Dagblað - 05.05.1925, Side 1

Priðjudag
5. maí
1925.
I. árgangur.
77.
tölublað.
VIÐSKIFTALÍF þjóðarinnar
er að mestu leyti komið
undir framtaki einstaklings-
ins í skjóli frjálsra laga og
skipulagsbundinnar mentunar.
Þetta verður sérhver að hafa
hugfast þegar um framþróun á
viðskiftasvæðinu er að ræða.
Þegar plægja skal akur, veld-
ur miklu um verklagið, hver
plógnum stýrir. En engu síður
er hitt mikils um vert: að plóg-
urinn sé gott og lipurt verkfæri.
Þannig er því varið með við-
skiftalífs-akurinn og þá sem
eiga að plægja hann og rækta.
Til þess að honum sé sannur
sómi sýndur, þarf ötula og vel
mentaða menn sem gera skyldu
sina í hvívetna. En um leið
þarf öflug viðskiftatæki, sem
fyllilega eru við hæfi þjóðar-
innar og fullnægja kröfum tím-
ans. Á ég þar ekki eingöngu við
góðar samgöngur á sjó og landi,
svo beztu verslunarleiðir standi
okkur opnar og geri þjóðina
saöikepnisfæra, að svo miklu
leyti sem efni standa til. Hitt
er jafnnauðsynlegt, að landstjórn
°g löggjafar búi svo í haginn
fyrir einstaklingana, að þeir
fái notið sín til fullnustu, og
hafi óbundnar hendur til frjálsra
viðskifta á öllum svæðum.
»Frjáls verslun« eru kjörorð
flestra hugsandi manna nú á tím-
um, og er með þeim orðum átt
við að öllum eigi að vera opin
leið til að reka verslun og að
engar verslunarhömlur sé lagðar
á þá sem starfa á viðskiftasvæð-
inu. Er mönnum þá frjálst að
gerast milliliðir og láta flytja til
landsins allar alengar verslunar-
vörur og út allar innlendar og
selja þær á frjálsum markaði.
Hér á landi hafa ýmislegar
itömlur verið lagðar á viðskifta-
i seinni tíð, vegna peninga-
^rePpu þeirrar sem ófriðurinn
mikli hafði í för með sér.
Síðasj
var bannaður innflutn-
ln8Ur á óþörfum varningi með
reglugerð 7. maí 1924, en hún
er nú upphafin frá 1. júní næst-
komandi, samkvæmt auglýsingu
atv.- og samg.málaráðuneytisins
2. maí siðastl.
Hefir reynzlan sýnt, að erfitt
er að framfylgja slíkum lögum
svo enginn verði fyrir misrétti,
auk þess sem þau virðast óþörf,
eins og högum okkar er nú
komið, og hafa að líkindum
verið óþörf frá upphafi vega
sinna.
Er nú sem af létti þungu oki
hjá þeim sem slíkan varning
hafa flutt inn, og er nú hættan
þessi:
Að þegar styflan verður tekin
úr, flói yfir landið of mikið af
allskonar vörurusli í skjóli þess
sem nauðsynlegra er og að upp-: i
rísi fleiri milliliðir en góðu hófi
gegnir til þess að dreifa því um
landið.
Að vísu eruþað bankarnir sem
eiga að vera lífverðir þjóðar-
innar á viðskiftasvæðinu, um
leið og þeir samkvæmt eðli
sínu eiga að greiða fyrir nauð-
synlegum viðskiftum, og munu
þeir gera sitt til að menn flytji
ekki of mikið inn af algerðum
óþarfa.
Frjáls verslun er nauðsynleg
en írelsið er tvíeggjað sverð, og
veldur miklu um hver á því
heldur.
Pað eru reglubundnar sam-
göngur þar sem ekki þarf neina
skrifaða eða prentaða áætlun
fyrir hverja ferð. Ferðirnar eru
allar hver annari líkar, fardag-
urinn einlægt sami vikudagur-
inn eða mánaðardagurinn frá
hverjum viðkomustað.
Gott skipulag er aldrei á sam-
göngum, fyr en þær eru orðnar
reglulegar, því að þá fyrst verða
þær að föstum lið í þjóðfélags-
lifinu.
Þetta hafa íslendingar aldrei
getað skilið, og þess vegna kann
að vera einhver áhætta fyrst í
stað að setja þetta fyrirkomu-
lag á. En allir útlendingar skilja
þetta, jafnvel þótt Norðmenn sé
þeir einu, sem í hérlendum sam-
göngum hafa þorað að taka þá
áhættu, sem einlægt fylgir því
að brjóta ísinn. En einmitt fyrir
þetta áræði geta þeir einn góð-
an veðurdag verið orðnir svo
sterkir, að oss verði erfitt að
keppa við þá.
Hvort sem nú er kominn tími
til þess eða ekki, að gera aðal-
kjarnann í samgöngunum inn-
anlands og við útlönd reglu-
bundinn, þá er enginn efi á þvf,
að það er kominn tími til þess
að taka málið alvarlega til með-
ferðar.
Á öllum brautum framfaranna
berjast tvær stefnur. Hin fyrri
er þessi —
— að laga allar endurbætur
eftir staðháttunum eins og þeir
eru.
Hin sfðari er —
— að laga sjálfa staðhættina
eftir endurbættu vinnulagi og
endurbættum áhöldum.
Báðar þessar stefnur verður
að athuga vel, hverskonar fram-
farir sem um er að ræða. Fyrri
stefnan liggur einlægt nær, og
hún er venjulega áhættulitil.
Hin síðari er byltingarkend,
getur lamað alt, ef hún kemur
of snemma, en er afarstórvirk,
ef hún er tímabær.
Fyrri stefnan leggur t. d.
stund á að finna upp endur-
bætta ljái og sláttuvélar til að
slá í þýfi, en kemst skamt í
því, sem vænta má. Hin síðari
sléttir völlinn og lagar hann
þannig fyrir nýtízku áburðar-,
sláttu- og rakstrarvélar, og er
það þá því aðeins tímabært, að
menn hafi áður lært að koma
fljótlega gróðri í hinn nýja völl.
Fyrri stefnan reynir að haga
samgöngunum svo, að gera sam-
band milli sem flestra bæja,
I