Dagblað - 18.02.1925, Qupperneq 1

Miðvikudag
18. febrúar
1925.
I. árgangur.
15.
lölublað.
*r^VO sem allir vita, er húsa-
i\ skipan hér á landi mjög
^ ábótavant. Sumir telja að
vísu, að miklar framfarir hafi
orðið í því efni á síðari árum
og kann vel að vera, að nokkuð
sé hæft í þvi. Eigi að síður er
margt í hinutn nýja byggingar-
stíl, sem er auðsæ afturför frá
því sem áður var.
Það er viðurkent, að bezta
byggingarefni í hverju landi sé
það, er finst í landinu sjálfu.
Hér hefir að vísu orðið að sækja
nokkuð af byggingarefni til út-
landa — svo sem timbur, að
svo miklu leyti sem rekar hafa
•ekki hrokkiö. Annars voru vegg-
ir og þök gert úr grjóti og torfi,
og þetta byggingarefni hefir
þann kost að gera hús skjól-
góð og hlý. Kom þetta sér vel
vegna þess, hve landið er snautt
af eldsneyti. Nú eru bændur í
beztu héruðum landsins að berj-
ast við það, að koma sér upp
íbúðarhúsum úr timbri eða steini,
með svo ærnum kostnaði, að
trauðla er von að losna úr
skuldum æfilangt. þessi hús geta
verið björt og loftgóð og eru
það tveir höfuðkostir manna-
bústaða. En einn galli er þeim
sameiginlegur: f*au eru köld,
svo köld að ekki er líft í þeim
á vetrum nema með því móti
að uppliita þau. Bændur í sveit-
um hafa ærinn kostnað af bú-
um sinum og erfiða flutninga.
Þeir geta því eigi keypt kol til
eldneytis. Og til þess að geta
hitað þessi nýju hús svo að
líft sé í þeim og þau ónýtist
ekki af raka, verða þeir að ger-
ast rányrkjendur: brenna sauða-
taði, rífa fjalldrapa og höggva
skóg, svo að gróðursælar land-
spildur fara í auðn og blása
upp. Forfeðrunum hefir verið
legið á hálsi fyrir það hvernig
þeir fóru með skógana, og nú
er hér skógrægt og skógfriðun.
En þó erum vér engu betri nú
i þessu efni en vér vorum fyrir
þúsund árum — nema verri
sém, þar sem vér ættum að vita
og þykjumst vita afleiðingar
slíkrar rányrkju, en það vissu
forfeður vorir eigi.
Nú á að stofna búnaðarlána-
deild í landinu. Verður hlutverk
hennar það, að styðja bændur
til þess að rækta jarðir sínar
betur en áður og koma upp
betri húsakynnum, en áður hafa
verið, og nýbygð.
En um leið og svo er komið,
að bændum gefst kostur á, að
fá lán til húsagerðar með auð-
veldara móti en áður hefir verið,
má gera ráð fyrir þvi, að mikil
breyting verði á því sviði á
næstu árum. Jafnframt kemur
þá til greina, hvernig muni
heppilegust húsaskipan í sveit-
um og hvert bj'ggingarefni muni
bezt. Gömlu torfbæirnir höfðu
sina galla, en þeir höfðu lika
sína stóru kosti. Nýju íbúðar-
húsin, sem gnapa nú víða á tún-
um, líkt og einhver »meteor«,
(hafa engin íslenzk einkenni og
eru í engu samræmi við náttúru
landsins) þau hafa sjálfsagt sína
kosti en miklu fleiri ókosti.
Væri það því þarft verk ef ein-
hver gæti bent á nýtt byggingar-
arlag, er sameinaði kosti gömlu
sveitabæjanna og húsa þeirra,
er víða hafa risið upp á síðari
árum. Meðan núverandi fjár-
málaráðherra Jón Forláksson
var landsverkfræðingur, gaf hann
bændum margar góðar bending-
ar um húsabyggingar i sveitum.
Reyndi hann þá um leið að
sameina þetta tvent, og fór bil
beggja, hinnar nýju og gömlu
húsaskipunar. Hann vildi t. d.
ekki sleppa fjóshitanum og hann
vildi nota torfþök. Hvort tveggja
var ágætt. Sá sparnaður sem
það hefur í för með sér fyrir
land og bónda er ómetanlegur,
og óheilnæmari eru þær íbúðir
eigi en aðrar, nema síður sé.
Vilja nú ekki hinir yngri
verkfræðingar vorir, eða aðrir
þéir, sem skynbragð bera þar á,
leitast við að koma með endur-
bætur á þessu sviði og verða
þannig þjóð sinni að ómetanlegu
gagni? Nú er einmitt heppileg-
ur tími til þess.
Tii dala.
þó að gallist mætir menn
mest í hallar sölum,
frónskir karlar eru enn
inzt í fjailadölum.
Þeim er tíðast þjóðarmál
þegar hríðar ganga,
enda’ er víða aöals sál
undir hlíðar vanga.
Eru dygðir arfgengar
allri bygð til náðar,
ást og trygðin eru þar
engum brigðum háðar.
Ljúft við daga Ijósa brá
líður saga ára,
eins og bragur orktur hjá
ástmey fagurhára.
Meðan sjáinn sveipar létt
sólar háa veldi,
þjóðin á hér aðalsrétt
undir bláum feldi.
Hún á merg sem hlúir að
huldu’ og dverga skarinn,
hopar hvergi’ af staðar-stað,
stuðlabergi varin.
Fordild alin útlend spjöll
öll í valinn hnígi;
þeim mun halur hasla völl
hér í dala-vígi.
J. S. Bergmann.
Ping'tíðindi.
Neðri deild.
Þar voru þrjú mál á dagskrá
í gær. Um þriðja málið, breyt-
ingar stjórnarinnar á bannlög-
unum, urðu nokkrar umræður.