Dagblað - 01.03.1925, Síða 1

Sunnudag
1. marz
1925:
I. árgangur.
25.
tölublað.
Þessi mynd er úr kvikmyndinni »Gösta Berlings saga«. —
Skáldverk Selmu Lagerlöf vildu kvikmyndasnillingar Svía fremur
öllu öðru velja sér að verkefni, en þeir gengu þó lengi fram hjá
þessari sögu, vegna þess, að þeir treystu sér ekki til að gera hana
nógu vel úr garði. Aðrar sögur skáldkonunnar, svo sem »Mýra-
kotssteIpari«, »Ökumaðurinn« og »Peningar Arnes«, voru teknar á
kvikmynd. Að lokum réðst Mauritz Stiller í það að taka á kvik-
mynd þessa öfgafullu og hugæsandi skáldsögu.
FARLEGA er það í mörgum
mönnum nú á timúm að
skilja að ríki og kirkju. Má
vera, að þetta hafi fyrst komið
þann veg upp, að söfnuðir hafi
ekki verið ánægðir með prest
sinn, en viljað fá sér einhvern
ánnan sálusorgara. Nú eru hér
á landi 3 fríkirkjusöfnuðir og
auk þess einn söfnuður, er safn-
ast hefir saman um sérstakan
kennimann.
Þessarar hreyfingar, fríkirkju-
hreyfingarinnnr, gælir fyrst og
fremst í kaupstöðum landsins.
Er það og eðlilegt, því að dýrt
mundi sveitunum að fá sér sér-
stakan prest, enda mun sú
reyndin á, að frikirkjumenn
greiða miklu hærra prestgjald i
en þjóökirkjumenn, jafnvel hærra
en nú er ráð fyrir gert í hinu
nýja sóknargjaldafrv., 'er margir
stynja undir, áður en~ það öðl-
ast gildi.
það mun altaf hafa verið tal-
ið eftir, að minsta kosti nú um
langt skeið, hvað til kirkju og
kennimanna fer. Á fjárlagafrv.
því, er nú liggur fyrir, er gert
ráð fyrir þvf, að hinni andlegu
stétt sé goldnar rúmlega 300
þús. krónur. Fað þykir mikið
fé og enginn þykist vita hvað
fæst í aðra hönd.
Já, við vorum að tala um að-
skilnað ríkis og kirkju. Að því
kemurj fyr eða síðar, að svo
verður. Stjórnmál og trúmál
geta ekki farið saman. Á það
bendir reynslan, þar sem fólk
er flest, eru stofnaðir fríkirkju-
söfnuðir — en þar sem fólk er
fæst, fer trúaráhuga og kirkju-
rækni sihnignandi. —
það er og að vísu æskilegast,
að kirkjan sé svo helg, að við
hana verði ekki bendluð nein
stjórnmál, né stjórnmál bendluð
við trúmálin. Kirkjan á að vera
fiki í ríkinu. En um leið og
maður viðurkennir þetta, verð-
ur maður að viðurkenna hitt,
aö klerkastéttin íslenzka hefir
fram að þessum tíma verið
sómi vorrar þjóðar, og sú stétt,
sem framar öllum öðrum hefir
haldið uppi íslenzkri menningu
og manndáð. Um íslenzka klerka
hefir það verið sagt, að þeir
sé blóðsugur fátækra. En hverj-
um er það að þakka, að al-
þýðumentun hefir haldist við
hér í landi svo sem raun er á?
Hverjum eru að þakka þau Ijúf-
urmæli, er útlendir ferðamenn
hafa látið falla I garð í íslenzku
þjóðarinnar, og um þá mentun
sem hér sé? Á ekki prestastéttin
mest af þeim hróðri skilið?
Nú er umbyltingaöld. Presla-
sléttin íslenzka er ekki það, sem
hún áður var. Hver er nú sá
af hinum yngri prestum, er
geti talað reiprennandi Iatneska
tungu við hvern útlendan fræði-
mann, er að garði ber, eða orkt
ljóð á latinu, eins og áður var.
Og er nú ekki svo komið, að
safnaðarfólkið sé farið að nálg-
ast súluhirði sinn svo, að þvf
sjálfu finnist mjótt á mununum
milli lærdóms sin og hans?
Hugsi menn nú vel um þetta.
Er nú hinn sami munur milli
sóknarbarna og kennifeðra og
áður var? Máské mentamála-
nefndin geli svarað þvf, og þá
um leið athugað, hvað þessu
muni valda.
Brnni. Stórhýsi brann í Chic-
ago um sfðustu mánaðamót.
Brunnu þar 10 menn inni. Komst
fólkið ekki út um húsdyrnar,
en stökk út um glugga og meidd-
ust margir stórkostlega. Voru
flestir lítt klæddir, en úti var
30 stiga frost þessa nótt.