Dagblað - 11.03.1925, Page 1

Midvikudag
11. marz
1925.
I. árgangur.
33
tölublað.
AÐ er nú æði langt síðan
að hrejndýr voru ílutt
hingað til lands frá Nor-
egi, eða á áruoniji 1771—87.
Voru þau aðallega send hingað
sera gjöf frá kaupmanni í Ham-
merf^st og Lapplending nokkr-
um. Dýrunum var þá slept
lausum og hafa þau síðan verið
vilt á heiðum uppi. í hörðum
vetrum hafa þau hrunið niður
og um eitt skeið var lagt mikið
kapp á að veiða þau. Hafa
dýrin því gengið mjög til þurð-
ar og má segjqi að þau sé að
litlu gagni nú sem stendur, og
hafi orðið íslendingum yfirleitt
að litlu gagni. Stafar þetta af
því, að dýrunum var slept laus-
um svo að þau urðu vilt. En
enginn minsti vafi er á því, að
hér á landi mætti bafa stórar
nytjar taminna hreindýra, eigi
síður en í Lapplandi, og annars
staðar, þar sem hreindýrarækt
er stunduð. Hreindýrin eru mjög
létt á fóðrum og dugleg að
bjarga sér á útigangi. Þau eru
mjólkurkýr Lappa, og koma
þeim í stað hesta þegar þeir
þurfa að ferðast. Slíkt gæti víða
komið sér vel hér á íslandi, því
að þar sem snjóþungt er, verða
hestar altaf dýrir á fóðrunum
hjá bændum. Mætti færa fram
margar ástæður fyrir því, að
Islendingum mundi stór bú-
hnykkur að því að hafa tamin
hreindýr. Kjöt af þeim er ágætt
til átu, eigi síður en sauðakjöt.
Hefir Vilhjálmur Stefánsson bent
á þetta og gert tillögu um það,
að hreindýrategund þeirri, sem
hefst við nyrzt í Ameríku, verði
gefinn meiri gaumur en verið
hefir til þessa, og hefir hann þá
að eins fyrir augum kjötmark-
aðinn. Telur hann hreindýrakjöt
fyrirtaks gott. — Hreindýr eru
harðger og ekki jafnmikil áhætta
á vanhöldum á þeim eins og á
Sauðfé. Það hefir víst aidrei
verið safnað neinum skýrslum
um vanhöld sauðQár hér á Iandi,
i61* hitt er újlum vifanlegt, að
bændastéttin íslenzka líður stór-
tjón á ári hverju einmitt vegna
vanhalda á sauðfé.
Það væri mjög æskilegt, að
framtakssamir bændur gerði til-
raunir með hreindýrarækt hér.
Þyrfti þá að fá tamin dýr frá
Lapplandi. Mætti byrja i smáum
stíl, en færa sig heldur upp á
skaftið þegar fram í sækir. Verð
á hreindýrum mun ekki mjög
hátt, svo að kostnaður við það
að fá þau hingað mundi vel
kleifur. Að vísu yrði flutnings-
kostnaður töluverður, því að
hreindýrin þyrfti að flytja á
skipi frá einhverri nojðurliöfn
Noregs suður til Bergen, og svo
þaðan á Bergensskipunum hing-
að. En ólíklegt er, að það yrði
kostnaðarsamara að flytja hingað
lifandi hreindýr, heldur en að
senda lifandi sauðfé héðan á
markað á meginlandi álfunnar,
eins og gert hefir verið.
Hestarækt hefir verið einhver
helzta tekjugrein bænda í ýms-
um héruðum íslands. En eftir
þvL sem lengur líður verður hún
ótryggari, vegna þess að mark-
aður erlendis verður æ þrengri.
Um skeið fór mest af hestum
héðan til Englands. Nú er eftir-
spurn orðin lítil þar vegna þess
I að nú er farið að nota rafmagn
nær eingöngu f kolanámunum
þar í landi. Til Danmerkur hefir
verið selt töluvert af hestum hin
síðari ár, en engin trygging er
fyrir því að sá markaður hald-
ist. Bændur mega því búast við,
að verða að breyta um og gera
minna að hrossarækt en áður
hefir verið. Hvað á þá að koma
í staðinn? Mundi eigi verða
heppilegast að það verði hrein-
dýr? Aukin nautgriparækt getur
tæplega komið til greina. Frem-
ur yrði að auka sauðfjárrækt.
En búskaparlagið er nú þannig
víða hvar, að bændur geta ekki
aukið sauðfjárstofn sinn að
neinu marki og veldur þar mestu
ura lílill heyskapur. Hreindýfin
geta gengiö úti eigi síður en
hestar og yrði því létt á fóðr-
unum eins og þejr.
Ef til vill ætti hið opinbera
að hafa framkvæmdir i þessu
pnáli, eða létta undir með bænd-
um þeim, sem kynpu að vilja
koma upp hreindýraræ^t hjá
sér. Og ekki ætti það að vera
lapgt utan við verkahring Bún-
aðarfélags íslands að athuga
þetta mál vandlega og afla upp-
lýsinga um hreindýrarækt ann-
ars staðar.
Námuslys í Ruhr.
136 mcnn faraat.
Laust fyrir miðjan febrúar-
mánuð varð sprenging í kola-
námu skamt frá Dortmund.
Varð sprengingin djúpt niðri í
námunni, eða 900 fetum frá
yfirborði, og svo var hún ægi-
leg, að sumir verkamennirnir
fleygðust 30—60 fet og létust á
augabragði. Sumir, sem voru
lengra á burtu, höfðu getað
skreiðst út í óhrunda námu-
ganga og lifað þar nokkra stund.
En af 145 mönnum, sem í nám-
unni unnu, komust að eins 9
af. Nokkrir náðust með lífs-
marki upp úr námunni, en lét-
ust svo skömmu síðar af völd-
um eiturgass þess, er þeir höfðu
andað að sér. Bjargarlið kom
þegar á vettvang, en gat lítið
gert vegna eiturgassins, sem
fylti námuna. Tveir menn, sem
í bjargarliðinu voru, létust af
völdum gassins.
Það mátti sjá, að nokkrir
námumenn höfðu þó haldið
lífi nokkru eftir að sprengingin
varð. Á einum stað lágu t. d.
tveir menn saman og hafði áun-
ar skrifað með krU neðan á
skósóla hins: »K1. 11; er enn á