Dagblað - 27.06.1925, Qupperneq 1
Laugardag
27. fúní
1925.
I. árgangur.
121.
tölublað.
SMEKKLEYSI, kæruleysi og
allskonar sóðaskapur eru
þeir þættir í þjóðlífinu is-
lenzka, sem alt of mikið ber á.
Hefir Dagblaðið margoft áður
minst á einstök atriði þessu
viðvíkjandi, einkum að því er
snertir meira hreinlæti og rögg-
samari framkvæmdir til þrifa í
höfuðstaðnum.
Mál þetta er svo margþætt,
a'ð ekki er unt að rekja það
svo sem vera ber í stuttri blaða-
grein. Allur almenningur á þarna
hlut að máli og stjórnarvöld
borgarinnar.
Að þessu sinni skal minst á
eitt atriði af mörgum, með því
að það er svo áberandi í aug-
um allra siðaðra manna, er-
lendra sem innlendra.
Ólíðandi sóðaskapur og ófyrir-
gefanlegt framkvæmdaleysi er
það, að ekki skuli vera á al-
mannafæri afdrep (mígildi) fyrir
almenning. Pessi skrælingjahátt-
ur er svo einstæður f}rrir Reykja-
vík, að útlendingum, sem heim-
sækja okkur, blöskrar slíkt, því
þeir eru alstaðar betra vanir,
a. m. k. þar sem um höfuð-
borgir er að ræða.
Aðeins á einum stað eru nú
opinber salerni, en það er í
Verkamannaskýlinu. Reyndar eru
þau að ýmsu leyti ófullkomin,
og það sem verra er, að varla
er hægt að segja að þau sé fyrir
almenning. t’egar lítið er um
vinnu, og eins í kaffitímum, er
oft mikil þröng í gangi Verka-
mannaskýlisins, og verður þá
að troðast gegnum söltuga og
koluga verkamenn, til að kom-
ast erinda sinna. Fyrir belur
búna menn er þetta mjög óþægi-
legt, og fyrir kvenfólk alveg
ófært. Et þetta sízt sagt verka-
mönnum til lasts, því auðvitað
geta þeir, sem ganga í hvaða
vinnu sem er, salt, kol, fisk,
sement o. s. frv., ekki verið svo
hreinlega til fara, að betri föt
óhreinkist ekki við núning í
troðningnum. Það minsta, sem
viðunandi væri, eru 2—3 al-
menningssale.vni i miðbænum, og
svo eitt í hverjum bæjarhluta:
vesturbæ, austurbæ og guðlasts-
hverfi.
Þelta ætti að vera neðanjarð-
ar afdrep, þar sem karlar og
konur gæti ófeimið gengið er-
inda sinna, s;tt til hvorrar hand-
ar, og að alt hreinlæti væri þar
i bezta lagi og undir góðu eftir-
liti heilbrigðisstjórnar.
í borgum erlendis er þessu
betur fyrirkomið en hér. Þar
getur hver maður, svo að segja
hvar sem hann er staddur í
bænum, gengið erinda sinna
niður í götuafdrep. En hér í
sjálfri höfuðborginni komast
I menn oft í mestu vandræði í
þessu efni, og verða því að
leita að húsabaki,, eða jafnvel
ráðast inn 1 einkabústaði, til að
firrast vandræði.
Ef til vill þykir ekki »fínt«,
að tala opinberlega um svona
mál, en slíkum tepruhætti og
hégómaskap er hér gengið fram
hjá og ekkert tillit tekið til.
Ástandið, eins og það er nú,
er ófært, og því verður að breyta
í viðunanlegt horf, svo skamm-
laust verði. Það er aðalatriðið,
og það verður að komast til
framkvæmda.
-m. -n.
Helgidagavinna.
Eitt af því, sem mest hefir
borið á hjá síðustu þingum, er
hin ákafa mótspyrna gegn allri
takmörkun vinnutímans á hvaða
sviði sem er.
Á siðasta þingi kom þetta
einkar vel í ljós. Tvö frumvörp
í þessa átt voru fram borin.
Annað af hálfu rakara, flutt af
Jakob Möller, um takmörkun
vinnutíma þeirra og hitt, flutt af
Jóni Baldvinssyni, fór fram á
að banna með lögum alla helgi-
daga- og næturvinnu í landinu.
Frumvarp rakaranna ræddu
þingmenn allrækilega, en af
ástæðum, sem enginn utan-
þingsmaður nokkru sinni skilur,
synjuðu þeir þó að lokum um
þessa sjálfsögðu réttarbót. Hitt
frumvarpið var víst felt um-
ræðulítið, hefir þingmönnum
sjálfsagt ekki þótt taka að eyða
orðum að þvílíkri fjarstæðu.
Virðist sem þingmenn mis-
skilji mjög stöðu sína, er þeir
láta ímyndaða hagsmuni ein-
staklingsins sitja í fyrirrúmi
fyrir rjettmætum kröfum fjöld-
ans; færi það og að likum, að
eigi yrðu þeir menn mosavaxn-
ir í þingsætum, ef haldið verð-
ur uppteknum hætti.
Hver heilvita maður hlýtur
að veita því eftirtekt, hversu
rótgróinn sá ósiður er orðinn í
Reykjavik, að gera sér engan
dagamun. Að vísu munu flestir
þekkja uppruna og eðli hvíldar-
dagsins, en jafnskjótt og tæki-
færi býðst er honum breytt í
vinnudag. Allir sem vinnu geta
fengið á sunnudegi, láta það
ekki undir höfuð leggjast; þykir
sú vinna arðvænlegri, því þá er
greitt hærra kaup en ella.
Verkamenn bera það fyrir sig,
að ógerningur sé að neita að
vinna á helgum dögum, meðan
enga lagalega aðstoð sé að fá,
því nógir muni gefa sig fram
til vinnunnar, þó þeir sem
bundist hafi félagsskap, gangi
frá. Mun það og hafa við rök
að styðjast.
Allir sem á þetta mál líta frá
heilbrigðu sjónarmiði, hljóta að
sjá, hversu rotið þetta fyrir-
komulag er. Fyrir löngu er vís-
indalega sannað, að þvi styttri
og reglubundnari sem vinnu-
tíminn er, þess meiru afkastar
hver einstaklingur, og enginn
hefir nokkru sinni efast um
nauðsyn hvíldardagsins. — Hér
mun það vera talin hagspeki
að vinna nætur sem daga,