokum lá leið hennar
fram á bryggjuna. Hún var auð,
aðeins nokkrir mannlausir bát-
ar, er biðu eftir síldarævintýr-
um sumarsins, minntust við
dekk bryggjunnar. Rökkrið
hvíldi yfir bænum, gerði hann
lífvana og stirðnaðan, sem
klettaþyi-pingu inn til heiða.
Hún gekk alveg fram á enda
hryggjunnar, þar var kassa-
ræfill og hún settist og horfði
út á sjóinn. Sjógangur var
nokkuð mikill, en loftið var
hreint og svalandi.
Hugsanir komu og fóru sem
myndir á tjaldi. Væri ekki gott
að láta sig falla niður í freyð-
andi bylgjurnar, er myndu soga
hana niður, kannski hrista hana
svolítið til — og síðan draga
hana alveg niður í djúpið,
þangað, sem engin mannleg
vera gat lífi haldið.
Ætlar þú að gefast upp,
Hulda, við fyrsta mótlæti,
fannst henni hvíslað, rödd henn
ar eigin hrópandi sálar ....
Nei, nei, ég er bara að hugsa
um barnið, sem ég geng með.
Ég get ekki boðið því líf án föð-
urs. — Ertu ekki aðeins að
kenna í brjóst um sjálfa þig var
aftur hvíslað? ....
Hulda horfði sem dáleidd á
öldurnar. Ein þeirra reis mun
hærra en aðrar, en hvarf síðan
og hjaðnaði hægt og rólega.
Oldurnar voru eins og mann-
hafið, einmana öldur, er risu og
féllu með mismunandi hraða.
Maður í mannhafi glatar sér,
eða finnur sig .... Finnur að
hann getur vaxið og staðið einn.
Horfzt í augu við tóm einver-
unnar- og lifað lífi, sem ekki
byggist á ótta eða flótta.
Reykjarmökkur, vínþefur,
áfergjuleg andlit, blekkjandi
atlot í danssal, hvarf smám sam
an úr vitund Huldu. Hreint
sjávarloftið, minning um
stjörnubjartan Pollinn og nótt-
ina einu gaf henni innri frið.
— Fyrirgefðu, sagði hún lág-
um rómi við Pollnn. — Ég hélt
að ég gæti ekki tekið þeirri
byrði, sem lífið ætlast til að ég
axli.
Þessa nótt á bryggjusporðin-
um tók hún þá ákvörðun að
taka hverju mótlæti, að gefast
aldrei upp.
Fortíðin hvarf. Hulda sat enn
á bekknum með angan blóm-
anna í vitum. Kona gekk niður
tröppurnar, er lágu niður á
milli stallanna og hvarf í fólks-
fjöldann í miðbænum. — Þar
fór Auður. — Kona, sem lagði
allt kapp á það, að sannleikur-
inn væri leiðarljósið, heimtaði
það af sjálfri sér og öðrum,
gerði sannleikann að eigingirni
og eignarétti. En hve undarleg-
ar andstæður búa í okkur mönn
unum, hugsaði Hulda, og við
erum að berjast við þessar and-
stæður allt okkar líf. Erum við
ekki of háð áliti annai’ra. sem
truflar okkur, veldur ái'ekstr-
um og illindum. Tæknin og
menningin er að gleypa okkui',
gera lífið að ói-aunveruleika, er
fær okkur til að gleyma, að það
sem mestu máli skiptir er lífið
sjálft, fi-jálst og fagm-t.
Hulda stóð upp. Heima var
Elva Dls. — Elsku stúlkan mín.
Ég vildi að ég gæti sagt þér frá
lífsreynslu minni, en þú vilt
ekkeiú með mig hafa — og hey-
ir nú lífsleið harða bai'áttu,
mikið mótlæti, en ég bið og
vona að trúin á lífið muni aftur
vakna í brjósti þér og gera þig
frjálsa.
Hulda horfði út á sjóinn,
meðan hún gekk niður tröpp-
urnar.
Eitt sinn hafði hvai'flað að
henni að hverfa í bylgjur hafs-
ins. Haldið að byrðar lífsins
yi'ðu of þungar. Milt bros leið
um varir hennar. Bros konu,
sem varð að líða þjáningu til
að skilja hamingju. Glata ham-
ingju til að skilja þjáningu.
Þessi lífsreynsla hafði gefið
henni frelsi, sem fæst ekki
nema skilningxu' sé fyrir hendi,
hvoi't sem um er að x'æða soi'g
eða gleði.
Aljiýðiimaðurinn
Síðasta blað af AM kemur út á
laugardaginn, 20. desember.
Hulda sat með angan blómanna í rttum.
í AUGSÝN: ** Urval af SÓF ASETTIl M nýkomið! AUGS™HF-
LVJL SÍM! 2-16-90