Dagblað - 16.07.1925, Qupperneq 1

Fimtudag
16. júlí
1925.
I. árgangur.
137.
tölublað.
ENN finna^ það bezt hve
mikið er undir tíðarfarinu
komið þegar svo bregðast
þurviðri sem nú hefir orðið hér
á Suðurlandi í sumar. Megin-
hluti vertiðaraflans liggur enn
óverkaður í stöflum og sumt af
fiskinum liggur undir skemdum.
Pað tjón, sem útgerðin bíður
við þetta verður ekki með töl-
um talið, en það er gífurlegt.
Og eigi bitnar það aðeins á út-
gerðarmönnum, heldur á allri
þjóðinni. Slík sumur sem þetta,
vekja menn til alvarlegrar um-
hugsunar um það, hve valt er
að treysta á hina íslenzku nátt-
úru og að það er háskalegt að
þurfa að eiga alt sitt undir
dutlungum hennar. Sama gildir
hér um landbúnaðinn. Gras-
spretta er nú f frægasta lagi og
er langt síðan annað eins gras-
ár hefir komið. En hvað gágn-
ar það, þegar búskaparlagið er
þannig, að alt er undir tíðarfar-
inu komið? Pað er mælt, að
sumir bænda fyrir austan fjall,
þeir er fyrstir byrjuðu slátt, hafi
hætt aftur vegna þess að þýð-
ingarlaust er að slá niður, þeg-
ar ekki er hægt að þurka töð-
una, og í þeim hitum, sem verið
hafa þolir hrá taða enga geymslu,
heldur verður hún ónýt á
skömmum tíma.
Pað er hörmung að vita til
þess, að hver og einn bóndi
skuli ekki eiga súrheysgryfjur
til að láta hey í þegar þannig
árar. Ef súrheysgryfjur væri á
hverjum bæ mætti bjarga miklu
heyi í garð, enda þótt látlausar
rigningar sé. Vera má, að súr-
hey sé eigi einhlítt, en það er
þó munur að eiga nokkur
hundruð hesta af súrheyi, held-
ur en af hröktu og illa verkuðu
heyi. Og aldrei fer hjá því að
eitthvað náist inn af þurkuðu
heyi einhverntíma á sumrinu.
Pað sýnir annars furðu mikið
áhugaleysi og hugsunarleysi að
heyskapur- — eina bjargræði
sveitabænda — skuli enn í dag
rekinn á svipaðan hátt víðast
hvar og var fyrir þúsund árum.
Og þeim mun einkennilegra er
þetta þegar þess er gætt, að á
hverju einasta sumri eru vand-
ræði með heyþurk í einhverjum
landsfjórðungi, og á hverjum
einasta vetri er heyskortur ein-
hverstaðar á landinu. Bættar
heyskaparaðferðir eru sveita-
bændum fyrir öllu, og undir
þeim er komin framtíð land-
búnaðarins. í þeim sveitum, þar
sem bændur hafa tekið upp vot-
heysgerð, standa þeir stórum
betur að vígi heldur en bændur
þeir, er engan gaum gefa að
slíku. En þótt votheysgerð, eins
og hún er nú, sé að mörgu leyti
góð, þá er þó eigi loku fyrir
það skotið, að fá megi aðra
betri heyverkunaraðferð, er nota
megi hvernig sem tíðarfari er
háttað. Eða hvernig er t. d. um
heyverkunaraðferð Erasmusar
Gíslasonar? Hefir henni verið
gefinn sá gaumur, er hún á
skilið? Og mundi eigi hægt að
finna fleiri aðferðir til þess að
verka hey, svo að islenzki land-
búnaðurinn þurfi eigi að eiga alt
sitt »undir sól og regni«?
Svo er það og með fiskinn.
Eru menn vissir um, áð það sé
eina rétta verkunaraðferðin, sem
nú er höfð og hefir verið höfð
lengi? Húsþurkunaraðferðin dug-
ir ekki nema á vissum tíma
árs og sá fiskur, sem verkaður
er þannig, nær aldrei verði á
móts við sólþurkaðan fisk.
Hvernig væri því að kynna sér
hina nýju fiskverkunaraðferð,
sem getið hefir verið hér í blað-
inu áður, að mala fiskinn. Mun
eigi sumar þetta sýna mönnum
það átakanlega, að það þarf að
leita einhverra nýrra úrræða?
Ég held að íslendingar sé
yfirleitt hugvitsmenn, ef þeir
nentu eða hefði nokkra rænu á
að taka á því. Pá vantar að
visu þá hvöt, sem erlendir hug-
vitsmenn hafa, sem sé þá, að
geta grætt stórfé á uppgötvun-
um sínum. En ef menn hefðu
það hugfast, að þeir gera þjóð
sinni ómetanlegt gagn og af-
komendum sínum með hverri
þeirri nýbreytni er miðar til
bóta, þá ætti það að vera þeim
nóg hvöt.
Iiolamálið
í Englandi.
Fregnir hafa borist um það í
skeytum hingað, að til vandræða
horfi um samkomulag milli
verkamanna í kolanámum og
námueigenda. En þar sem flest-
um mun ókunnugt hvernig á
þessu stendur, þykir rétt að skýra
hér frá tildrögum málsins.
í fyrra voru samþykt lög um
það í brezka þinginu, að vinnu-
tími í kolanámum skyldi vera
7 stundir á dag. Seint í júní-
mánuði tilkyntu námueigend-
ur sambandsstjórn kolunámu-
manna, að þeir mundu segja
upp samning þeim er þá gilti,
með eins mánaða fyrirvara frá
30. júní og að þeir mundu krefj-
ast þess, að vinnutíminn yrði
lengdur um eina stund á dag.
Áttu þá stjórnir beggja, verka-
manna og vinnuveitenda fund
með sér, og lýstu námaeigendur
yfir því, að framleiðslukostnað-
ur væri svo mikill að rekstur
námanna gæti ekki borið sig og
væri það aðallega því að kenna
hvað vinnutíminn væri stuttur.
Kváðust þeir mundu fara fram
á það við stjórnina að lögunum
um 7 stunda vinnudag yrði
breytt.
Stjórn verkamanna hélt því á
hinn bóginn fram, að hún mundi
aldrei fallast á það að lengja
vinnutímann og frá sinu sjón-
armiði hefði það heldur engin
áhrif á reksturskostnað nám-
anna, og yrði eigi til þess að
leysa vandræði þau, sem að
námurekstrinum steöjuðu. —