Hugur - 01.01.1992, Síða 67

HUGUR
Heimspekikennsla íframhaldsskólum
65
Þorstein Gylfason og Peter Geach; við Kvennaskólann er líka lögð
áhersia á rökfræði og eitthvað farið í heimspeki Descartes og við
Menntaskólann í Reykjavík lesa nemendur meðal annars Orðrceðu um
aðferð. En við að minnsta kosti átta skóla eru kenndir áfangar þar sem
megináhersla er lögð á siðfræði.
Auk fomaldarheimspeki og siðfræði má telja áherslu á hugmynda-
sögu og sögulega yfirferð einkenna heimspekikennslu við framhalds-
skóla.
*
Nú má spyrja:
1. Hvers vegna kenna menn fremur heimspeki fomaldar en nýaldar?
2. Hvers vegna leggja þeir fremur áherslu á siðfræði en til dæmis
frumspeki?
3. Hvers vegna tengja menn heimspeki svo mjög við sögu, fremur en
til dæmis sálfræði eða málfræði?
Við fyrstu spumingunni held ég að sé til einfalt svar: Ástæðan fyrir
allri þessari áherslu á Platón er sú að það er til töluvert af
aðgengilegum ritum eftir hann á íslensku. Mér þykir vel líklegt að
fleiri kenndu efni frá nýöld ef til dæmis Prolegomena eða Grund-
legung Kants, Three Dialogues eftir Berkeley, Nytjastefnan eftir Mill
eða valdar ritgerðir eftir heimspekinga 20. aldar væru til í aðgengi-
legum þýðingum. Það er athyglivert að við tvo skóla lesa nemendur
Orðrœðu Descartes, en sú bók er nýlega komin út á íslensku.
Ef til vill dugar þetta svar þó ekki. Ef til vill er skýringin á því að
svo margir láta nemendur sína lesa rit Platóns að nokkru leyti sú að
þeir leggja áherslu á að kynna sögu heimspekinnar og uppruna þeirra
kenninga sem hafa mótað hugsunarhátt Vesturlandabúa. En tæpast
þarf að fara mörgum orðum um það að engir heimspekingar hafa haft
rneiri áhrif á sögu greinarinnar en brautryðjendurnir Sókrates og
Platón.
Við hinum tveim spurningunum eru sjálfsagt til svör. En þau eru
tæpast neitt einföld. Þótt ég hafi sjálfur áhuga á siðfræði þá skil ég
ekki hvers vegna lögð er svona mikil áhersla á hana í framhalds-
skólum. Hingað til hef ég yfirleitt kennt einn áfanga í heimspeki á
vorönn við Fjölbrautaskóla Vesturlands á Akranesi og lagt áherslu á
frumspeki fremur en siðfræði. Nú í vetur breytti ég til og ákvað að