Dagblað - 14.08.1925, Qupperneq 1

EITT af mörgu aðfinsluverðu
í bókaútgáfu hér á landi, er
srnáritaútgáfan og sérprent-
un'n. A. hverju ári koma út fleiri
smánt og bæklingar en nokk-
ui veit um. Útbreiðsla þeirra er
ærið misjöfn eins og innihaldið
°g er þar meira komið undir
dugnaði útgefanda en ritgildi
bæklingsins. Smáritin eru ýmist
þýdd eða frumsamin og eru sum
þeirra, vægast sagt, nauða ómerki-
leg að efni. þessi ofvöxtur smá-
ntaútgáfunnar dregur eðlilega
nokkuð úr útgáfu stærri og betri
boka, um leið og bókmat og
lestrarsmekkur almennings spill-
ist, vegna oflesturs lélegra rita.
OClast mun innihald ritling-
anna vera einhvers virði, að
abti höfundar eða útgefanda,
og einhverjum áhugamál, að
þau dreifist út sem víðast. En
reynslan mun hafa sýnt að þau
herast ekki í eins margar hend-
Ul og ætla mætti,’og eru einnig
''er og lauslegar lesin, en ef þau
1 rtusi í víðlesnum tímaritum,
sem eru búin að afla sér álits
°S eiga athygli fjöldans.
^ímaritin hérlendu eru svo
mörg, að ætla mætti að þau
S^etu rúmað það bezta, sem ann-
ars birtist í sérstökum bækling-
u™* bútað niður í illa lesin
blöð. Og ritstjórar tímaritanna
munu vera svo dómhæfir á mál
°í? efni, að dómi þeirva um rit-
mætti hlýta. Raunar slæð-
ast stuodum inn í tímaritin
'tilsverðar ritsmíðar, en gera
ve.rður ráð fyrir, að það sé vegna
oflílils úrvals, þótt dæmi séu til
Uln mistök á vali, þar sem úr
nógu var að moða.
Auðvitað verður efni tímarit-
anna ag vera fjöibreytt og tak-
nrörkuð ritlengd, en góðir les-
endur þola nokkra einhæfni í
einisvali heftis, ef um merkileg
mál er rætt.
Kjaftavaðli og þunnmeti and-
lausra mælgismanna ættu tima-
ntin að hafna, undantekningar-
taust, ef þau vilja fullnægja þeim
kröfum sem gera má til andlegra
forustumanna, en það eiga rit-
stjórar tímaritanna fyrst og
fremst að vera.
Þegar tímaritin eru búin að
ná þvi almenningsálili, sem
treystir dómbærni þeirri f efnis-
vali, mega ritsmiðirnir sem út-
hýst hefir verið, gefa ritsmíðar
sínar út eftir eigin vild og ætti
það engum að verða til tjóns
nema sjálfum þeim.
Ritlinga-útgáfan er og vand-
ræðamál fyrir bókamenn, sem
vilja eiga allar bækur innbundnar
og ásjálegar. I*eir komast oft í
mestu vandræði með hvernig
þeir' eiga að varðveita smáritin
á annan hátt en geyma þau
óbundin á afviknum stöðum.
Rau bera ekki vandað band og
yrði það einnig alt of dýrt mið-
að við ritstærð, og svo eru þau
svo misjöfn í broti og óskyld
að efni, að ekki er jiægt að binda
þau fleiri saman.
Yfirleitt er brot á bókum hér
mjög mismunandi og oft óheppi-
legt. Þó er alverst þegar hækur
eftir sama höfund eru gjörólík-
ar í broti, eins og oft á sér stað.
T. d. eru bækur Einars^Hjör-
leifssonar i nærri eins mörgum
brotstærðum og þær eru margar,
og geta því ekki átt samstöðu í
skáp. Þetta ósamræmi í bóka-
brotinu er vítavert og lýsir of
miklu smekkleysi um sæmileg
útlit.
Þá má minnast á þann ósið
að skifta efnisföstum greinum
niður í smábúta, séu þær ekk
þvi lengri og rúmið takmarkað.
Lesendur hafa þeirra minni not
ef þær koma aðeins í glepsum
með löngu millibili og þær verða
einnig Ieiðinlegri aflestrar, og
athyglin festist siður við þær
svo hún vari til frambúðar.
í ofmergð smáritanna eru
nokkur sem verðskulda betra
hlutskifti en gleymsku og glöt-
un, sem venjulega bíður ritling-
anna, þegar tímaritin eru endur-
lesin og vandlega geymd.
Tímaritin hafa það einnig
fram yfir ritlingana, að þau eru
betur lesin og vandlegar geymd.
Og meiri athygli er því veitt,
sem birtist í vel þektu tímariti,
heldur en málflutningi ritlings-
höfundar, sem oft er litið á sem
marklausa dægurflugu jafnvel
þótt efnið sé athyglisvert. Það
hafa verið gefnir út bækling-
ar eftir mæta menn, sem hafa
verið merkilegir að efni og
verðskuldað athygli og umhugs-
un. En þeir vilja gleymast furðu
fljótt og eru af fæstum geymdir.
Timaritin eiga að standa opin
þeim sem merkustu málin hafa
að flytja. Þau eiga að vera sá
Mímisbrunnur sem a)l af megi
ausa úr. Og þau eiga að leggja
áherzlu á fjölhæfni og vandaða
frainsögn. Þar á ritlist og efnis-
val að fara saman.
-m. -n.
Konungs-eíiii.
Senn eru liðin 20 ár síðan
Ólafur Hákonarson, krónprins
Norðmanna, var borinn á land
í Ósló af skipsfjöl, þá tveggja
ára að aldri. Ólafur ungi var
sannur æfintýraprins. Hann var
svo hamingjusamur að eignast
nýtt föðurland, sem að fornu
fari var frægt fyrir hugdjarfa
víkinga og glæsilega iþrótta-
menn, sækonunga, skíðakonunga
ug sundkonunga. Konungurftin
var þá fulltrúi þjóðar sinnar og
fyrirmynd, fremsti maður hennar
að iþróttum og öðrum mann-
kostum.
Mjög mun skorta á það nú
á dögum, að konungar stefni
alment að þessu hámarki mann-
legrar fullkomnunar í líkams-
ment, jafnt sem andans atgerfi.
Og tæplega myndi Ólafur Há-
konarson hafa orðið sá iþrólta-
og afreksmaður, sem hann nú
I er orðinn á unga aldri, hefði