Dagblað - 12.05.1925, Blaðsíða 1
Priðjudag
12. maí
• 1925.
I. árgangur.
83
tölublað.
EGNSKYLDUVINNAN mun
vera eitthvert merkasta ný-
mælið, sem fram hefir
komið um langt skeið á landi
hér. Málið var upphaflega borið
fram af Hermanni heitnum Jón-
assyni frá Þingeyrum. Kom hann
með þingsályktunartillögu þar
að lútandi á Alþingi 1903, og
var hún samþykt í neðri deild
með öllum atkvæðum gegn einu.
Eftir tillögunni átti landsstjórn,-
in að leggja fyrir næsta þing
frumvarp til laga um almenna
þegnskylduvinnu.
Stjórnin bar ekki gæfu til að
undirbúa málið, né bera það
fram á ný, enda var strax
lagst þunglega á móti því,
bæði innan þings og utan. Mál-
inu var samt haldið vakandi,
og voru það einkum ungmenna-
félögin, sem beittu sér fyrir
framgangi þess. En hvorttveggja
var, að þau fylgdu málinn ekki
óskift, og voru einnig ung og
ekki búin að ná þeirri festu í
þjóðfélaginu, sem þau hafa afl-
að sér síðan. Mestu mun þó
hafa valdíð um að málið fékk
ekki betri úrlausn, en raun varð
á, að hafin var mjög illvíg her-
ferð af einstökum mönnum gegn
framgangi málsins, og með
skæklatogi og ýmsum öfgalýs-
ingum reynt að gera úr því þá
grýlu, sem . aimenningur yrði
hræddur við.
Vafasamt er hvort annað hefir
verið ver ráðið, um afstöðu til
þjóðmála vorra nú um langt
skeið, en mótspyrnan sem hafin
var gegn þegnskylduvinnunni.
Unnu þar sér engir til frægðar,
en margir til óhelgis, og má
telja víst að málið sætti ekki
eins ákveðinni andstöðu nú, ef
það væri borið fram á ný.
Munu margir, sem lögðust gegn
*nálinu þá, hafa skift um skoð-
siðan við nánari athugun,
jafnvel vera því fylgjandi, að
þegnskylduvinna komist hér á.
Á síðasta Alþingi (1924) fluttu
Þeir Ásgeir Ásgeirsson og Magn-
úr Jónsson tillögu »til þingsál.
um undirbúning til þegnskyldu-
vinnu«. Átti stjórnin »að skipa
nefnd til þess að rannsaka mögu-
leikana fyrir því að koma hér
á þegnskylduvinnu og undirbúa
málið undir næsta þing«.
Tillagan var samþykt i neðri
deild, en dagaði uppi í efri
deild, og hefir siðan lítið verið
rætt um þetta mál.
— Eitt af þeim stórmálum, sem
þegnskylduvinnan gæti komið í
framkvæmd, er endurbygging
landsins á skömmum tíma. í
hinni mjög merkilegu ritgerð
Guðm. Hannessonar um upp-
byggingu landsins á 25 árum,
sem Dagbl. vék að í fyrradag,
kemst hann að þeirri niður-
stöðu, að eina úrræðið til að
koma því i framkvæmd á svo
skömmum tíma, sé einmitt þegn-
skylduvinna. Þetta eina mál,
endurbygging landsins, er svo
mikið nauðsynjamál, að það
eitt er meir en nóg til að lög-
festa hér þegnskylduvinnu. Og
^örfiu á þessum umbótum og
oðrum er svo brýn, að ekki
æíti að þurfa að biða árum
saman eftir framkvæmdum, þeg-
ar viðunanlegt úrræði er fundið.
— Sú gagnsemi, sem þegn-
skylduvinna gæti valdið hér á
landi, verður ekki með tölum
talin. Á öllum sviðum bíða verk-
efni úrlauánar, og í fyrirsjáan-
legri framtíð er ekki hægt að
benda á annað hagkvæmara úr-
ræði, til að þoka þeim áleiðis,
en einmitt þegnskylduvinnu í
einhverri mynd. -m. -n.
Gnðm. Einarsson frá Miðdal
og Osvald Knudsen málari eru
nú komnir til Rómaborgar. Kom
skeyti þaðan frá þeim í gær, og
hafa þeir þá verið 3 vikur á
leiðinni frá Miklagarði til Róma-
borgar.
V öluspá.
ii.
Níu man ek heima,
níu iviði,
segir völvan. Hafa þau orð þótt
myrk mjög, sem vonlegt er, en
a. m. k. má fá i þau góða hugs-
un, með þvi að skilja eins og
hér er gert. Ef ritað er ekki
íviði, heldur í viði, þá þýðir
þetta: ek man níu heima, og í
þeim níu viði (tré). í hverjum
heimi, það er, á hverri af þess-
um níu jarðstjörnum, sem völv-
an talar um, grær og kvíslast
tré lífsins. En upphaf lífsins bér
á jörðu er lífgeislan frá annari
stjörnu, eins og höfuðspekingur-
inn Pyþagoras gaf í skyn fyrir
löngu. Og afareftirtektarvert er
nú, að einnig í norrænum fræð-
um kemur fram nokkur vit-
neskja um líf frá stjörnu til
stjörnu. í Vafþrúðnismálum 43.
vísu (sbr. áðurnefnda bók próf.
Nordals, s. 36) segir:
Niu kom ek heima
fyr niflhel neðan
hinig deyja úr helju halir.
Það eru mikilsverð sannindi í
líffræði, sem þarna er vikið á.
Menn deyja aftur eftir dauðann,
og geta dáið til æ verri staða,
þegar illa er stefnt. Það er
nokkuð mikill misskilningur,
þegar sagt er, eins og oft má
sjá, að skelfingu dauðans sé
lokið, ef menn vita, að lífið
heldur áfram þrátt fyrir dauð-
ann. Dæmin sýna, að þeir sem
ekki hræddust sjálfan dauðann,
voru hræddir við lífið eftir
dauðann. Og þa|ð er hætt við,
að sú hræðsla hafi verið oft
ekki ástæðulaus. En þegar vel
verður, þá hættir dauðinn að
vera hræðilegur. Að deyja er þá
aðeins að sofna og vakna svo
aftur i öðrum stað og hafa þá
nýjan og betri líkama. En tak-
markið er það, að ná þeim yfir-
ráðum yfir öflum náttúrunnar,