Dagblað - 17.03.1925, Side 1

Þriðjudag
17. marz
1925.
I. árgangur.
38
tölublað.
mÓBAKSVERSLUN rikisins
befir verið eitt af aðalum-
"*■ ræðuefnum manna á meðal,
síðan fram kom frv. í þinginu
um það, að afnema hana. Þetta
er líka eitt af hinum merkari
málum og í rauninni stefnumál.
í*eir menn, sem fylgja frjálsri
verslun, voru algerlega á móti
þvi, að ríkiseinkasala á tóbaki
kæmist á, og hafa altaf haft horn
í siðu hennar. En þótt sumir sé
andvígir öllum höftum á versl-
unarsviðinu, segja þeir það sé
mikið álítamál, hvort tími muni
til kominn að afnema þessa
ríkiseinkasölu. Reynslan, sem
með henni hefir fengist, sé stutt,
en bendi þó í þá átt, að ríkis-
sjóður muni fá meiri tekjur á i
þenna hátt heldur en með tolli
eingöngu. Og verði ríkiseinka-
salan afnumin nú, sé hætt við,
að hún muni skjóta upp höfð-
inu aftur áður en langt um líð-
ur, einmitt vegna þess, að
reynslan sé ekki fullnægjandi.
t*eir, sem eru fylgjandi frjálsri
verslun, hljóti því að hugsa
sig um tvisvar, áður en þeir
rjúki til þess að fella einkasöl-
una niður nú. Því að enn hafi
ekki fengist fullnægjandi sann-
anir fyrir því, að slík höft sem
þessi sé til iils eins. Dagblaðið
skal að þessu sinni engan dóm
á það leggja, hvort þessi
skoðun sé rétt. Að vísu þykj-
ast menn geta sannað það,
að tóbak sé nú mikið dýrara
cn það þyrfti að vera, og að
verri vörur sé nú á boðstólum
heldur en áður var, meðan inn-
flutningur var frjáls. Og menn
halda því fram, að meira sé
gert áð því nú en áður hefir
verið að smygla tóbaki inn í
Jandið.
Þetta síðasta atriði verður nú
vist erfitt að sanna, en hafi
landsverslun allar sinar vörur
stimplaðar, ætti það að vera
talsverð trygging fyrir því, að
verslanir smygli ekki inn tó-
baki til sölu. Menn munu ó-
gjarna hætta sér svo undir
högg, að hafa á boðstólum vör-
ur, sem allir hljóta að sjá, að
ekki eru frómt fengnar. Á hinn
bóginn er það kunnugt, að há-
ir tollar freista manna til smygl-
unar. Og verði verslunin nú
gefin frjáls og tollurinn hækk-
aður, ' er hætt við, að ekki
verði síður flutt inn ólög-
lega heldur en nú. Hitt getnr
verið rétt, að tóbaksverð mnni
lækka, ef einkasala er tekin af
ríkinu, enda þótt tollurinn verði
hækkaður. En þar sem hér er
um að ræða munaðarvöru, sem
æskilegra væri að minna en
meira væri flutt af til landsins,
þá virðist ekkert mæla í móti
því að hafa verðið hátt og leyfa
þeim, sem það vilja, að greiða
háan skatt í ríkissjóð fyrir þá
ánægju, sem þeir hafa af nautn
þeirrar vöru.
Sandgræðsla enn.
Á síðasta tug 19. aldarinnar
byrjar Eyjólfur Guðmundsson,
hreppstjóri í Hvammi í Land-
mannahreppi, á sandgræðslu, og
skrifar um málið. Að þessu var
gert grín. Reynslan hefir þó
sýnt, að skoðanir Eyjólfs voru
réttar. Árið 1904 er veitt fé úr
rikissjóði til sandgræðslu, og
árið 1906 er Gunnlaugur Krist-
mundsson sendur utan, til að
kynna sér sandgræðslu á Jót-
Iandi. Hann hefir siðan með
dáð og dug unnið að sand-
græðslunni, og með góðum á-
rangri.
í fyrstu voru gerðar nokkrar
tilraunir með sandgræðslu aust-
ur á Rangárvöllum, þar girt
svæði, sem áður voru gerfokin.
En fyrsta eiginlega sandgræðslu-
stöðin var sett á Reykjum á
Skeiðum 1908. Síðan hafa verið
stofnaðar stöðvar á einum 10
stöðum. Árangurinn af þessari
starfsemi er góður; sumar af
stöðvunum eru algrónar og af-
hentar landeiganda. í hinum
eykst gróðurinn ár frá ári og
gróðurlausu sandflákarnir minka.
(Búnaðarrit 39, 1.—2. h. 1924).
Ad vestan.
í haust lézt í Ontario Sólveig
Pálsdóttir. Hún var fædd aö
Giljá í Vatnsdal 1861. Hún flutt-
ist til Vesturheims 1888 og gift-
ist 1909 Gísla Einarssyni úr
Þingeyjarsýslu. Hún var jarð-
sungin í grafreit þeim, er ís-
lendingar hafa sett í þessari
nýlendu og er nú aðalgrafreitur
bygðarinnar.
Prjú , systkini átti Sólveig á
lífi: Ingibjörgu, sem nú er á
Hvammstanga, og tvö systkini
í Ameríku.
Hreindýr á MosleMeiði
Eg sé þess getið í »Vísi« í
dag (ls/s ’25) að L. H. Muller
kaupmaður hafi séð þrjú hrein-
dýr á Mosfellsheiði fyrra sunnu-
dag, og segir blaðið að margir
hafi hugsað að þair væri hortin
þsðan með öllu, því að ekki
hafi lengi spurst til þeirra á
þessum slóðum? Petta síðasta
er ekki rétt. Hreindýr hafa sézt
á hverju ári hér um slóðir og
suður á Reykjanesi. Að vísu
hefir það orðið sjaldgæfara en
áður, síðan 1918, að sjá þau,
því að þá munu þau hafa fallið,
en aldrei hefir þeim þó verið
útrýmt hér, hvorki af veður-
hörkum né eftirleitni manna. —
Menn, er fróðir þykjast, og
kenslubækur, segja, að hreindýr
sé hvergi hér á landi nú nema
í Múlasýslu (fram af Jökuldal)
og á Reykjanessfjallgarði. Petta